دکتر رضا ملک‌زاده درباره ضرورت تولید واکسن‌های مورد نیاز کشور اظهار کرد: تولید هر واکسن داخلی برای عفونت‌های ویروسی و بیماری‌هایی که افراد باید در برابر آن‌ها واکسینه شوند، یک موفقیت برای کشور است؛ چرا که واردات واکسن، هزینه‌های سرسام آوری دارد و بسیار گران به دست مصرف کننده داخلی می‌رسد. هزینه واکسیناسیون HPV برای هر فرد، ۷۵۰ هزار تومان و نرخ استفاده از این واکسن در کشور، ۴۳ هزار دز است؛ بنابراین تحقیقات و تلاش‌ها برای تولید واکسن‌های موثر و با کیفیت که این هزینه‌ها را به شدت کاهش دهد، قابل حمایت هستند.
اولویت‌های تولید واکسن در ایران
به گزارش ایسنا، وی درباره اولویت‌های تعریف شده در تولید واکسن‌های داخلی گفت: این اولویت‌بندی در کشور‌ها از جمله ایران، از توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی برای مقابله با بیماری‌های در حال شیوع، سیاست‌های ملی سلامت و برنامه‌های کشوری واکسیناسیون، تبعیت و روند کاملا مشخصی را طی می‌کنند. بر این اساس تولید برخی واکسن‌ها در اولویت نخست قرار دارند و برخی دیگر در اولویت بعدی هستند. اما تلاش‌های علمی محققان داخلی برای تولید واکسن‌ها جزو هر اولویتی که باشند، قطعا در پاسخ به نیاز جامعه است و نمی‌توان حرکت علمی دانشمندان کشور را متوقف کرد.
دو واکسن HPV ایرانی به پیشرفت‌های قابل توجه در فرایند تولید رسیدند
معاون تحقیقات وزیر بهداشت سپس به واکسن‌های HPV در حال تولید توسط پژوهشگران دو شرکت دانش‌بنیان ایرانی اشاره کرد و ادامه داد: واکسن ایرانی دو ظرفیتی HPV (سروتیپ‌های ۱۶ و ۱۸ که نقش عمده‌ای در بروز سرطان دهانه رحم دارند) مشابه سرواریکس است و در مراحل آزمایشات بالینی و دریافت مجوز سازمان غذا و دارو است و با دریافت مجوز، احتمالا از ابتدای سال ۹۸ وارد بازار می‌شود و دیگر واکسن چهار ظرفیتی HPV (سروتیپ‌های ۶، ۱۱، ۱۶ و ۱۸) مشابه گارداسیل، در مرحله آزمایشات حیوانی است و به پیشرفت ۷۰ درصدی رسیده است.
وی افزود: از آن جا که برنامه‌های تشخیصی ویروس HPV تحت پوشش بیمه قرار ندارد، ساخت واکسن بیماری، ضمن آن‌که با کاهش قابل توجه هزینه‌ها، به نیاز داخلی پاسخ خواهد داد، تولید آن را از انحصار شرکت‌های سازنده دنیا (گارداسیل و سرواریکس) خارج خواهد کرد و از سوی دیگر یک سرمایه‌گذاری ارزی برای کشور محسوب می‌شود؛ چرا که این واکسن دومین واکسن پرفروش دنیاست و ما می‌توانیم نیاز برخی کشور‌ها را تامین کنیم.
بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، HPV یا پاپیلوم انسانی، هم‌اکنون شایعترین بیماری مقاربتی عصر حاضر است که به دلیل روابط محافظت نشده رخ می‌دهد و مردان بیشترین عامل انتقال این بیماری هستند و مهمترین عواقب ابتلا به این ویروس، بروز سرطان دهانه رحم است.
تخمین شیوع ۷ درصدی HPV در بین زنان کشور
دکتر ملک زاده به نتایجی از مطالعات مرتبط با شیوع HPV در کشور اشاره کرد و گفت: نتایج برخی تحقیقات انجام شده در ایران شیوع کلی این ویروس در جمعیت زنان را حدود ۴ تا ۷ درصد تخمین می‌زند.
وی در ادامه با اشاره به مطالعه‌ای که در سال ۱۳۹۲ انجام شده و در آن، ۳۰ هزار زن ۳۰ تا ۴۹ سال از جمعیت عادی ۴ شهرستان کشور نمونه‌گیری شدند، گفت: نتایج این مطالعه نشان داد نزدیک به ۳ هزار نفر HPV مثبت داشتند.
