دو عبارت کلیدی در بیست و دومین همایش بین المللی اقتصادی سن پترزبورگ با حضور هیات ها و نمایندگانی از 140 کشور جهان از جمله ایران توجه جهان را به خود جلب کرد؛ دو عبارتی که از زبان رئیس جمهوری روسیه و همتای فرانسوی وی شنیده و منتشر شد؛ اما کلید واژه همه اظهار حمایت های جهانی این روزها از برجام، یک عبارت است: «جهان از یکجانبه گرایی آمریکا به تنگ آمده است.»
** پوتین باور دارد که برجام سند رئیس جمهوری 4 ساله آمریکا نیست
رئیس جمهوری روسیه با انتقاد از تصمیم « دونالد ترامپ» برای خروج آمریکا از برجام تاکید کرد که اینگونه اقدامات یکجانبه در خصوص برجام غیرسازنده است. وی روز جمعه در اجلاس عمومی همایش اقتصادی بین المللی سن پترزبورگ، تصریح کرد: در آمریکا هر چهار سال یک بار رئیس جمهور انتخاب می شود، اگر هر چهار سال یک سند بین المللی از سوی این کشور مورد بازبینی قرار گیرد چه نتیجه ای خواهد داشت. البته باعث بروز تنش خواهد شد.
پوتین با بیان اینکه روسیه در گذشته از تحریم های شورای امنیت علیه ایران حمایت کرده است، گفت: مسکو هیچگاه از تدابیری که خارج از شورای امنیت تحمیل شود حمایت نکرده است. رئیس جمهوری روسیه افزود: در کنفرانس امنیتی مونیخ اعلام کردم که از اقدامات یکجانبه حمایت نمی کنم و در آن زمان خیلی ها ناراحت شدند اما امروز می بینیم که از اقدامات یکجانبه بسیاری ناراضی هستند و از موضع مسکو در این مورد حمایت می کنند.
** مکرون برجام را سند حیثیتی در دفاع از حق حاکمیت فرانسه می داند
« امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه با تاکید بر اینکه برجام باید اجرا شود، امضای توافق نامه هسته ای ایران را انتخاب پاریس و پایبندی به برجام را دفاع از حق حاکمیت فرانسه دانست.
مکرون تصریح کرد: به حق حاکمیت فرانسه و انتخابی که در امضای توافق هسته ای با ایران کردیم پایبند هستم. این انتخاب ما بود.
رئیس جمهوری فرانسه گفت: برجام به رغم خروج آمریکا از آن حفظ خواهد شد و ایران به آن عمل می کند. وی افزود: امروز باید در جهان رویکرد چندجانبه ای در حل مسائل بین المللی بکار گرفته شود. این رویکرد حق حاکمیت کشورها را هم شامل می شود.
مکرون خاطرنشان کرد: اگر برای خود احترام قائل نباشیم نمی توانیم به یکدیگر اعتماد کنیم و معتقدم در این شرایط باید برای رعایت حق حاکمیت کشورها مبارزه کنیم. مکرون یادآور شد: در سال های گذشته در اثر تحریم ها خسارت دیدیم، اما من نمی توانم از شرکت های فرانسوی که به عنوان مثال در نیویورک فعالیت می کنند، حمایت کنم و این وضعیت بطور جمعی برای همه ما بد است.
** اروپا از عزم جزم خود برای حفظ برجام می گوید
روز جمعه در پایان نشست کمیسیون مشترک برجام، اتحادیه اروپا بر تعهد خود به اجرای کامل برجام تاکید کرد. «هلگا اشمید» دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در پایان نشست کمیسیون مشترک برجام با صدور بیانیه اعلام کرد: اعضای برجام تعهد خود به اجرای مستمر، کامل و موثر قرارداد هسته ای همراه با حسن نیت و در فضایی سازنده را یادآور شدند و رفع تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای به منظور عادی‌سازی روابط اقتصادی و تجاری با ایران را جزء ضروری برجام دانستند.
بر اساس مفاد برجام، کمیسیون مشترک مسئول نظارت بر اجرای توافق هسته‌ای است. اشمید دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپایی، به نمایندگی از «فدریکا موگرینی» مسئول عالی سیاست خارجی اتحادیه، ریاست نشست کمیسیون مشترک را با حضور چهار بعلاوه یک (چین، فرانسه، آلمان، روسیه، بریتانیا) و ایران در سطح مدیران سیاسی و معاونین وزیران امورخارجه بر عهده داشت.
ترامپ 18 اردیبهشت ماه گذشته خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران و 1+5 و بازگرداندن تحریم ها علیه ایران را اعلام کرد.
فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بلافاصله در مخالفت با این اقدام ترامپ بر همکاری اتحادیه اروپا با ایران در چارچوب توافق هسته ای تاکید کرد و انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه هم اعلام کردند که در برجام باقی خواهند ماند.
موگرینی چهار روز پیش هم به صراحت و در واکنش به اظهارات خصمانه مایک پمپئو وزیر امورخارجه آمریکا گفت: هیچ گزینه ای برای منطقه امن تر غیر از برجام نیست و این توافق برای آن تهیه نشده که به اموری مانند «نقش ایران در منطقه» یا «حقوق بشر» بپردازد.
** خواست آلمان و چین برای حفظ برجام بدون آمریکا
روز جمعه همچنین رهبران چین و آلمان بر حفظ برجام تاکید کردند. «شی جین پینگ» رییس جمهوری چین و «آنگلا مرکل» صدر اعظم آلمان روز جمعه در پکن بر ضرورت حمایت از برجام تاکید کردند. مرکل روز پنجشنبه نیز در دیدار با «لی که چیانگ» نخست وزیر چین اعلام کرد برلین و پکن از توافق هسته‌ای ایران به شکل فعلی آن و بدون حضور آمریکا حمایت می کنند.
