علی‌رغم اصرار فراوان دولت برای تصویب سریع لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم TF در صحن علنی مجلس که چهارمین و آخرین لایحه درخواستی کارگروه ویژه اقدام مالی FATF از ایران است، نمایندگان مجلس در جلسه علنی یکشنبه با 138 رأی موافق از مجموع 253 نماینده حاضر در جلسه با مسکوت ماندن دو ماهه بررسی این لایحه موافقت کردند.
به گزارش فارس درباره اظهارات مطرح شده توسط برخی از حامیان تصویب سریع لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم که قبل، حین و بعد از بررسی این لایحه در جلسه 20 خردادماه مجلس مطرح شد، نکات زیر قابل ذکر است:
الف- ارتباط این لایحه با FATF: مصطفی کواکبیان، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و از اعضای فراکسیون امید مجلس در جریان بررسی لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم در صحن علنی مجلس در تاریخ 20 خردادماه و در موافقت با تصویب این لایحه، ادعا کرد که این کنوانسیون هیچ ارتباطی به FATF ندارد. همچنین عباس عراقچی، معاون حقوقی و بین المللی وزیر امور خارجه در جریان دفاع از تصویب این لایحه در جلسه مذکور، هیچ اشاره ای به ارتباط این لایحه با همکاری های کشورمان با FATF نکرد و صرفا به بیان توضیحاتی درباره مباحث امنیتی مرتبط با الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم پرداخت. به علاوه، علی لاریجانی، رئیس مجلس هم در جریان بررسی این لایحه در جلسه 1 خردادماه مجلس مدعی شد لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم با FATF مغایرت ندارد اما یکی هم نیست!
تلاش برای پنهان کردن یا انکار ارتباط بررسی و تصویب لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم با درخواست های FATF از ایران توسط برخی نمایندگان مجلس و دولتی ها به صورت صریح یا ضمنی در حالی صورت می‌گیرد که بررسی و تصویب این لایحه هم در بند 29 برنامه اقدام FATF و هم در بند 6 بیانیه فوریه 2018 مصادف با اواخر بهمن ماه 96 این نهاد بین المللی مورد تاکید قرار گرفته است. همچنین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در جریان بررسی مجدد این لایحه در هفته های اخیر، صراحتا این تبصره را به آن اضافه کرد: «امضاء این قانون توسط رئیس جمهور بعد از اعلام گروه ویژه اقدام مالی (FATF) مبنی بر خروج ایران از لیست سیاه انجام خواهد شد».
موضوع وقتی جالب تر و قابل تامل تر می شود که بدانیم حامیان تصویب سریع لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم، رویه ثابتی درباره این موضوع ندارند. به عنوان مثال، عراقچی در جلسه غیرعلنی 30 اردیبهشت ماه مجلس درباره لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم، با تاکید بر ضرورت افزایش همکاری ها با FATF با هدف بهبود روند مذاکرات با اروپا برای حفظ برجام بدون آمریکا، از نمایندگان مجلس خواسته بود که این لایحه را تصویب کنند.
همچنین علی نجفی خوشرودی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و از اعضای فراکسیون امید مجلس در جریان بررسی لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم در صحن علنی مجلس در تاریخ 20 خردادماه و در مخالفت با تصویب پیشنهاد مسکوت ماندن دو ماهه بررسی این لایحه، بر ضرورت تصویب سریعتر لایحه مذکور تا قبل از پایان مهلت ایران برای اجرای برنامه اقدام FATF تاکید کرد. به علاوه، فاطمه حسینی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس و یکی دیگر از اعضای فراکسیون امید مجلس هم با انتشار یادداشتی در روزنامه دنیای اقتصاد ضمن انتقاد از تعویق دو ماهه بررسی لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم، بر این موضوع تاکید کرد که حضور ایران در لیست سیاه FATF یکی از موانع همکاری بانک های خارجی با کشورمان در شرایط پسابرجام بوده است و این تصمیم مجلس می‌تواند ایران را دوباره به این لیست برگرداند.
ب- ارتباط این لایحه با رفع تحریم ها و خودتحریمی: مصطفی کواکبیان، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در جریان بررسی لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم در جلسه 20 خردادماه مجلس گفت: «اگر این لوایح تصویب نشود به نوعی خودتحریمی کرده ایم». کواکبیان مجددا با اشاره به اظهارات علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی در جلسه غیرعلنی 30 اردیبهشت ماه مجلس درباره لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم، مدعی شد: «تصویب این لایحه نوعی مقابله با آمریکاست!». همچنین عباس عراقچی، معاون حقوقی و بین المللی وزیر امور خارجه در جریان دفاع از تصویب این لایحه در جلسه مذکور گفت: «ما نباید از ترس آنکه ممکن است در آینده گروهی مثل حزب الله نیز جزو گروه های تروریستی محسوب شود، به خودمان فشار تحمیل کنیم. الان فشارهایی را به خودمان تحمیل می کنیم، کشورهای دیگر می گویند ایران مدافع تروریست است، چون به این کنوانسیون نپیوسته است. بنابراین فشارهای مختلف و تحریم های مختلف را به خودمان تحمیل می کنیم... در شرایطی که در برجام و آمریکا به وجود آمده است، ما نباید تحریم های بیشتری بر خودمان تحمیل کنیم. اگر به این کنوانسیون ها نپیوندیم و در مشارکت بین المللی علیه تروریسم همکاری نکنیم، از طرف دیگر کشورها به تروریسم متهم شده و تحریم‌های جدید علیه ما تحمیل خواهد شد. بنابراین در شرایطی که تحریم های آمریکا در حال بازگشت است، نباید با دست خودمان تحریم های جدیدی را علیه کشور ایجاد کنیم».
