واکاوی حال و هوای بورس در زمان افزایش نرخ ارز به منظور جلوگیری از تبلیغات ناصحیحی برای جذب نقدینگی به بازار سرمایه، آمارهای سرسام آور در مورد بنزین و اطلاع نسبت به اینکه دولت هرماه حدود سه هزار و ۶۸۰ میلیارد تومان برای بنزین یارانه پرداخت کرده است، ضرورت قطع تدریجی یارانه پتروشیمی‌ها طبق خواسته نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران در پی برداشتن سقف معاملات محصولات پتروشیمی در بورس کالا و حذف قیمت‌گذاری‌های دستوری، برآورد قاچاق و مصرف سیگار در کشور طی چهار ماهه نخست سال جاری، آرامش یک هفته‌ای سکه و طلا در پی ثبات نسبی نرخ ارز طی هفته گذشته، تحلیل کارشناسی تحولات ارزی ایران طی ۵۷ سال توسط یک کارشناس اقتصادی و کارشناس مرکز آمار، رشد بدهی بزرگترین بدهکار بانکی به اذعان مسئولان با عبور از مرز ۲۸۰ هزار میلیارد تومان و علت گرانی قیمت مسکن مهم‌ترین اخبار امروز(جمعه) اداره اقتصادی ایسنا بود.
واکاوی حال و هوای بورس در زمان افزایش نرخ ارز
در طی هفته‌ها و ماه‌های گذشته دیده شده تبلیغات ناصحیحی برای جذب نقدینگی به بازار سرمایه صورت می‌پذیرد، این تبلیغات سبب شده عده‌ای ناآشنا با این بازار سرمایه خود را در معرض انواع ریسک‌ها قرار دهند و با ضررهای شدیدی مواجه شوند؛ از طرف دیگر، بسیاری از نوسان‌گیران و حرفه‌ای‌های بازار سهام توانستند سرمایه خود را در این چند ماه چندین برابر کنند. گفتنی است در ۶ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۷ قیمت سهم‌ها در بورس اوراق بهادار و فرابورس ایران با روندی صعودی مواجه شد و این افزایش، یک علت ریشه‌ای داشت و آن رشد نرخ ارزهای خارجی از جمله دلار و یورو در بازار بود. چرا که بسیاری از شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار محصولاتی صادرات محور دارند و با افزایش قیمت دلار درآمدشان "به تومان" افزایش می یابد.
دیده می شود بسیاری از حرفه‌ای‌ها که بعضا سمت‌هایی هم در بازار سرمایه ایران دارند با تبلیغات ناصحیح مردم را تشویق به سرمایه‌گذاری مستقیم در این بازار می‌کنند در این مورد باید دقت داشت که اگر صرفا از منظر اقتصاد بخواهیم صحبت کنیم کسانی که بازی را بلد هستند قطعا تمایل دارند با کسانی که قواعد بازی را نمی‌دانند بازی کنند و بی هیچ چون و چرایی تنها برنده بازی باشند.
آمارهای سرسام آور در مورد بنزین
ماجرای نرخ بنزین در ایران سر دراز دارد. حقیقت این است که نرخ بنزین در ایران واقعی نیست و با وجود اینکه در سال ۱۳۸۹ دولت نهم رسما آغاز اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و ارائه حامل‌های انرژی با قیمت اصلاح شده از ۲۸ آذر را اعلام کرد، در این قانون پیش‌بینی شده بود قیمت سوخت به صورت سالانه و طی پنج سال باید ٢٠ درصد افزایش پیدا کند تا به ٩٠ درصد قیمت بین‌المللی یا فوب خلیج فارس برسد، این اتفاق تاکنون رخ نداده و همچنان یارانه سرسام آور بنزین بر دوش دولت سنگینی می‌کند. شاید "سرسام آور" بهترین لقبی باشد که می‌توان به آمارهای حوزه بنزین نسبت داد؛ فرآورده نفتی که میزان مصرف آن نه تنها در کشور مرز خطر را رد کرده، بلکه پای آن از مرز کشور هم گذشته و به صورت قاچاق وارد کشورهای همسایه شده است. با یک حساب سرانگشتی و طبق گفته‌های مسئولان می‌توان فهمید که دولت هرماه حدود سه هزار و ۶۸۰ میلیارد تومان برای بنزین یارانه می‌دهد.