معاون تحقیقات وزیر بهداشت گفت: همچنین در سال ۲۰۱۷ گزارشی از «ICO HPV INFORMATION CENTRE» در مورد وضعیت HPV در ایران با استناد به نتایج مجموعه‌ای از مطالعات در چندین شهر جمع‌آـوری و منتشر شد که نتایج آن نشان می‌دهد شیوع HPV در زنان مورد بررسی با سیتولوژی نرمال، ۷.۴ درصد است و حدود ۲.۸ درصد زنان در جمعیت عمومی، حامل ۱۶/۱۸HPV در ترشحات دهانه رحم بودند.
دکتر ملک‌زاده همچنین اضافه کرد: یک مرور سیستماتیک بر روی ۱۴ مطالعه در ایران، شیوع HPV در بین زنان سالم در استان‌های مختلف ایران را ۹.۴ درصد اعلام کرده که در این میان، شیوع ۱۶HPV، ۲.۳ درصد و شیوع ۱۸ HPV نیز ۱.۷ بوده است.
ضرورت انجام مطالعات فراگیر برای شیوع HPV
وی خاطرنشان کرد: آنچه از یافته‌های منتشره بر می‌آید، این است که تا کنون مطالعه فراگیری در کشور که بتواند با حجم نمونه قابل تعمیم، شیوع HPV را در زنان و گروه‌های مختلف سنی نشان دهد، وجود ندارد و از سویی اغلب مطالعات در کشور در زمینه HPV در موارد سرطان و تعیین ارتباط آن صورت گرفته است؛ در حالی که صورت دیگر بیماری، در زنان و مردان زیر ۳۰ سال است که خود را با بروز زگیل‌های آنوژنیتال با تبعات بسیار فراوان نشان می‌دهد.
دکتر ملک‌زاده همچنین یادآور شد: هم‌اکنون، زگیل‌های آنوژنیتال، توسط متخصصان زنان و متخصصان پوست بخوبی در بیماران مراجعه‌کننده، شناسایی شده و کاملا تحت درمان قرار می‌گیرند.
بر اساس این گزارش، سرطان دهانه رحم یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌هایی است که ابتلا به ویروس HPV یا پاپیلوم انسانی علت اصلی آن است. علی رغم این که سرطان دهانه رحم قابل پیشگیری است، سالانه بیش از ۵۰۰ هزار زن در سراسر جهان مبتلا به این بیماری شده و بیش از ۲۵۰ هزار زن جان خود را از دست می‌دهند.
مرگ سالانه ۳۷۰ زن مبتلا به سرطان دهانه رحم در ایران
معاون تحقیقات وزیر بهداشت، سرطان دهانه رحم را هفدهمین سرطان شایع در بین زنان ایرانی دانست و با استناد به آمار‌های تخمینی، مرگ‌های ناشی از سرطان دهانه رحم در کشور را سالانه ۳۷۰ مورد اعلام کرد.
اعلام نتایج دقیق‌ترین نظام ثبت سرطان دهانه رحم در ایران: بروز ۱.۷۸ درصدی بیماری در زنان
دکتر ملک‌زاده، همچنین از انجام جامع‌ترین و دقیق‌ترین ثبت سرطان دهانه رحم مبتنی بر کل جمعیت ایران (پوشش بالای ۹۸ درصد) در سال ۹۴ خبر داد و گفت: این نظام جامع، ضمن ثبت ۶۷۱ مورد سرطان دهانه رحم در کشور نشان داده است میزان بروز بیماری در هر ۱۰۰ هزار زن، ۱.۷۸ است و استان تهران با ۱۶۴ مورد (۲.۳۶ در هر ۱۰۰ هزار نفر) نخستین استان مبتلاست و پس از آن به ترتیب، استان‌های خراسان رضوی، فارس، مازندران، گلستان، اصفهان، کرمان، خوزستان، آذربایجان شرقی، کرمانشاه، البرز، گیلان، هرمزگان، آذربایجان غربی، اردبیل، سیستان و بلوچستان، بوشهر، همدان، خراسان شمالی، مرکزی، کردستان، سمنان، خراسان جنوبی، لرستان، قزوین، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و ایلام قرار دارند.
