امریکا از برجام خارج شده است و حالا گفته می‌شود ایران برجام را بدون امریکا و با اروپایی‌ها ادامه می‌دهد؛ مسیری که با توجه به فرمانبری اروپا از امریکا و با توجه به اعمال تحریم‌هایی که امریکا، اروپایی‌ها را با فشار سیاسی و اقتصادی مجبور به انجام آن علیه ایران خواهد کرد، به نظر غیرسیاستمدارانه و اشتباه می‌آید و از سویی دیگر با مواضع قبلی دولت ایران هم متفاوت است. برجام بدون امریکا و با اروپایی‌ها قابل ادامه دادن است؟
توافق بدون یکی از طرفین، توافق نیست
به گزارش جوان، برجام یک توافق دوجانبه است. یک سوی آن ایران است و سوی دیگر آن شش قدرت جهانی. حال یک سوی آن بخشی از هویت خود را از دست داده است. نمی‌شود به سادگی گفت ۱+۵، یک‌اش را از دست داده است و با سایرین ادامه می‌دهیم. امریکا همه برجام نیست اما تعهداتی که امریکا در برجام داشت، بخش مهمی از برجام است و با یادآوری این جمله مهم توافقنامه ژنو که توافق اولیه ایران و ۱+۵ قبل از توافق نهایی بود مبنی بر اینکه «تا در مورد همه چیز توافق نشود، در خصوص هیچ چیزی توافق حاصل نشده است» نمی‌توان خروج امریکا از برجام را اصلی تعیین کننده در تداوم موجودیت ندانست. فرمول معروفی طبق همین جمله مذکور وجود داشت که بارها توسط وزیر خارجه ایران تکرار شد: «همه یا هیچ» با این حساب با خروج امریکا از برجام و پاک شدن بندهایی که طرف امریکایی متعهد به اجرای آن بود، عملاً بخشی از برجام و به تبع آن کل برجام دیگر وجود خارجی ندارد که بشود با طرف اروپایی آن را ادامه داد. حسن روحانی هم پنجم اردیبهشت ماه جاری می‌گوید: «برجام یا می‌ماند یا نمی‌ماند. اگر بماند، کامل می‌ماند و اگر نماند، همه با آن خداحافظی می‌کنند. مکرون گفته است برجام بماند و بر پایه آن قرارداد دیگری امضا کنیم که من به او گفتم یک جمله به برجام نباید اضافه شود و نباید کم.»
اروپایی‌ها و امریکایی‌ها جدا از هم نیستند
اروپایی‌ها در مقاطع حساس نشان داده‌اند نه قابل اعتماد هستند و نه بدون موافقت امریکا تصمیمی خواهند گرفت. در واقع امر جداسازی امریکا و اروپا از یکدیگر امکانپذیر نیست. از سویی اروپایی‌ها حتی اگر بخواهند هم نمی‌توانند بدون امریکا این مسیر را ادامه دهند. فشارهای سیاسی ایالات متحده بر کشورهای اروپایی و فشارهای اقتصادی بر شرکت‌های اروپایی اجازه نخواهد داد که برجام با اروپا و بدون حضور امریکا ادامه پیدا کند. عباسعلی منصوری عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نهم در گفت‌وگو با فارس، درباره موضع آینده اروپا در قبال برجام و رویکرد ایران به اروپا پس از خروج امریکا از برجام خاطرنشان کرد: در این زمینه مهم است که چقدر بتوانیم در دیپلماسی و گفت‌وگو با اروپایی‌ها موفق باشیم، هر چند اروپا شریک بزرگ اقتصادی امریکا بوده و مسلماً امریکا را به خاطر ایران کنار نمی‌گذارند، اما اکنون اروپا با یک بحث حیثیتی مواجه است. منصوری با یادآوری اینکه اظهارات ترامپ و اقدام او در خروج از برجام اروپا را تحقیر کرد، گفت: رئیس‌جمهور امریکا با خروج از برجام قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را نقض و به شکلی اعتبار این شورا را هم زیر سؤال برد. امروز اروپا باید از میان دو رویکرد اقتصادی یا حیثیتی یکی را انتخاب کند که البته آسان نخواهد بود.
