به رغم اینکه این طرح روسیه برای ایجاد مراکز اسکان آوارگان سوری در داخل این کشور برای برخی محافل سیاسی و دیپلماتیک غافلگیرکننده بوده است، لبنانی‌هایی هستند که این طرح را پیش‌بینی کرده بودند؛ طرحی که به تردید‌ها و نگرانی‌ها درباره تقسیم سوریه پایان می‌دهد.
به گزارش ایسنا به نقل از روزنامه لبنانی الجمهوریة، تحلیلگران و دیپلمات‌ها به این طرح هم با چشم امید و هم با نگرانی می‌نگرند. این طرح سوری‌ها را به همان جایی بازمی‌گرداند که در آن متولد شده و زیستند؛ جایی که ویژگی‌های دینی، اجتماعی، قومی و عشایری در آن به هم آمیخته شده است. همین مساله موجب شده که روسیه نگران سرنوشت ساختار طایفه‌ای و مذهبی سوریه شود. مسکو بار‌ها اذعان کرده که در بازگرداندن آوارگان سوری به مناطق اصلی خود شکست خورده است.
بر هیچ کسی پوشیده نیست که تعدادی از مسؤولان لبنانی و سازمان ملل از مسؤولان و رهبران ارشد روسیه شنیده‌اند که بار‌ها به روند عملیات تبادل جمعیتی که بیشتر مناطق سوریه شاهد آن است از انتقال ساکنان الزبدانی و مضایا به شمال سوریه گرفته تا خروج ساکنان کفریا و الفوعه اعتراض کرده‌اند. این عملیات تبادل جمعیت و ساکنان در قلمون، غوطه، دوما و مناطق دیگر نیز اتفاق افتاده است.
سفارت روسیه در بیروت و مشخصا الکساندر زاسپکین، سفیر روسیه در لبنان برای مقابله با آنچه "عملیات تبادل و اختلاف مذهبی در سوریه" خوانده می‌شود، تلاش زیادی کرده‌اند چراکه نگران دو مساله هستند. یکی تکرار تجربه "دولت یهود" و ایجاد دولت‌های دینی کوچک در اطراف آن و دوم امکان تأثیر رخداد‌های سوریه بر ادیان و قومیت‌های موجود در کشور‌های همجوار سوریه.
زاسپکین با کارشناسان سوریه برای ایجاد مکانیزم مناسب جهت حفظ ساختار طایفه‌ای در سوریه به صورت محرمانه مشورت کرده است. وی ۱۷ دسامبر ۲۰۱۷ سند غیررسمی را به کارشناس امور اسکان آوارگان ارائه کرد. این سند چهار صفحه‌ای با عنوان "روسیه و بازگشت آوارگان سوری" و چگونگی "کمک کشور‌های میزبان به آوارگان مثل ترکیه، لبنان و اردن" ارائه شده است.
پیشنهاداتی که در این سند ارائه شده به شرح ذیل هستند:
-بازگشت امن براساس معیار‌های قانون بین‌المللی.
-فراهم کردن ضمانت برای بازگشت به ویژه برای مخالفان نظام سوریه براساس ایفای نقش در روند حل و فصل سیاسی.
-مخالفت با اصل مهاجرت اجباری در صورت نبود این ضمانت‌ها.
برای تأمین شرایط مناسب جهت اجرای این پیشنهادات باید اقدامات زیر صورت گیرد:
-طرحی برای تأمین بازگشت مرحله‌ای براساس روشی که در مورد مناطق کاهش تنش با ضمانت روسیه و همکاری سازمان ملل اجرا شد.
-خارج کردن پرونده بازگشت از درگیری سیاسی داخلی لبنان.
-قرار دادن پرونده بازگشت جزو برنامه‌های کنفرانس‌های آستانه و سوچی و دعوت از لبنان برای عضویت در آن به عنوان عضو ناظر.
-درخواست از کمیسیونر عالی امور پناهندگان برای ارزیابی شرایط و فراهم کردن ضمانت‌ها.
-اجرای مکانیزم آشتی در چارچوب منظم و با میانجیگری سازمان ملل و نقش روسیه.
ایجاد فضای هماهنگی منطقه‌ای روسیه-ترکیه-اردن و لبنان.
-آغاز ایجاد مناطق اسکان موقت آوارگان در نزدیکی مرز‌ها برای کمک به برنامه بازگشت.
تا زمانی که طرح روسیه کامل نشود این سند شاهدی برای این مساله خواهد بود که روسیه می‌تواند از تنوع طایفه‌ای، مذهبی، عشایری و قومی منطقه حمایت کند.
در همین راستا، علا پطرس، مشاور وزیر خارجه لبنان در امور آوارگان اعلام کرد که تصمیم روسیه برای ایجاد مرکز ویژه هماهنگی جهت بازگشت آوارگان سوری به کشورشان "اقدام عملی کاملی" برای بازگشت امن است.
وزارت دفاع روسیه اخیرا از ایجاد مرکز ویژه‌ای در سوریه برای استقبال و اسکان آوارگان جهت تسهیل بازگشت سوری‌ها به وطنشان خبر داد.
پطرس گفت: این اقدام سازنده به مثابه تحولی در پرونده سوریه بعد از جنگ است. پیشتر جبران باسیل، وزیر خارجه خواهان این راهکار پایدار در تسهیل بازگشت آوارگان شده بود چراکه به نفع لبنان است.