** «مانی کنترل» : هند با موضع آمریکا درباره برجام مخالف است
هند نیز با موضع آمریکا در خصوص برجام مخالف است. پایگاه خبری آمریکایی «مانی کنترل» که به عنوان یکی از منابع مرجع در رصد بازارهای مالی جهان شناخته می شود، نوشت: هند مانند کشورهای اروپایی با تحلیل آمریکا مبنی بر اینکه ایران به تعهدات خود بر اساس برجام عمل نکرده است، مخالف است.
دراین گزارش با موضوع توافق هسته ای ایران آمده است: رهبران هند معتقدند که ایران برجام را نقض نکرده است بنابراین نباید تحریمی علیه این کشور وضع شود. در این گزارش که به کنگره ارایه شده، آمده است: تاکنون هند پس از چین، دومین خریدار بزرگ نفت ایران بوده است.
** تاکید آژانس انرژی اتمی بر پایبندی ایران به برجام
گزارش جدید آژانس بین المللی انرژی اتمی برای یازدهمین بار از زمان اجرای برجام و برای نخستین بار پس از خروج آمریکا از برجام، بار دیگر تائید می کند که اقدامات و فعالیت های هسته ای ایران کاملا منطبق با توافق بین المللی است.
«رضا نجفی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی روز (پنجشنبه) در گفت وگو با ایرنا افزود: گزارش جدید آژانس که یازدهمین گزارش از روز اجرای برجام و دهمین گزارش فصلی به شورای حکام در مورد راستی آزمایی اجرای برجام به شمار می رود، بار دیگر تائید می کند که اقدام ها و فعالیت های هسته ای کشورمان کاملا منطبق با برجام است.
با این زمینه ها و مواضع بود که سید عباس عراقچی معاون وزیر امورخارجه ایران روز جمعه پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در وین با اشاره به تعهد کشورهای اروپایی به تامین خواسته ایران اظهارکرد که برای حفظ برجام اطمینان بیشتری حاصل شده است.
** برجام دیگر فقط یک سند نیست
دیگر این واقعیتی انکارناپذیر است که برجام تبدیل به زبان مشترک جهانی شده است و بیراه نیست اگر بگوییم این زبان مشترک، حتی روابط سرد بین برخی کشورها را گرم کرد. نمونه این اتفاق در همین نشست اخیر سن پترزبورگ اتفاق افتاد و بیهوده نبود که نام نشست مشترک روسیه و فرانسه را «اجلاس شکست یخ ها» در روابط دوجانبه نام نهادند.
مسکو و پاریس روز گذشته ( پنجشنبه ) مرحله جدیدی از توافقات دوجانبه را بعد از جلساتی طولانی آغاز و بر از سرگیری فعالیت کانال های ارتباطی بین دو کشور، چهار سال پس از بحران اوکراین تاکید کردند اما حلقه وصل و فصل مشترک در روابط جدید دو کشور، نه اوکراین، بلکه برجام و فهم مشترک درباره آن با تاکید بر خطر یکجانبه گرایی آمریکا برای همه بود. فهم مشترک درباره برجام، دو کشور را پس از سال ها رکود در روابط برای حل مسائل دیگر به هم نزدیک کرد.
اروپایی ها البته پیش از این هم زهر یکجانبه گرایی و بدعهدی دولت آمریکا را چشیده بودند. خروج واشنگتن از توافق آب و هوایی پاریس، اولین ضربه دولت ترامپ به حیثیت و حق حاکمیت سایر کشورها بود با علم به اینکه، بسیاری از کشورهای عضو توافق پاریس نه در دسته رقبا یا دشمنان آمریکا بلکه کشورهایی بودند که واشنگتن آنها را شریک اقتصادی یا نظامی خود می داند.
کار درباره سرنوشت برجام به جایی رسید که حتی قانونگذاران آمریکایی هم، خطر یکجانبه گرایی دولت را درک کردند و کنگره آمریکا، اختیار اعلام جنگ علیه ایران را از ترامپ گرفت. مجلس نمایندگان آمریکا اصلاحیه ای تصویب کرد که اختیار اعلام جنگ علیه ایران را از دولت ترامپ گرفته و در اختیار کنگره قرار می دهد.
این اصلاحیه که از سوی «کیت الیسون» عضو دمکرات مجلس نمایندگان آمریکا پیشنهاد شده و مورد حمایت تعدادی دیگر از نمایندگان دمکرات و جمهوریخواه این مجلس بود، به اتفاق آرا تصویب شد.
به نظر می رسد بدعهدی آمریکا و بازی با حیثیت شرکای این کشورها حالا با برجام به نقطه جوش خود رسیده است و تفاهم بر سر پایان دادن به یکجانبه گرایی واشنگتن، اکنون در ایستگاه حفظ برجام، بالاترین حد خود را تجربه می کند.
اگر برجام در زمان تایید توافق و امضای آن در حال گذر از پیچی تاریخی بود، اکنون می توان گفت که این سند تاریخی، راه را برای اهدافی بزرگتر از پیوستن ایران به باشگاه بزرگان هسته ای جهان صاف کرده است؛ پایانی بر نقض حاکمیت کشورهایی که می خواهند مستقل بمانند و عمل کنند.
برجام دیگر فقط یک سند نیست؛ آینه تمام نمای وفای به عهد یک ملت و بدعهدی دولتی دیگر در طرف مقابل است و فانوسی دریایی که نقشه راه جدید کشورها را ترسیم خواهد کرد.