سیدناصر موسوی لارگانی نماینده مردم فلاورجان و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی هم در نشست علنی مجلس، طی تذکر شفاهی با استناد به ماده ۲۴ آیین نامه داخلی مجلس، اظهار داشت: برجام به فرموده رهبر معظم انقلاب خسارت محض بود اما دولت و دستگاه دیپلماسی بدانند ماهی را هر وقت از آب بگیرند، تازه است، با اتکا به قابلیت‌های درونی نظام و ظرفیت‌های داخلی می‌توانیم عقب‌ماندگی پنج ساله را جبران کنیم. ما باید تولید کشور را نجات دهیم، باید اشتغال را افزایش دهیم و وضعیت جوانان فارغ التحصیل بیکار سروسامان یابد، این کار از مذاکره با دولت‌های مستکبر بهتر است.
وی خاطر نشان کرد: باید در اسرع وقت برای آغاز غنی‌سازی ۲۰ درصدی اقدام شود، حتی یک دقیقه تأخیر دولت خیانت به ملت و نظام خواهد بود، باید سریع‌تر از ان‌پی‌تی خارج شویم. با جدیت می‌گویم استمرار حضور در برجام به نفع ما نیست، چراکه کشورهای اروپایی هم برده امریکا هستند و همان طوری که در این چهار سال بدون اجازه امریکا کاری نکردند در ادامه هم همین روند را طی می‌کنند.
نمی‌توان به ماندن اروپا در برجام اطمینان داشت
علی لاریجانی رئیس مجلس هم در نطق پیش از دستور خود در نشست علنی دیروز مجلس گفت: همگان سخنان خام و سخیف رئیس‌جمهور امریکا را مشاهده کردند. بیش از یک سال است که این فرد شوی دیپلماتیک اجرا می‌کند. یک روز در حضور رهبرهای کشورهای جهان در سازمان ملل اعلام می‌کند ملت کره شمالی را نابود می‌کنم و رئیس‌جمهور کره شمالی را بارها به تمسخر می‌کشد. یک روز همه حرف‌های خود را فراموش می‌کند و می‌گوید فرد محترمی است و مذاکره می‌کنم. وی ادامه داد: یک روز اتحادیه اروپا را در مورد تعرفه‌های محصولات تهدید می‌کند، روز دیگر اعلام می‌کند در مورد همپیمانان اجرا نمی‌کنم. یک روز اعلام می‌کند از سوریه خارج می‌شود، به‌زودی به‌زودی، دو روز بعد مناطقی در سوریه را بمباران می‌کند. شب گذشته اعلام می‌کند همه بدانند من حرفی را که می‌زنم آن را اجرا می‌کنم. آقای ترامپ فکر می‌کند تاریخ کشورها و اذهان ملت‌ها مطابق ذهن فراموشکار او دچار نسیان می‌شود.
رئیس مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: این حوادث همگی نشان می‌دهد ملت امریکا گرفتار فرد خودشیفته و ناشی در سیاست شده‌اند. آیا این اقدامات برای کشوری که مدعی مدیریت جهانی است، سرشکستگی ندارد که حتی همپیمانان آن تلاش می‌کنند او را از اقدامات احمقانه بازدارند و وی را کنترل کنند. لاریجانی خاطرنشان کرد: آقای ترامپ ذوق‌زده است که در قبال اقدامات شرارت‌آمیز از برخی کشورهای کوته‌فکر منطقه اخاذی می‌کند. آیا این شأن افتخارآمیزی است که نقش دزدان سرگردنه و آلت دست تعداد مسئولان رذل منطقه نظیر رژیم صهیونیستی را بیان کرده است و تمام هم و غم خود را مصروف آن می‌کند که آنچه رئیس‌جمهور قبلی امریکا انجام داده را تخریب و آن را غلط قلمداد کند. وی افزود: رئیس‌جمهور امریکا با این اقدامات از جمله خروج از توافق هسته‌ای، بی‌اعتمادی به تعهدات این کشور را به اوج خود رسانده است. در مقابل ملت ایران نشان داد در مناقشاتی که دارد ابتدا راه گفت‌وگو و حل و فصل مسائل از طریق سیاسی را دنبال می‌کند.
