در ایران هر فرد در صورت اشتغال رسمی می‌تواند بدون در نظر گرفتن موارد استثناء پس از ۳۰ سال کار بازنشسته شود، لذا بررسی وضعیت نیروی کار کشور از نظر طول مدت اشتغال، می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های مربوط به منابع انسانی نقش اساسی داشته باشد؛ ضمن آن که این بررسی به شفاف‌سازی ساختار نسبی و جنسی اشتغال کشور در ارتباط با طول مدت اشتغال در شغل اصلی کمک می‌کند.
به گزارش ایسنا، نتایج بررسی میدانی وزارت کار طی سال ۱۳۹۶ حاکی از آن است که از ۲۳.۴ میلیون نفر شاغل در ایران، طول مدت اشتغال در شغل اصلی برای بیش از ۱۲.۷ میلیون نفر از شاغلان که حدود ۵۴.۲ درصد را شامل می‌شود، کمتر از ۱۰ سال و طول مدت اشتغال در شغل اصلی برای حدود ۵.۸ میلیون نفر از شاغلان بین ۱۰ تا ۲۰ سال است؛ این در حالی است که برای سه میلیون نفر از شاغلان ایرانیطول مدت اشتغال در شغل اصلی ۲۰ تا ۳۰ سال و تنها برای ۱.۸ میلیون نفر بیش از ۳۰ سال بوده است.
تنها ۱.۸ میلیون نفر از شاغلان بیش از ۳۰ سال در یک شغل می‌مانند
این ساختار، از جوان بودن نیروی کار کشور به لحاظ مدت اشتغال حکایت دارد و نشان می‌دهد که بیش از ۱۶.۲ میلیون نفر از نیروی کار کشور طول مدت اشتغالشان کمتر از ۱۵ سال است. بر این اساس میانگین طول مدت اشتغال در کشور حدود ۱۲.۱ سال، برآورد می‌شود که این شاخص برای زنان حدود ۱۰.۸ درصد و برای مردان ۱۲.۴ درصد است. میانگین طول مدت اشتغال در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال ۱۳۹۵، ۰.۱ سال کاهش پیدا کرده که این کاهش برای مردان نیز ۰.۱ سال ولی برای زنان ۰.۲ سال بوده است.
زهرا ممتاز قمشه‌ای ـ کارشناس مسایل اجتماعی و اقتصادی در این باره به ایسنا، می‌گوید: کسانی که مدام شغل خود را تغییر می‌دهند، قدرت انعطاف و ریسک پذیری بالایی دارند در حالی که اگر به سمت کارآفرینی هدایت و حمایت شوند، موفق‌تر خواهند بود.
او می گوید: دلایل مختلفی وجود دارد که افراد ترجیح می‌دهند سال‌های سال در یک شغل بمانند که عدم یافتن شغل مناسب می‌تواند یکی از این دلایل باشد؛ حتی ممکن است آن شغل درآمد و دریافتی مطلوب و ایده‌آلی نداشته باشد ولی قطعا ویژگی‌های دیگری داشته که موجب شده فرد سالها در آن شغل مشغول کار باشد.
به گفته این کارشناس حوزه کار، داشتن محیط کار مناسب، انطباق شغل با تخصص و علاقه فرد و رعایت شأن و احترام از جمله مواردی است که برای افراد اهمیت دارد و می‌تواند موجب عدم ترک یک شغل شود.
وی تصریح کرد: افراد JOB LESS که مدام شغل خود را ترک می‌کنند، انسان‌هایی کمال‌گرا هستند و از یکنواختی خسته و دلسرد می‌شوند به همین دلیل خواهان تغییر هستند و اگر نتوانند شرایط کار را تحمل کنند آن را ترک می‌کنند.
بررسی‌ها نشانگر آن است که در سال گذشته حدود ۷۹۱ هزار نفر به تعداد شاغلان کشور نسبت به سال ۱۳۹۵ افزوده شده که از این تعداد حدود ۴۰ درصد مربوط به زنان است لذا شاید بتوان یکی از علل افزایش بیش‌تر میانگین طول مدت اشتغال در شغل اصلی در زنان نسبت به مردان را رشد بیش از ۸ درصدی تعداد شاغلان زن در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال ۱۳۹۵ عنوان کرد.
زنان به دلایل مختلفی از جمله ازدواج و فرزندآوری زودتر از مردان از بازار کار خارج می‌شوند
هم‌چنین هرچه طول مدت اشتغال افزایش می‌یابد، نقش زنان کمرنگ‌تر می‌شود، درواقع زنان با اشتیاق بیش‌تری وارد عرصه فعالیت اقتصادی می‌شوند ولی زودتر از مردان از بازار کار کشور خارج می‌شوند که دلیل آن را می‌توان به عوامل اجتماعی از قبیل ازدواج و داشتن فرزند مرتبط دانست.
البته ناگفته نماند که بخشی از نیروی کار کشور عمدتاً در بخش خصوصی به فعالیت اشتغال دارند و غالب آنان کارکنان مستقل، کارکنان فامیلی بدون مزد و کارفرمایان هستند که در مقوله اشتغال رسمی و قوانین بازنشستگی نمی‌گنجد.
مدت ماندگاری در مشاغل خدماتی بیش از مشاغل صنعتی و کشاورزی
آخرین بررسی‌های میدانی در کشور در سال ۱۳۹۶ نشان می‌دهد از ۲۳.۴ میلیون نفر شاغل در کشور حدود ۴.۱ میلیون نفر در بخش کشاورزی، ۷.۵ میلیون نفر در بخش صنعت، ۱۱.۸ میلیون نفر در بخش خدمات و بیش از ۵۰۰۰ نفر در فعالیت‌های نامشخص اشتغال به کار دارند. این امر بیانگر آن است که طول مدت ماندگاری در مشاغل خدماتی بیش از مشاغل بخش صنعت و کشاورزی بوده است؛ در صورتی که از نگاه بسیاری از کارشناسان، مشاغل خدماتی ماندگاری کمتری نسبت به مشاغل بخش کشاورزی و صنعت دارند.
در این رابطه علی اکبر لبافی به ایسنا می‌گوید: درست است که مشاغل خدماتی زودبازده و کم هزینه‌ترند ولی نسبت به شغل‌های صنعتی و کشاورزی دوام و ماندگاری کمتری دارند.
به گفته وی، هزینه و ریسک اشتغال در بخش صنعت و کشاورزی، بالاست در حالی که در بخش خدمات با سرمایه کم هم می‌توان اشتغالزایی کرد.
به گفته این کارشناس حوزه کار، در طول سال‌های گذشته بخش عمده‌ای از اشتغال کشور به سمت خدمات رفته به نحوی که آمار شاغلان بخش‌های صنعت و کشاورزی کاهش یافته و بخش خدمات روبه افزایش بوده و تداوم کاهش سهم شاغلان بخش‌های تولیدی و کشاورزی و افزایش مشاغل خدماتی در کشور، یکی از چالش‌های آینده بازار کار کشور خواهد بود.
