4 سال پیش کارگاه ساخت مترو در محله قیام ایجاد شد و قرار بود نیمه اول امسال، این طرح به پایان برسد اما به رغم فرارسیدن ماه شهریور هنوز این طرح به سرانجام نرسیده است. طولانی شدن فعالیت‌های عمرانی ساخت ایستگاه، اوضاع خیابان قیام و کوچه‌های منتهی به آن را به هم ریخته و صدای اعتراض اهالی را درآورده است؛ یکی از بی‌رونق شدن کسب و کارش گله می‌کند و دیگری از آلودگی و گرد و خاک منتشر شده در هوا، ترافیک و نبود جای پارک هم مشکل دیگری است که به جمع مشکلات این محله اضافه شده است. هرچه هست شهروندان از شرایط موجود دل پری دارند و آن را از کم لطفی مسئولان مترو می‌دانند. اغلب معترضند با وجود وعده‌های مسئولان مبنی بر جمع‌آوری کارگاه‌های ساخت مترو، فعالیت عمرانی آن همچنان ادامه دارد. گلایه مردم شاید بجا باشد. اما منصفانه نیست که یکطرفه و فقط با انعکاس پیام شهروندان به قضاوت بنشینیم. براین اساس با «علی مزینانی» مجری خط 7 مترو قرار دیدار می‌گذاریم، آن هم در عمق 40 متری زمین، تا اهالی را در جریان اتفاقات پیش‌رو بگذارد.
به گزارش همشهری از خیابان 17شهریور تا میدان قیام که به خیابان ری منتهی می‌شود، کارگاه عمرانی خط 7 مترو مستقر است. بخش وسیعی از میانه خیابان به کارگاه عمرانی اختصاص داده شده و دو طرف آن راه باریکی وجود دارد که ماشین‌ها به زحمت از آن عبور می‌کنند. اهالی از وضعیت موجود گلایه دارند. «حمیدرضا عسگری» صاحب یک سوپرمارکت از بی‌نظمی حاکم بر محله می‌گوید: «4 سال درگیر هستیم. تابستان یک جور و زمستان جور دیگر. وقت بارندگی، زمین خاکی اینجا گل‌آلود می‌شود و رفت‌وآمد را برای مردم سخت می‌کند. کسب و کار مغازه‌دارهای اینجا از سکه افتاده است و کسی برای خرید نمی‌آید. همه چک‌های من برگشت خورده است.» داخل قفسه‌های مغازه چند شیشه آبلیمو، رب و بیسکوئیت دیده می‌شود. می‌گوید که چرخ کارش نمی‌چرخد و به گل نشسته است. برگه استشهادیه‌ای نشان من می‌دهد که اهالی برای ساماندهی خیابان قیام جمع کرده‌اند. «کوکب دستجردی» بانوی سالمندی است که در همسایگی ایستگاه مترو زندگی می‌کند. می‌گوید: «گرد سیمان که در هوا منتشر می‌شود آزار‌دهنده است. مرتب سرفه می‌کنم. نمی‌دانم چرا این کارگاه را جمع نمی‌کنند و امروز و فردا می‌کنند. تا کی باید این مشکل را تحمل کنیم. تنها فضای سبز این خیابان که بچه‌ها در آن بازی می‌کردند از بین رفته است و برای خرید میوه و مایحتاج خودمان باید به خیابان‌های اطراف برویم.»