به گفته مسئولان، هم‌اکنون روزانه ۳۵ میلیون دلار یارانه پنهان به بنزین اختصاص می‌یابد و در مجموع در شش ماه نخست امسال، بیش از ۵.۵ میلیارد دلار یارانه به بنزین تعلق گرفته است. نکته نهفته در این موضوع این است که پرداخت ارقام هنگفت به عنوان یارانه بنزین که نیمی از آن به دهک‌های ثروتمند جامعه اختصاص می‌یابد و همین‌طور قاچاق بنزین با قیمت یارانه‌ای، هر دو از نمودهای بی‌عدالتی است.
ضرورت قطع تدریجی یارانه پتروشیمی‌ها
در حالی که قیمت‌گذاری دستوری محصولات پتروشیمی در بورس کالا بر اساس دلار ۴۲۰۰ تومانی موجی از تقاضای دلالی و واسطه‌گری برای این محصولات ایجاد کرد، مشکلات بسیاری را هم برای تامین مواد اولیه واحدهای تولیدی به بار آورد. بنابراین با دستور وزیر صنعت، سرانجام سقف رقابت محصولات در بورس کالا حذف شد. بر اساس این تصمیم شرکت ملی صنایع پتروشیمی پس از هر بار عرضه منجر به معامله در بورس کالا، قیمت پایه را بر اساس میانگین چهار هفته‌ای تعدیل شده به بورس اعلام می‌کند. البته این شرکت مکلف به رعایت کف عرضه اعلام شده حداقل به مقدار عرضه کالا در بورس است.
در همین راستا و در پی برداشتن سقف معاملات محصولات پتروشیمی در بورس کالا و حذف قیمت‌گذاری‌های دستوری، نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران گفت که باید با برنامه‌های بلندمدت پتروشیمی‌ها را به سمت بازار عرضه و تقاضا هدایت کرد تا به تدریج، یارانه‌هایشان قطع شود.
برآورد قاچاق و مصرف سیگار در کشور
طی چهار ماهه نخست سال جاری بر اساس برآوردهای صورت گرفته میزان قاچاق سیگار دو میلیارد و ۱۲۰ میلیون نخ و مصرف آن معادل ۱۸ میلیارد و ۳۳۰ میلیون نخ بوده است. بر اساس محاسبات انجام شده طی مدت مشابه سال گذشته برآورد قاچاق رقمی معادل ۹ میلیارد و ۲۱۰ میلیون نخ بوده است، همچنین طبق آمار، برآورد مصرف سیگار در کشور طی چهار ماهه نخست سال جاری ۱۸ میلیارد و ۳۳۰ میلیون نخ بوده، در حالی که برآورد مصرف سیگار در کشور طی مدت مشابه سال قبل، ۲۱ میلیارد و ۶۶۰ میلیون نخ بوده است. گفتنی است برآورد مصرف سیگار در چهار ماهه اول سال ۱۳۹۶ بر اساس ۵۵ میلیارد نخ و در چهار ماهه اول سال ۱۳۹۷ بر اساس ۶۵ میلیارد نخ محاسبه شده است.
روی آرام سکه و طلا در هفته گذشته
به گفته عضو هیات مدیره اتحادیه طلا و جواهر با اشاره به اینکه قیمت سکه و طلا در هفته گذشته به جز ظهر چهارشنبه با ثبات نسبی همراه بود وپیش بینی‌می‌شود تا دوشنبه هفته آتی این روند ادامه پیدا کند. وی همچنین با اشاره به اینکه قیمت سکه و طلا در هفته گذشته با ثبات نسبی همراه بود، پیش بینی کرد که تا دوشنبه هفته آتی این روند ادامه پیدا کند.
کشتی آرای با بیان اینکه در هفته گذشته قیمت جهانی طلا حدود ۱۲۰۳ دلار بود که در طول هفته نوسانی در همین حدود را نیز تجربه کرد، اما امروز به دلیل افت شدید سهام در آمریکا با کاهش ارزش دلار روبرو هستیم و قیمت طلا به بالاترین سطح خود طی دو ماه اخیر رسیده است، خاطرشنان کرد: در طول هفته گذشته قیمت ارز ثبات نسبی را تجربه کرد و تمامی ارزها در محدوده خاصی در نوسان بودند و به همین دلیل نوسان زیادی را روی قیمت طلا و سکه شاهد نبودیم.
