حسن روحانی رئیس جمهور در اولین روزهای اردیبهشت ماه امسال انتقاد علنی را از کابینه اش مطرح کرد و چند روز بعد نیز در همایشی به مناسبت روز کارگر با تقسیم بندی کردن وزیران کابینه اش به دو دسته «امیدوار» و «ناامید» گلایه های خود را ادامه داد.
گلایه آقای روحانی از وزیران دولت باعث شده است که حتی در محافل حامیان روحانی و بین اخبار رسانه های طیف اطلاح طلب این گونه استنباط شود که روحانی به دنبال ترمیم کابینه است. از لابه لای مصاحبه ها و تحلیل های اصلاح طلبان و کارشناسان اقتصادی حامی دولت دوازدهم نیز این موضوع ضرورت پیدا کرد.
جواد امام، فعال سیاسی اصلاح طلب در این خصوص یادداشتی را منتشر کرده است که در بخشی از آن آمده است: «در شرایط امروز جامعه وضعیت کارگران و بازنشستگان ما از نظر حقوقی به نسبت بقیه مشاغل از اوضاع مناسبی برخوردار نیست و به وضوح شاهد هستیم که آنها برای تامین نیازهای روزانه و و معیشتی خود زندگی سختی را طی میکنند لذا ایجاد یک نظام جامع حقوقی برای این دسته از اقشار جامعه امری بدیهی است که سالهای سال از سوی دولتهای مختلف مورد غفلت واقع شده است... دیگر موضوعی که بدون شک روحانی و همفکران وی در دولت دوازدهم باید به فکر چاره برای آن باشند و گرنه روزهای سختی را در دولت شاهد خواهند بود تغییر در کابینه است و ضرورتی که در این ماجرا وجود دارد.
...دولت و شخص رئیس‌جمهور باید در انتخاب راهکارها، اولویتها و رویکردهای خود طبق نظر و رای 24 میلیونی مردمی که رای دادند وارد عمل شود تا افکارعمومی از این نظر خود را در تصمیمات مشارکت دهد و نسبت به نارسایی‌ها و محدودیتهایی که دولت دارد بیشتر احساس مسئولیت کند از این رو زمانی که مردم در تصمیمگیریها مورد خطاب نباشند و یا چهرههای مدنظر آنها در کابینه حضورپیدا نکنند مردم محدویتها و مشکلات دولت را متوجه نخواهند شد و این امر زمینه نارضایتی از دولت و اعتراضات مردمی را افزایش می‌دهد از این رو ترمیم کابینه در سال 97 امری ضروری است و باید در دستور کار رئیس‌جمهور قرار گیرد.»
عبدالله ناصری نیز از فعالان اصلاح طلبی است که به موضوع ضرورت کابینه دوازدهم در این مقطع توجه کرده است و به سایت اصلاح طلبی «جماران»می گوید، آنچنان به اینکه آقای روحانی در سال ششم مصمم به تغییر کابینه باشد، خوشبین نیستم. جامعه رأی آقای روحانی نه در این دولت که در دولت قبلی نیز این انتظار را داشت که برخی رویکردهای دولت منطبق با وعده‌های انتخاباتی آن باشد و تغییراتی در کابینه رخ دهد.
گمانه زنی ها در مورد تغییر کابینه نه تنها در فضای سیاسی و اصلاح طلبان شنیده می شود، بلکه اعضای فراکسیون امید مجلس هم به این موضوع توجه ویژه ای کرده اند. به عنوان مثال علیرضا رحیمی، عضو هیات رئیسه فراکسیون امید که می گوید مجلس از ترمیم کابینه استقبال می‌کند، چون هر تغییری باعث بهتر شدن وضع می‌شود.
بسیاری از اعضای فراکسیون امید مجلس اعتقاد دارند که تیم اقتصادی دولت ضعیف و ناکارآمد است. آنچه که باعث گلایه این نمایندگان حامی دولت از روحانی شده است گرانی های روزهای گذشته به خصوص افزایش قیمت خودرو، سکه و ارز است.
محمد جواد فتحی، نماینده تهران که از انتخاب اعضای تیم اقتصادی دولت دوازدهم از همان ابتدا منتقد است، می گوید: تیم اقتصادی دولت قوی و کارآمد نیست و رئیس جمهور باید یک تیم قوی، منسجم و هماهنگ را جایگزین کند. بخش عمده ای از مشکلات اقتصادی به مسائل روانی جامعه برمی گردد. وقتی در جامعه در خصوص یک کالا شایعه می شود، مردم به سمت خرید آن می روند و این در افزایش قیمت تاثیر دارد.