واکسیناسیون یک پیشگیری عالی از سرطان دهانه رحم است
دکتر ملک‌زاده با اشاره به اهمیت پیشگیری از عفونت ویروس HPV، به عنوان یکی از راه‌های ابتلا به سرطان دهانه رحم و شیوع آن، ضمن تاکید بر اصلاح رفتار و سبک زندگی برای پیشگیری از هر نوع بیماری و در این خصوص، اصلاح رفتار‌های جنسی بویژه پرهیز از ارتباطات جنسی محافظت نشده با شرکای متعدد، افزود: واکسینه شدن البته در صورتی که افراد از نظر پزشک و مراقبان بهداشتی، واجد شرایط واکسن باشند، یک پیشگیری عالی است؛ اما باید گفت: واکسینه شدن تابع سیاست و دستورالعمل‌های بهداشتی کشورهاست. این واکسن در برخی کشور‌ها از سن ۹ سالگی تزریق می‌شود و در ایران، از سن ۱۲ سالگی. سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند این واکسن به افراد زیر ۲۶ سال تزریق شود و کشور‌ها آن را در برنامه واکسیناسیون خود بگنجانند. علت تزریق زودهنگام واکسن نیز، کاملا مبنای پزشکی داشته و آن، ضرورت ایجاد مصونیت بموقع در برابر بیماری، در جریان واکسیناسیون است.
وی با بیان این که عفونت HPV که عمدتا مردان عامل انتقال آن هستند، در اغلب موارد توسط سیستم ایمنی پاکسازی می‌شود، گفت: اگر بدن نتواند عفونت ویروس را پاک کند، پایداری طولانی مدت ویروس در بدن ممکن است منجر به بروز سرطان دهانه رحم شود؛ بنابراین انجام واکسیناسیون یک راه پیشگیری موثر در برابر سرطان دهانه رحم است.
کاهش بروز بدخیمی‌ها در زنان کمتر از ۵۰ سال با واکسیناسیون HPV
معاون تحقیقات وزیر بهداشت گفت: مطالعات نشان می‌دهد که واکسیناسیون HPV در درازمدت، باعث کاهش ۹۸ درصدی موارد بدخیمی‌ها در زنان کمتر از ۵۰ سال می‌شود. همچنین برنامه‌های غربالگری زنان باعث کاهش ۳۰ درصدی بدخیمی‌های مهاجم در زنان بالای ۵۰ سال می‌شود. با ادغام این دو رویکرد، می‌توان تا ۸۱ درصد از بروز بدخیمی‌ها کاست.
واکسن HPV هیچ عارضه‌ای ندارد
وی افزود: شواهد مطالعات منتشره نشان داده است که واکسیناسیون از ایجاد ضایعات دهانه رحم در زنان جوان بویژه افراد ۱۵ تا ۲۶ سال محافظت می‌کند. این شواهد حاصل ۲۶ مطالعه بر روی ۷۳ هزار و ۴۲۸ هزار زن عمدتا زیر ۲۶ سال در تمام قاره‌ها بوده که طی ۸ سال انجام شده است و اثرات و ایمنی واکسن را بر پیش سرطان دهانه رحم و عفونت HPB ۱۶/۱۸ مورد بررسی قرار داده‌اند و با اطمینان بالایی از عدم افزایش عوارض ناخواسته جدی ناشی از واکسن خبر می‌دهند. البته تزریق واکسن به زنان باردار ممنوع است و باید کاملا زیر نظر پزشک انجام شود.
دکتر ملک‌زاده گفت: بر اساس مطالعات انجام شده، در صورتی که میزان پوشش واکسیناسیون HPV در بین زنان جوان تا ۷۰ درصد باشد، کاهش قابل ملاحظه بروز سرطان دهانه رحم مورد انتظار است.
وی یادآور شد: واکسن HPV از ذرات شبه ویروس تهیه می‌شود و حاصل فناوری نوترکیب است. این ذرات فاقد هر گونه محصول بیولوژیک زنده با DNA هستند و قدرت بیماری‌زایی ندارند و بنا بر مطالعات علمی فراوان و تاییدیه سازمان بهداشت جهانی واکسن موجود برای ویروس HPV ایمنی، کارایی و اثربخشی عالی دارند.
نقش بسیار مهم غربالگری در پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم
معاون وزیر بهداشت همچنین درباره پیشگیری از سرطان دهانه رحم، اظهار کرد: انجام تست غربالگری سرطان دهانه رحم برای افراد واجد شرایط و در معرض خطر مانند افراد دارای فعالیت جنسی، نقش بسیار مهمی در پیشگیری، تشخیص و درمان زودهنگام بیماری دارد. چرا که کشف و شناسایی سلول‌های پیش سرطانی که بخشی از غربالگری سرطان دهانه رحم است، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
معاون تحقیقات وزیر بهداشت افزود: هم اکنون، غربالگری سرطان دهانه رحم توسط متخصصان زنان کشور بخوبی در حال انجام است و در آینده شاهد ثبت دقیق‌تر میزان بروز این سرطان در کشور خواهیم بود.