ترافیک سرسام‌آور خیابان قیام
مشکلات خیابان قیام زیاد است و هریک از اهالی به نوعی با آن درگیر هستند. «سیدجواد مستانه» دبیر شورایاری محله قیام به اهالی محله حق می‌دهد که دلخور باشند. می‌گوید: «با برپایی کارگاه در خیابان قیام، اینجا وضعیت بدی پیدا کرده است. مردم برای اجرایی شدن طرح ساخت مترو همکاری لازم را با مسئولان مترو انجام داده‌اند. برخی خانه‌ها در طرح تعریض خراب و دیوار برخی هم ترک خورده است. بی‌نظمی‌های رخ داده در محله را تحمل کردند تا کمکی به بهبود سیستم حمل‌ونقل شهری و رفاه شهروندان کنند، اما طولانی شدن طرح خسته‌شان کرده است. 4 سال از زمان راه‌اندازی‌اش می‌گذرد و قرار بود بهار امسال ساخت ایستگاه تمام شود اما متأسفانه هنوز به بهره‌برداری نرسیده است.» ترافیک خیابان قیام آن هم دم غروب سرسام‌آور است. به‌خصوص فصل بارندگی که رفت‌وآمد را با کندی همراه می‌کند. مستانه ادامه می‌دهد: «خیابان قیام از معابر پر‌‌‌تردد و پل ارتباطی بین شرق تهران و بازار به حساب می‌آید. گذشته از آن، مسیر برگشت اتوبوس تندرو خط خاوران ـ آزادی نیز اینجاست و همیشه شاهد گره کور ترافیکی در این خیابان هستیم.» مستانه در ادامه به فعالیت شبانه دستگاه‌های ساخت بتن اشاره می‌کند که غیر از تولید صدای ناهنجار، گرد سیمان در هوا منتشر می‌کند. او می‌گوید: «گرد سیمان سلامت مردم به‌خصوص کودکان و سالمندان را به خطر انداخته است.» مستانه می‌گوید: «بارها مشکلات این محله را با مسئولان در میان گذاشته‌ایم. اما اقدام تأثیرگذاری ندیده‌ایم.»
زیر زمین چه خبر است؟
از وعده مسئولان مبنی بر جمع‌آوری کارگاه عمرانی مترو زمان زیادی گذشته اما چرا همچنان خیابان قیام در قرق کارگاه‌های متروست؟ برای یافتن چرایی این سؤال سراغ «علی مزینانی» می‌رویم. او می‌گوید: «خط 7مترو، طولانی‌ترین و عمیق‌ترین خط مترو است. 22ایستگاه دارد و از میدان تختی شروع می‌شود و تا محله سعادت‌آباد ادامه دارد.» سپس همراه او و «مصطفی شهرستانی» مدیر اجرایی ایستگاه مترو قیام داخل تونل مترو می‌شویم. ورودی تونل شیب تندی دارد. برای همین پایین رفتن خیلی راحت نیست. با گام‌های آهسته، 50 قدمی می‌شود تا به سطح زمین و فضای وسیعی برسیم. فضایی که قرار است به سالن ورودی ایستگاه و جایگاه عرضه بلیت تبدیل شود.
بهره‌برداری ایستگاه به شرط تأمین بودجه
سالن به تونل‌های تو در توی دیگری راه دارد. دیدن دیوارها و سقف سیمانی تونل‌ها جذابیت خاصی دارد. میلگردهایی که از سقف بیرون زده‌اند، ما را به یاد قندیل‌های درون غار می‌اندازد. در جای جای مسیر مصالح و تجهیزات مترو دیده می‌شود. وسایل حفاری هم وجود دارد که همگی خاموشند. کارگران مترو به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسند. این‌طور که شواهد نشان می‌دهد کارگاه فعال نیست. با دیدن شرایط موجود تنها نتیجه‌ای که می‌توان گرفت این است که تا بهره‌برداری ایستگاه زمان زیادی باقی مانده است. مزینانی توضیح می‌دهد: «این طرح سال 1393 کلید خورد. بخش چشمگیری از کار انجام شده و فقط ساخت ورودی‌ها و نازک‌کاری ایستگاه مانده است.