این نماینده مجلس که معتقد است مشکلات جامعه فراتر از استیضاح یک وزیر است و می گوید مقابله نمایندگان با ناکارآمدی تیم اقتصادی دولت را نمی شود با استیضاح مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد پیش برد.
طیبه سیاوشی دیگر نماینده تهران و عضو فراکسیون امید مجلس هم می گوید ضرورت ایجاب می کند تا یک تیم اقتصادی فعال، کار بلد و جوان وارد دولت شوند. ریشه همه مشکلات اقتصادی کشور به خارج از کشور بر نمی گردد بلکه به داخل و ضعف مدیریت هم مربوط می شود.
این نماینده عضو فراکسیون امید مجلس با تاکید بر اینکه تیم اقتصادی دولت باید ترمیم شده و برخی از نمایندگان مجلس هم همین نظر را دارند، درباره استیضاح وزرا می گوید من هنوز روی استیضاح وزرا فکر نکردم اما معتقدم رئیس جمهور باید کابینه را ترمیم کند.
شهاب الدین بی مقدار هم می گوید با تغییر یکی دو وزیر مشکلات اقتصاد حل نمی شود. باید اعتماد عمومی را تقویت کرد و اینگونه نباشد که بعد از هر شایعه ای مردم برای خرید هجوم بیاورند.
محمد علی ابطحی از دیگر فعالان اصلاح طلب هم به ضروت تغییر کابینه روحانی تاکید کرده است. او در یادداشتی که در کانال تلگرامی اش منتشر کرده، این طور نوشته است که روحانی به جای گلایه علنی از وزیران خود باید هرچه سریع تر کابینه را ترمیم کند. البته او در این یادداشت سعی کرده است به سهم خواهی اصلاح طلبان از کابینه جدید هم توجه کند و انگار سهمی برای ناکارآمدی کابینه از طیف اصلاح طلبان قائل نیست. با این حال در بخش انتهایی یادداشت یک ضرب المثل معنی دار آورده است و خطاب به روحانی نوشته است که «جلوی ضرر را از هرجا بگیریم سود است.»
مرتضی مبلغ، از فعالان اصلاح طلب نیز در مورد تغییرات کابینه دوازدهم گفت و گویی با سایت اصلاح طلب نامه نیوز انجام داده است. او در بخشی از این مصاحبه می گوید به نظر می رسد که آقای رئیس جمهور از ابتدای سال جاری متوجه برخی مسایل مهم و اساسی در پیرامون خود شده اند. از قبل هم به کرات هشدار داده می شد که مجموعه مدیران ارشد دولت در تراز آنچه روحانی به دنبالش است و به مردم وعده داده است؛ نیست. اظهارات و گلایه های روحانی در جمع مدیران ارشد دولت مبنی بر اینکه برخی روزه سکوت گرفته اند یا از فشارهای می ترسد یا صحبت هایی که در مراسم روز کارگر بیان شد نشان می دهد که بالاخره او تصمیم گرفته است فرایند جدیدی را دنبال کند.
از نگاه او روحانی هنوز به وعده هایش بعد از انتخابات عمل نکرده است و ضرورت ترمیم کابینه هم از همین جا ناشی می شود. این فعال اصلاح طلب می افزاید اگر تذاکرات او موثر واقع نشود و مدیران نتوانند خود را با تراز جامعه و تراز سیاست ها و برنامه های رئیس جمهور تطبیق دهند حتما باید به سمت تغییر و تحول این مدیران حرکت شود.
اکبر ترکان، از مشاوران روحانی هم در خصوص موضوع ترمیم کابینه با بیان اینکه ترامپ کوشش می کند روابط با ایران در اوج التهاب باشد و کشورهای عربی از ایران بترسند، به اعتماد آنلاین می گوید در این شرایط مدیرانی باید روی کار باشند که بتوانند در شرایط ملتهب تصمیم بگیرند. آقای روحانی انتظار دارد که مدیرانش اینگونه وارد عمل شوند و برایش شمشیر بزنند، نه اینکه از دور بای‌بای کنند. به مدیرانی نیاز داریم که مشکلات را به جان بخرند و کشور را به جلو ببرند.