لاریجانی خاطرنشان کرد: امروز رئیس‌جمهور امریکا ادعا می‌کند ما نگران توانمندی ایران در سال‌های آینده هستیم و با وقاحت می‌گوید ایران به سوی سلاح هسته‌ای می‌رود و دنیا را ناامن می‌کند. کسی این حرف را می‌زند که دهها هزار بمب و کلاهک هسته‌ای تولید کرده و مستمراً آن را به‌روز می‌کند و در جنگ‌های سال‌های گذشته نیز نوع خفیف‌شده آن را به کار برده است. با این اوصاف، امنیت جهانی با رفتار شما به خطر می‌افتد یا با توهماتی که در مورد ایران می‌پراکنید؟ آن هم در موقعیتی که رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فتوا دادند که تولید و نگهداری سلاح‌های کشتار جمعی حرام است.
وی افزود: پس از اعلام خروج امریکا از توافقنامه، ملاحظه کردید رژیم صهیونیستی از آن حمایت کرد که غیر از این توقعی از آن نمی‌رود. تقریباً همه کشورها از جمله کشورهای اروپایی و روسیه آن را رد کردند. آقای ترامپ! این واکنش‌ها اندازه عقلانیت عمل شما را نشان می‌دهد.
رئیس مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: آقای روحانی رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی امنیت ملی اعلام کرد با توجه به اعلام نظر اروپا و تماس‌های آنها چند هفته‌ای فرصت برای حیات توافقنامه هسته‌ای قائل می‌شود. این اقدام هم نشان می‌دهد ایران به دنبال رفتار عکس‌العملی و ماجراجویانه نیست، البته باید به این واقعیت هم اشاره کنیم که با توجه به نوع رفتار سال‌های دور اروپا چندان به ادعای آنان در پابرجا نگه داشتن توافق هسته‌ای نمی‌توان اطمینان داشت، اما برای چند هفته ارزش آزمون دیگر را دارد تا برای همگان اتمام حجت شود که ایران همه راه‌های حل و فصل سیاسی و مسالمت‌آمیز را طی کرده است.
لاریجانی خاطرنشان کرد: این مقطع صرفاً یک روزنه‌ای است که اروپا نشان دهد وزن لازم برای حل و فصل مسائل بین‌المللی را دارد یا نه، آنها هم به دنبال چانه‌زنی‌های دیگر هستند که پاسخ آن را قبلاً مسئولان کشور از جمله وزیر امور خارجه داده‌اند. وی افزود: به نظر می‌رسد آقای ترامپ از کفایت عقلانی برای حل و فصل مسائل برخوردار نیست و زبان زور برای چنین فردی کارسازتر است تا نتیجه خصلت‌های مغرورانه خود را دریافت کند. اگر اروپا و کشورهای مهم مثل روسیه و چین این خلأ بین‌المللی را پر کنند شاید راهی برای ادامه مسیر باشد، در غیر این‌صورت جمهوری اسلامی با اقدامات هسته‌ای خود ایشان را سر عقل می‌آورد و این را بدانند در چنین شرایطی ایران هیچ تعهدی ندارد که در جایگاه گذشته خود در مسئله هسته‌ای قرار بگیرد.
لاریجانی خاطرنشان کرد: با تمام این اوصاف لازم است سازمان انرژی اتمی آمادگی تام برای از سرگیری تمامیتی ابعاد فعالیت هسته‌ای را داشته باشد و بعد از نتایج مذاکرات وزارت امور خارجه با اروپا طبق قانون اقدام متقابل، اقدامات خود را شکل دهد.