تحلیل کارشناسی تحولات ارزی ایران طی ۵۷ سال
بررسی‌های یکی از کارشناسان اقتصادی نشان می‌دهد که کنترل بازار ارز ایران بیش از هر چیزی مستلزم تعدیل و یا حذف پدیده کمبود (واقعی یا انتظاری) ارز از طریق افزایش دسترسی به آن و یا کاهش تقاضا و نیاز به ارز در این بازار است و تا زمانی که احساس و باور عمومی به کمبود ارز در میان مردم و فعالان اقتصادی وجود دارد، هرگونه تزریق ارز به بازار غیررسمی (چه بی واسطه و یا باواسطه) منجر به سو استفاده بیشتر سفته بازان و رانت خواران می‌شود.
ابوالفضل ابوالفتحی، کارشناس اقتصادی و کارشناس مرکز آمار، در گزارشی به بررسی تحولات بازار ارز ایران در یک دوره بلند مدت ۶۰ ساله پرداخته و بر این تاکید دارد که وضعیت کنونی بازار ارز و مشکلات حاکم بر آن، اولین مشکلات جدی در بازار ارز کشور نیست و در صورت پایداری و ماندگاری عوامل ایجاد کننده آن، آخرین نیز نخواهد بود. هر چند هر یک از این مشکلات در پیوند عملکردی با دیگر بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و ... کشور در زمان بروزشان جلوه‌های ویژه‌ای می‌یابند که مواجهه با پیامدهای آن‌ها را متفاوت می‌کند.
رشد بدهی بزرگترین بدهکار بانکی
در حالی دولت به اذعان مسئولان بزرگترین بدهکار بانکی محسوب می‌شود که این بدهی رو به رشد آن به شبکه بانکی اکنون از حدود ۲۸۰ هزار میلیارد تومان هم عبور کرده است. بدهی دولت به شبکه بانکی طی سال‌های گذشته همواره رو به رشد حرکت کرده است و با وجود طرح‌هایی که برای تسویه بخشی از این بدهی در حدود دو سال گذشته مصوب شد، همچنان رقم آن رو به افزایش است؛ به طوری که آخرین آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد بدهی بخش دولتی در مرداد ماه سال جاری تا ۲۸۷ هزار میلیارد تومان ثبت شده که از این رقم ۲۵۴ هزار میلیارد تومان مربوط به دولت و ۳۲ هزار میلیارد تومان دیگر به شرکت‌ها و موسسات دولتی اختصاص دارد. بدهی بخش دولتی به شبکه بانکی در مرداد ماه سال جاری در قیاس با همین ماه در سال گذشته تا ۲۴ درصد و نسبت به اسفند ماه ۱۱.۱ درصد رشد دارد.
علت رشد قیمت مسکن چیست؟
به طور میانگین طی ۵۰ سال گذشته در شهر تهران آپارتمان ۲۰ درصد، زمین ۲۵ درصد و نرخ دلار ۱۷.۵ درصد سالیانه افزایش قیمت داشته اند. البته در این محاسبه نرخ دلار را بر مبنای واقعی آن یعنی ۸۰۰۰ تومان در نظر گرفتیم و فرض کردیم قرار است به حدود این مبلغ کاهش یابد یا قدرت خرید به تدریج نسبت به دلار اصلاح شود. مبنای محاسبه رشد دلار هم بدین صورت بود که تورم متوسط سالیانه و سود بانکی در ایران را حساب کردیم که سالیانه حدود ۲۰ درصد است و نرخ بهره در آمریکا را هم ۲.۵ درصد در نظر گرفتیم که مابه‌التفاوت آن ۱۷.۵ درصد می شود. تورم متوسط سالیانه در ایران، تورم متوسط دلار در آمریکا را از هم کم می‌کنیم مابه‌التفاوت آن بالانس دلار و ریال است. این در حالی است که به گفته یک کارشناس اقتصاد مسکن علت اصلی رشد قیمت مسکن، افزایش نرخ ارز نبوده بلکه زمین عامل اصلی و در حال حاضر حدود ۴۰ درصد قیمت مسکن به نرخ ارز مربوط می شود و ۶۰ درصد دیگر به دستمزد وابسته است.
