زمان وجوب زکات فطره از غروب شب عید فطر است و مراجع تقلید، تأخیر پرداخت آن را بعد از نماز عید جایز نمی‌دانند، اما اگر کسی نماز عید را نخواند، باید فطریه را تا ظهر عید پرداخت کند.(۱)
ولی اگر دسترسى به فقیر ندارد، مى‌تواند مقدارى از مال خود را به نیت فطره جدا کرده و براى مستحقى که در نظر دارد یا براى هر مستحقی کنار بگذارد و باید هر وقت که آن را مى‌دهد نیت فطره کند.(۲)
اما اگر موقعى که دادن زکات فطره واجب است، فطره را ندهد و کنار هم نگذارد، احتیاط واجب (۳) آن است که بعداً بدون اینکه نیّت ادا و قضا کند(به قصد قربت) فطره را بدهد.(۴)
به مناسبت در پیش بودن عید سعید فطر به میزان پرداخت زکات فطره رمضان 1439 هجری به روایت 6 مرجع تقلید اشاره می‌شود:
*حضرت آیت‌الله خامنه‌ای
حداقل مبلغ فطریه برای هر نفر 8 هزار تومان (براساس قوت غالب گندم) و بر مبنای قوت غالب برنج هم قیمت سه کیلو برنج بر حسب نوع مصرف است.
همچنین کفاره غیر عمد روزی 2500 تومان و مبلغ کفاره عمد روزی 150 هزار تومان تعیین شده است.
*آیت‌الله مکارم شیرازی
زکات فطره امسال برای هر نفر بر مبنای قوت غالب گندم در تهران مبلغ 8 هزار تومان و سایر شهرها مبلغ 7 هزار تومان و بر اساس قوت غالب برنج، مبلغ 20 هزار تومان اعلام شده است.
طبق نظر معظم‌له در پرداخت زکات فطره افراد مخیر هستند بین پرداخت بر اساس گندم یا برنج ایرانی و یا برنج خارجی، در واقع با پرداخت هر یک از این سه بری‌الذمه خواهند شد.
در ضمن در شهرهایی که بتوان سه کیلو گندم یا سه کیلو برنج را با مبلغی کمتر از مبلغ اعلامی خریداری کرد کافی است همان مبلغ را بپردازند.
همچنین کفاره عذر هر روز 2 هزار و پانصد تومان و کفاره عمد ۱۵۰ هزار تومان است.
*آیت‌الله علوی گرگانی
طبق اعلام دفتر معظم‌له مبلغ کفاره غیر عمد برای هر روز ۲ هزار تومان پول نان برای فقراست.
همچنین مبلغ فطریه برای هر نفر از گندم حداقل 6 هزار تومان است و از برنج هم به ازای هر نفر سه کیلو از برنجی که غالباً مصرف می‌کنند داده شود و قیمت متوسط آن 30 هزار تومان است.
*آیت‌الله شبیری زنجانی
دفتر آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی، مبلغ 8 هزار تومان را بابت فطریه هر نفر به حساب گندم تعیین کرده است.
کفاره افطار غیر عمدی برای هر روز به حساب گندم حدود ۹۰۰ گرم است که در صورت اطمینان می‌توان قیمت آن را به مسکین داد تا به وکالت از او برای خودش این مقدار طعام بخرد.
همچنین مبلغ ۲ هزار تومان را برای کفاره افطار غیر عمدی و مبلغ ۱۲۰ هزار تومان را برای افطار عمدی تعیین کرده است.
کسی که نماز عید فطر می‌خواند باید فطریه را پیش از نماز عید پرداخت کند و یا به این نیت کنار بگذارد ولی اگر نماز عید نمی‌خواند باید تا غروب روز عید فطر، زکات فطره را پرداخت کند یا کنار بگذارد.
*آیت‌الله نوری همدانی
زکات فطره برای کسانی که قوت غالبشان گندم است، برای هر نفر حداقل 8 هزار تومان و برای کسانی که می‌خواهند قیمت برنج پرداخت کنند طبق قیمت برنج مصرفی سه کیلو گرم محاسبه شود.
البته طبق نظر معظم‌له قوت غالب ملاک نیست و کسی بخواهد فقط قیمت گندم را بدهد کفایت می‌کند.
همچنین کفاره افطار روزه غیرعمدی برای هر نفر روزی ۲ هزار تومان و کفاره افطار روزه عمدی برای هر روز ۱۲۰ هزار تومان است.
*آیت‌الله سیستانی
حداقل مبلغ فطریه در قم برای هر نفر 6 هزار تومان (براساس قوت غالب گندم)، همچنین کفاره غیر عمد روزی 2 هزار تومان و مبلغ کفاره عمد روزی 120 هزار تومان تعیین شده است.
*آیت‌الله جوادی آملی
حداقل مبلغ فطریه برای هر نفر بین 6 تا 8 هزار تومان (براساس قوت غالب گندم) است.
همچنین کفاره غیر عمد روزی 2 هزار تومان و مبلغ کفاره عمد روزی 120 هزار تومان تعیین شده است.
*آیت‌الله سبحانی
حداقل مبلغ فطریه برای هر نفر 8 هزار تومان (براساس قوت غالب گندم) و بر مبنای قوت غالب برنج هم قیمت سه کیلو برنج بر حسب نوع مصرف است.
همچنین کفاره غیر عمد روزی 2500 تومان و مبلغ کفاره عمد روزی 150 هزار تومان تعیین شده است.
*آیت‌الله وحید خراسانی
حداقل مبلغ فطریه برای هر نفر 7 هزار و 500 تومان (براساس قوت غالب گندم)، همچنین کفاره غیر عمد روزی 2 هزار تومان و مبلغ کفاره عمد روزی 120 هزار تومان تعیین شده است.
*پی‌نوشت‌ها:
1- ر.ک: امام خمینى، سید روح‌الله، توضیح المسائل (محشى)، ج2، ص 180، م 2025، دفتر انتشارات اسلامى، قم، هشتم، 1424 ه ق.
2-همان، ر.ک: ذیل م 2030.
3- آیت‌الله بهجت: احتیاط مستحب آن است که بعداً قضا کند، ولى أظهر این است که زکات فطره دیگر بر او واجب نیست، ولى معصیت کرده است؛ آیات عظام گلپایگانى، تبریزى، صافى: بعداً باید بدون اینکه نیت ادا و قضا کند فطره را بدهد؛ همان، ر.ک ذیل م 2031.
4-همان، م 2031.