6ماهی می‌شود که کارگران حقوقی دریافت نکرده‌اند، اما برای اینکه فعالیت‌های عمرانی سریع‌تر به پایان برسد و مردم از دردسرهای موجود خلاص شوند، دست از کار نکشیده‌اند
دلیل اصلی راکد ماندن پروژه، ورودی ایستگاه است. برای ساخت آن باید یک ملک خریداری شود. این ملک وسیع و ارزشمند است و در حال حاضر شهرداری بودجه کافی برای تملک آن ندارد. پروژه ما نیاز به هزینه دارد. تا زمانی هم که ورودی ایستگاه ایجاد نشود، نمی‌توان باقی طرح را پیش برد. برای همین روند کار خوب پیش نمی‌رود. مردم حق دارند دلخور باشند. شب‌عید به اهالی قول دادیم که در مدت زمان 6 ماه ساخت ایستگاه را به پایان برسانیم، اما این امر محقق نشده است. البته بهره‌برداری ایستگاه در پایان تابستان امسال را مشروط بر تأمین اعتبار مالی عنوان کرده بودم.» نبود بودجه به غیر از راکد کردن طرح، باعث شده در چند ماه اخیر پیمانکارها نتوانند دستمزد کارگران را پرداخت کنند. مزینانی می‌گوید: «6ماهی می‌شود که کارگران حقوقی دریافت نکرده‌اند، اما برای اینکه فعالیت‌های عمرانی سریع‌تر به پایان برسد و مردم از دردسرهای موجود خلاص شوند، دست از کار نکشیده‌اند.»
سفر به اعماق 40 متری زمین
از فضایی که قرار است به سالن اصلی مترو تبدیل شود پایین‌تر می‌رویم؛ به عمق 40 متری. آن هم از پلکانی که با میله‌های نازک و تخته‌های باریک درست شده‌اند. باید با احتیاط گام برداشت چراکه کوچک‌ترین بی‌احتیاطی امکان سقوط را در پی دارد. پایین پله‌ها راه باریکی است مثل پل که با تخته‌های 30 سانتیمتری درست شده است. در واقع همان راه‌پله متروست که مسافران را به سکو هدایت می‌کند. به سکو می‌رسیم، کارهای عمرانی آن به پایان رسیده و آماده بهره‌برداری است. شهرستانی، در ادامه صحبت‌های مزینانی متذکر می‌شود بودجه لازم برای اتمام این طرح 4 و نیم میلیارد تومان است. تراز ایستگاه مترو، کیوسک‌های هوا و کار اصلی حفاری انجام شده، اما تا زمانی که ورودی ایستگاه آماده نشود، قابل استفاده نیست. او می‌گوید: «تا 20 خرداد سال گذشته، یک مرحله از طرح افتتاح شد و تاکنون مابقی کار پیش رفته و الان چند هفته‌ای است که کار خوابیده است. برای حفظ آرامش شهروندان خاکبرداری را شب‌ها انجام دادیم.»
بلاتکلیفی یک ساختمان و دردسر اهالی
راه رفته را باز می‌گردیم، اما خیلی سخت. فضای داخل تونل نفسگیر است و سخت‌تر اینکه روزی چند بار بخواهی این راه را بروی و بیایی یا ساعت‌ها در هوای نداشته آن تنفس کنی. مزینانی پیشنهاد می‌دهد به میدان قیام برویم تا دلیل دیگر راکد ماندن طرح را نشان‌مان دهد. متهم اصلی، ساختمان فرسوده کفش ملی است که در ضلع غربی ایستگاه قرار دارد و این روزها مانعی برای اجرای پروژه مترو خط 7 است. این‌طور که مزینانی می‌گوید ساختمان کفش ملی به سبب قدمتش در فهرست ابنیه تاریخی قرار گرفته و ثبت میراث فرهنگی شده است. او به سست بودن بنیان بنا اشاره می‌کند و می‌گوید: «با حفاری ما در فاصله 20 متری، دیوارهای ساختمان ترک خورده است. از سال 1395 به مالک تذکر دادیم فکری به حال وضع ساختمان کند، ولی خیلی اهمیت نداد. ناچار برای اینکه ساختمان آوار نشود، در اطرافش چند چاه حفر و داخل آن را با بتن مقاوم کردیم. با این حال ساختمان در حال ریزش است.» او ادامه می‌دهد: «چند مغازه بالای این ساختمان قرار دارد که همگی سرقفلی مجزا دارند. میراث فرهنگی برای بهسازی آن پا پیش نمی‌گذارد چون بودجه کافی ندارد. برای صاحبان مغازه‌ها هم صرفه اقتصادی ندارد که برای بازسازی ملک‌شان هزینه کنند. برای همین اقدامی نمی‌کنند. بلاتکلیفی این بنای تاریخی، اهالی را به دردسر و ساخت این پروژه را به تأخیر انداخته است.»