او تاکید می کند اگر کسی بخواهد این‌جا متکی به کتابچه مقررات حرکت کند و هرجا کتابچه مقررات علامت منفی می‌دهد، کار را تعطیل کند، کار جلو نمی‌رود. ما شرایط عادی نداریم و در این شرایط کار کردن بسیار پرریسک است و باید مدیران خطرپذیر باشند و دل به دریا بزنند. این شرایط مدیران شجاع، دانا، عالم و تصمیم‌گیرنده میخواهد. البته کسانی که الان تشریف دارند، نه اینکه بد باشند، اما برخی فقط آدم‌های مسیر هموار هستند. آدم‌های خوب و قابلی هستند، ولی برای مسیرهای هموار. اما امروز مسیر هموار نیست. مسیرها ناهموار و پرخطر است و انسان‌های شجاع و دانا میخواهد.
در حالی که در اصلاح طلبان و نمایندگان عضو فراکسیون امید مجلس از موضوع تغییر کابینه دوازدهم استقبال کرده اند. گمانه زنی ها در مورد اینکه این ترمیم مربوط به کدام وزیران است نیز در فضای رسانه ای شدت پیدا کرده است. البته ماحصل این گمانه زنی ها به غیر از وزیر بهداشت، به طور عمده شامل اعضای تیم اقتصادی دولت دوازدهم می شود.
با این حال محمد باقر نوبخت، سخنگوی دولت هم که مسئولیت ریاست سازمان برنامه و بودجه را نیز برعهده دارد و به خاطر 5 سال ناکارآمدی او در این پست مغضوب کارشناسان اقتصادی اصلاح طلب نیز قرار دارد، موضوع ضرورت ترمیم کابینه دوازدهم را جدی نگرفته است. او در نشست خبری هفتگی خود با خبرنگاران گفته است چنین تغییری صورت نمی گیرد.
ناکارآمدی تیم اقتصادی دولت دوازدهم موضوعی نیست که بعد از مدت یکسال برخی به آن توجه کرده باشند. بسیاری از تحلیل ها از شرایط کنونی حتی زمانی که روحانی مشغول چینش کابینه بود به آن توجه می کردند.
از نگاه برخی صاحبنظران یکی از ضعف های تیم اقتصادی دوازدهم این است که در آن اقتصاددان ها نقش کم رنگی دارند و تیم اجرایی هم دانش کافی در خصوص اقتصاد ندارند. به عنوان مثال نوبخت، سیف و کرباسیان هیچ کدام سابقه تحصیلی اقتصادی ندارند. محمد نهاوندیان هم به عنوان مشاور اقتصادی رئیس جمهور در تئوری پردازی های اقتصادی ناتوان است.
روحانی در ابتدای سرکار آمدن دولت دوازدهم وعده داده بود که تیم اقتصادی این دولت به شکل هماهنگ و منسجم عمل خواهند کرد. اما در عمل بعد از یکسال نه تنها این اتفاق نیفتاده است بلکه خود او نیز لب به گلایه های طعنه آمیز گشوده است.
در برخی گمانه زنی های رسانه ای یکی از دلایلی که ضرورت ترمیم کابینه در آن مطرح شده است را بی تمایلی برخی مدیران و وزیران در شرایط کنونی کشور می دانند. بر این اساس خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم های احتمالی آمریکا به عنوان عاملی دانسته شده است که مدیران دولتی را به ترس واداشته است و روحانی هم با ترغیب این افراد تلاش می کند شرایط در کابینه اصلاح شود. در این خصوص شواهدی وجود دارد که روسای برخی سازمان ها، استانداران و مدیران دولتی در این چند ماه ناامیدتر شدند و نرخ ارز و سرنوشت برجام آنها را به خود مشغول داشته است.
در پایان باید گفت موضوع ناکارآمدی کابینه دوازدهم به ویژه تیم اقتصادی دولت مساله قابل انکاری نیست و شاید این بار تلاش نوبخت برای انکار مشکلات دولت بیهوده تر از همیشه باشد. افکار عمومی با توجه به شرایط کنونی اقتصاد در حالی که گرانی کالاها هر روز بیشتر می شود و نرخ ارز هم بازگشت پیدا نکرده است هر روز بیشتر متوجه این موضوع می شود که باید در دولت دوازدهم تغییر بوجود بیاید. نتایج یک نظر سنجی رسانه ای نشان می دهد قریب به 87 درصد مردم و مخاطبان این رسانه به ضرورت ترمیم کابینه رای مثبت دادند.
با این شرایط انتظار می رود همان طور که روحانی خودش نیز از وزیران خود گلایه کرده است، به صحبت های خودش پایبند باشد و به خواسته های افکار عمومی، کارشناسان اقتصادی، رسانه ها و حتی حامیانش توجه کند و ترمیم کابینه را هرچه زودتر عملیاتی کند.
