وارونگی دما زمانی رخ می دهد که لایه ای از هوای گرم بالای هوای سرد مجاورت کره زمین قرار می گیرد. درچنین شرایطی پایداری هوا ایجاد می شود و به جای آنکه با افزایش ارتفاع کاهش دما داشته باشیم تا چند صد متر از سطح زمین با افزایش ارتفاع افزایش دما خواهیم داشت. این پایداری هوا در نزدیکی سطح زمین که در فصول سرد سال از جمله پاییز رخ می دهد، موجب می شود تا در کلانشهرهای کشور که تردد وسایل نقلیه و فعالیت دیگر عوامل آلاینده بیشتر است، شاهد افزایش آلودگی هوا باشیم.
به گزارش تسنیم اعلام نظر کارشناسان امر در سالهای گذشته از اثر 70 تا 80 درصدی مصرف سوخت خودروها و موتورسیکلت ها در آلودگی هوای کلانشهرها در فصول سرد سال حکایت دارد. از تمهیدات اصلی کنترل سهم سوخت در آلودگی هوای کلانشهرها، افزایش کیفیت بنزین و گازوئیل تولیدی و توزیعی در کلانشهرها بود که بخشی از هدف گذاری صورت گرفته با افزایش سهم تولید بنزین و گازوئیل یورو 4 و جایگزینی آن با بنزین و گازوئیل یورو 2 محقق شده و تلاش ها برای افزایش کیفی تولید و توزیع سوخت در کشور در مجموعه وزارت نفت ادامه دارد.
با این وجود، هر نوع مصرف سوختی حتی مصرف سوخت با استانداردهای کنترل شده ای چون یورو 4 نیز آلایندگی در پی دارد؛ هر چند میزان بنزن و گوگرد ناشی از مصرف سوخت با استاندارد بالاتر، به مراتب از مصرف سوخت با استانداردهایی چون یورو 2 کمتر است.
حجم مصرف سوخت به خصوص بنزین، یکی از عوامل تعیین کننده میزان آلایندگی ناشی از مصرف سوخت است. در پاییز سالهای گذشته با مصرف بنزین بین 50 تا 70 میلیون لیتر در روز، برخی روزها آلودگی هوا به مرز بحران می رسید. اگرچه آمارهای رسمی از وضعیت فعلی مصرف بنزین اعلام نشده اما آمارهای غیررسمی از رسیدن مصرف پاییزه بنزین به بیش از 90 میلیون لیتر در روز حکایت دارد که نسبت به زمان مشابه سال گذشته افزایشی عجیب و غیرواقعی محسوب می شود.
بدون درنظر گرفتن اینکه به دلیل نوسانات نرخ ارز و افزایش رونق قاچاق بنزین، ممکن است بخشی از آمار مصرفی مربوط به انتقال بنزین به خارج از مرزهای کشور باشد، بدون شک بیشتر آمار مصرف، مربوط به ترددهای روزانه 32 میلیون خودرو و موتورسیکلت در نقاط مختلف کشور است.
ثابت ماندن قیمت بنزین از خرداد 94 تا امروز و ارزان فروشی آن نسبت به تورم جامعه و دیگر هزینه ها، در کنار توزیع بی ضابطه و نامشخص آن (بدون استفاده موثر از سیستم اندازه گیری سامانه هوشمند و ابزار کارت سوخت شخصی) هیچ انگیزه ای برای صرفه جویی و مدیریت مصرف برای مردم باقی نگذاشته و در کنار ترددهای ضروری و معمولی مردم، ترددهای غیرضروری درون شهری و برون شهری با وسیله نقلیه شخصی به ثبت رکوردهای عجیب در مصرف بنزین منجر شده است.
در کنار ضرورت تصمیم گیری و اقدام دولت برای مهار مصرف افسارگسیخته بنزین، ضروری است مردم به خصوص ساکنان کلانشهرها با توجه به در پیش بودن روزهای آمیخته با پدیده وارونگی دما و نقش بنزینی که در موتور خودروهایی می سوزد که بعضا با استانداردهای پایین تولید شده اند در وقوع آلودگی هوا، از هم اکنون با مدیریت مصرف خود در میزان سوخت گیری و عدم استفاده غیرضروری از خودروها و موتورسیکلت های خود، به کنترل و کاهش میزان آلودگی هوا در فصل پاییز و زمستان امسال، کمک کنند.
توجه خودروسازان به افزایش کیفیت موتور خودروهای تولید داخل و توجه مردم به انجام معاینات فنی خودروها و موتورسیکلت های خود به منظور حذف احتراق ناقص، از دیگر راهکارهای مکمل کمک به کاهش آلودگی هوای محتمل پیش رو در پاییز و زمستان 97 است.