به علاوه، علی نجفی خوشرودی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در جریان بررسی لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم در همین جلسه مجلس با بیان اینکه رشد اقتصادی 8 درصد بدون تعاملات با دنیا میسر نمی شود، گفت: «با توجه به شکاف مواضع اروپا و آمریکا در این روزها عدم تصویب این سند یک بار دیگر می تواند آن ها را به یکدیگر نزدیک کند...مشکلات پولی و بانکی بین المللی کشور نیز تا حدودی با الحاق به این کنوانسیون بهبود خواهد یافت».
همچنین در همان یادداشت فاطمه حسینی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در روزنامه دنیای اقتصاد آمده بود: «در شرایط فعلی کشور، باید تلاش کرد با تصویب لوایح چهارگانه ارائه شده توسط دولت یکی از موانع موجود بر سر مبادلات بین‌المللی بانکی برداشته شود. این شرط لازم است اما کافی نیست. باید از ریسک‌های اعتباری و بانکی کشور نیز کاسته شود». تلاش برخی مسئولین برای انتقال این دیدگاه به افکار عمومی و بخصوص نمایندگان مجلس که موانع همکاری با بانک های خارجی در صورت تحقق درخواست های FATF برطرف خواهد شد و عدم تحقق این درخواست ها نوعی خودتحریمی است و زمینه ساز تشدید تحریم‌های آمریکا بر ضد کشورمان می شود، در حالی صورت می گیرد که ماجرا دقیقا برعکس است زیرا:
1- علی رغم همکاری های گسترده ایران با FATF از اواخر سال 94 و حتی خروج کشورمان از لیست سیاه FATF از تیرماه 95 تاکنون، وضعیت تعاملات بانکی ایران با سایر کشورها نه تنها بهتر نشده است و همچنان بانک‌های متوسط و بزرگ خارجی تمایلی به همکاری با کشورمان ندارند بلکه بانک‌های چینی، ترکیه ای و صرافی های اماراتی که قبلا با کشورمان همکاری می کردند، امروزه این همکاری ها را محدود کرده اند. این اتفاقات به خوبی اثبات می کند که لزوما همکاری با FATF به بهبود وضعیت همکاری ایران با بانک های خارجی منجر نخواهد شد بلکه مشکل اصلی، حفظ کامل ساختار تحریم‌های ثانویه بانکی آمریکاست.
2- تصور عدم رضایت آمریکا از تحقق درخواست های FATF از ایران و جلوگیری از تشدید تحریم ها بر علیه کشورمان در صورت تحقق این درخواست ها، تصوری غلط و غیرواقعی است زیرا شواهد متعدد و قابل توجهی در اظهارات مقامات آمریکایی از جمله خوان زاراته، معاون مدیریت مبارزه با تروریسم و جرائم مالی در وزارت خزانه داری آمریکا وجود دارد که نشان دهنده نقش و اثرگذاری اتاق جنگ اقتصادی آمریکا یعنی وزارت خزانه‌داری در FATF و اصرار آنها بر استفاده حداکثری از ظرفیت این نهاد بین المللی برای افزایش اثرگذاری تحریم ها بر علیه کشورمان است. بر همین اساس، اخیرا شاهد بودیم که سیگال مندلکر، قائم مقام وزارت خزانه‌داری آمریکا ضمن انتقاد از اینکه ایران هنوز 9 خواستهFATF از ایران در قالب بیانیه ماه فوریه 2018 این نهاد بین المللی را تصویب و اجرا نکرده است، بر ضرورت اجرای سریعتر این خواسته‌ها تاکید کرد. یکی از خواسته های FATF در این بیانیه، تصویب و اجرای لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم است.
3- اجرای کامل برنامه اقدام FATF توسط ایران نه تنها به معنای جلوگیری از خودتحریمی نیست بلکه دقیقا زمینه تشدید خودتحریمی را فراهم می کند. به عبارت دقیق تر بندهای 21 و 31 «برنامه اقدام» با موضوع «شناسایی و به اشتراک گذاری اطلاعات مربوط به ذی نفع واقعی»، تهدیدکننده جدی امنیت ملی هستند زیرا زمینه لازم برای اجرای موفقیت آمیز تحریم های ثانویه بانکی آمریکا در خاک کشورمان توسط نظام بانکی ایران را فراهم می کنند. در واقع، با اجرای کامل این بندها، بازیگران اقتصادی ایرانی غیرتحریمی یا باید با نهادهای تحریمی ایرانی همکاری کنند و در مقابل، عدم همکاری بانک‌های خارجی و قرار گرفتن مجدد در لیست تحریم را تحمل کنند و یا نهادهای تحریمی ایرانی را تحریم کرده و از فضای ایجادشده در پسابرجام استفاده کنند. در این شرایط، طبیعی است که برخی از بازیگران گزینه دوم یعنی همان خودتحریمی را انتخاب می کنند.