آیا تکرار غربالگری ضرورت دارد؟
وی یادآور شد: از آن جا که مشاهده زگیل تناسلی یا ابتلا به ویروس HPV لزوما به معنای ابتلا به سرطان دهانه رحم نیست، بنابراین تست غربالگری سرطان دهانه رحم پیش از هر گونه اطمینان و یا نگرانی لازم است. افرادی که غربالگری سرطان دهانه رحم را انجام داده و از عدم ابتلا به آن مطمئن شده‌اند، خطر ابتلا به این سرطان در آینده نزدیک برای آن‌ها کم است، اما انجام تست‌های مجدد تا وقتی فعالیت جنسی دارند، ضروری است؛ چرا که خطر کم و بیش وجود دارد.
اطلاع‌رسانی در خصوص پیشگیری از بیماری HPV هر سال، ۱۳ اسفند ماه همزمان با روز جهانی آگاهی از HPV صورت می‌گیرد، اما در برنامه «ماه عسل» به سونامی این بیماری در ایران طی سال‌های آینده اشاره و موجب موضع گیری‌هایی در این خصوص شد.
بدون اتکا به نتایج مطالعات فراگیر، چگونه می‌توان از سونامی یک بیماری سخن گفت؟
معاون تحقیقات وزیر بهداشت، ضمن تاکید بر پرهیز رسانه‌ها بویژه رسانه ملی در اعلام میزان شیوع بیماری‌ها و پیش‌بینی اپیدمی آن‌ها در آینده توسط افراد غیرمتخصص از سویی و لزوم خودداری از به‌کارگیری توصیفاتی همچون «سونامی» برای شیوع بیماری‌ها بدون اتکا به اسناد مطالعاتی و علمی مورد تایید، گفت: خوشبختانه کشور ایران در حوزه تحقیقات علوم پزشکی و نظام ثبت بیماری‌ها بویژه ثبت سرطان به دستاورد‌های بسیار مهم بین‌المللی رسیده است که نمونه اخیر آن تهیه نخستین گزارش «ثبت سرطان مبتنی بر کل جمعیت ایران» بود که برای انتشار در معتبرترین مرجع جهانی «سرطان در پنج قاره» مورد تایید قرار گرفت و نشان داد که ایران در حوزه ثبت سرطان همپای کشور‌های پیشرفته دنیا توانسته یکی از با کیفیت‌ترین و دقیق‌ترین گزارشات ثبت سرطان دنیا را ارائه دهد.
دکتر ملک‌زاده، نتایج ثبت سرطان دهانه رحم را یکی از بخش‌های نظام ثبت سرطان دانست و افزود: وقتی کشور ما دارای چنین توانایی علمی و تحقیقاتی در حوزه پزشکی است، انتظار می‌رود که موضوعات مهم مرتبط با بیماری‌ها را دستخوش حواشی بی‌فایده که هیچ ثمری برای مردم ندارد، نکنیم.
بر اساس اعلام معاونت تحقیقات وزارت بهداشت، ویروس HPV یا پاپیلوم انسانی، بیش از ۱۰۰ نوع یا سوش مختلف دارد. بیش از ۸۰ درصد افراد مبتلا به HPV علائم قابل مشاهده‌ای در بدن ندارند و تعداد کمی دارای علائم هستند. مهمترین علامت ابتلا به ویروس HPV ایجاد زگیل در نواحی از بدن مانند دست، پا، سر و گردن و نیز در ناحیه تناسلی است. اکثر عفونت‌های HPV به مرور زمان برطرف می‌شوند یا به دلیل ضعیف شدن در بدن تاثیر نمی‌گذارند؛ اما اگر بدن نتواند عفونت ویروس را پاک کند، پایداری طولانی مدت ویروس در بدن ممکن است منجر به تغییرات پیش‌سرطانی شود که در صورت عدم درمان برخی از این تغییرات با گذشت زمان به سرطان از جمله سرطان دهانه رحم، سرطان آلت تناسلی، سرطان مقعد، سرطان دهان، سرطان زبان، سرطان گلو و برخی از دیگر سرطان‌ها (عمدتا بسته به رفتار‌های جنسی) تبدیل می‌شوند.
