زمان زیادی از ازدواج هایی که پسر از مادر خود درخواست می کرد تا دختری متناسب برای او بیابد و دختران هم در انتظار آمدن یک خواستگار خوب می ماندند تا بین آنها دست به انتخاب بزنند، نگذشته است حتی هنوز برخی از جوانان ترجیح می دهند به همان شیوه که ازدواج سنتی نامیده می شود، زندگی خودشان را تشکیل دهند. اما نمی توان از شیوه های جدید ازدواج نیز غافل ماند. ازدواج در دانشگاه و محل کار و همسایه به عنوان بهترین حالات ازدواج های مدرن، و یافتن گزینه مورد نظر در کوچه و خیابان، اینستاگرام، چت روم ها، سایت همسریابی و... تحت عنوان شیوه های نامرسوم و غیرمنطقی این دست از ازدواج ها می توان نام برد.
اولین سایت همسریابی که در دنیا شروع به کار کرد در فرانسه بود و در ایران هم چند سالی است که با کاربران زیادی در حال فعالیت است، سایت های همسریابی که تعداد آنها به چندصد مورد می رسد طرفداران زیادی دارد و برای خود کاربران بی شماری را جذب کرده اند و محلی برای افرادی که در مسیر ازدواج موقت و دائم، دوست یابی قرار دارند شده است تا دور هم جمع شوند تا به آن هدف خود برسند. گرچه اخبار زیادی در ارتباط با ممنوع الکاری این گونه سایت ها زیاد در رسانه ها منتشر شد؛ اما هنوز برخی از این شبکه ها درصدد معرفی افراد بدون هیچ قاعده و ضابطه ای به همدیگر هستند. تنها یک سایت رسمی و با مجوز در ایران در حال فعالیت است که به این نشانی (http://hamsan.tebyan.net) می باشد. این سامانه بر مبنای مدل اسلامی- ایرانی و با توجه به فرهنگ و سنت‌های کشورمان طراحی شده و واسطه‌های ازدواج که افراد مورد اعتماد مردم و خانواده‌ها هستند در این سایت فعالیت می‌کنند. ثبت نام افراد در این سامانه زیر نظر و اطلاع خانواده های دختر و پسر صورت می گیرد.
همسر گمنام؛ دقیقا کجایی؟
آمار و میزان طلاق ها در جامعه با سرعتی رو به فزونی است که باید گفت حتی کسانی که چهره به چهره همدیگر را می بینند و روز هاو ساعت ها با یکدیگر راجع به مسائل مختلف زندگی صحبت می کنند و بعد سقف مشترک شان را می سازند با ایجاد اولین مسائل و مشکلات دشوار در زندگی شانه خالی می کنند و دچاراختلاف نظر و سلیقه با هم می شوند. حال افرادی که فقط چهره و هویت های غیر واقعی در اصطلاح همسان خودشان را در فضای مجازی دیده اند باید دید آنها چقدر در زندگی پایبند همدیگر می مانند.
جشم در چشم همسر محترم
در یک رابطۀ چهره به چهره، یکی از مهمترین و مؤثرترین عوامل دوست‌داشتن شخص دیگر و صمیمیت با او، همجواری مطلق با وی است. درمقابل، آن دسته از افرادی که درگیر روابط ازدواج های اینترنتی هستند، سعی می‌کنند یکدیگر را با وجود همین فاصلۀ جغرافیایی در خور توجه میانشان بشناسند.در توالی تکوینی از یک رابطۀ عاشقانۀ چهره به چهره، بعد از اینکه دو نفر به‌لحاظ مکان تعامل داشتند، جذابیتهای فیزیکی و شباهت نگرشی، اصلیترین عامل‌هایی است که احتمال می‌رود یک تعامل آغازین را به یک رابطه تبدیل کند. برعکس، بیشتر روابط عاشقانۀ اینترنتی با یک توالی تکوینی معکوس پیش میروند؛ یعنی دو نفر ابتدا در جریان گفتگو و مذاکرات ناپایدار در یک محیط اینترنتی مثل سیستم تابلو اعلانات، چت‌روم یا صفحۀ وب گفتگو، به شناخت دیگری دست می‌یابند؛ بنابراین افراد در رابطۀ اینترنتی در‌نتیجۀ گفتگوهایی که بینشان انجام می‌شود، یکدیگر را جالب می‌یابند. برخلاف رابطۀ چهره به چهره، اهمیت جذابیت ظاهری در ارتباط کامپیوتر واسط (ازدواج های اینترنتی) به‌صورت عامل تعیین کنندۀ ارتباطی به حداقل رسیده است؛ زیرا در این شکل از تعامل، عاملی دیگر، اهمیت بیشتری دارد که به طرفین امکان می‌دهد به شناخت برسند و آن عامل تعیین‌کننده، خودافشایی دوجانبه (متقابل) و سهیم‌کردن دیگری در جهان‌بینی شخصی و حریم خصوصی است.
در ارتباط کامپیوتر واسط به این دلیل که فرد وقت و تلاش بیشتری در خودافشایی صرف می‌کند، همین خصوصیت به آن در مقایسه با تعاملات چهره به چهره درجۀ بالاتری دارد و این به‌دلیل همان مسألۀ توالی تکوینی معکوسی است که گفته شد . ارتباط کامپیوتر واسط از خصوصیات بدون ویژگیهای مکانی، ظاهر شخصی، نشانه‌های غیرکلامی پویای کنشگران مثل حالت یا بیان چهره‌ای، ژست، وضعیت اندامی و اشارات و حرکات در موقع سخن گفتن است. برای بسط و توسعۀ یک رابطه، حضور فیزیکی و معرفی خود حیاتی است؛ اما ارتباط به‌واسطۀ کامپیوتر، این ویژگی را ندارد.
تاریخ انقضاهای 5 ساله در زندگی
با توجه به فرهنگ ایران، جامعه ایران آمادگی پذیرش چنین ازدواج هایی اینترنتی را ندارد چرا که در این نوع ازدواج ها طرفین با آگاهی کمتری به سراغ هم می روند البته برخی از کارشناسان موافق وجود این چنین سایت هایی هستند و برخی دیگر نه.
دکتر افسر افشارنادری استاد دانشگاه می گوید: از آن‌جایی که ازدواج باید یک امر عاطفی باشد که در حضور افراد شکل می‌گیرد، این سایت‌ها هیچ‌گاه نمیتوانند جایگزین مناسبی برای این امر باشند.وجود سایت های همسریابی، ازدواج به سبک مجازی را باب خواهیم کرد. اما این‌کار خلاء جامعه در حوزه ازدواج را پر نخواهد کرد. ما به‌جای رفتن به سمت نظام خانواده و اصلاح آن، روشی را برگزیده‌ایم که درواقع اشتباهاتی را با اشتباهی دیگر حل خواهد کرد. ما باید بتوانیم به جای داشتن نگاهی کالایی و مادی‌گرایانه به امر ازدواج آن را به سمت رابطه‌ای انسانی، عاطفی و خانوادگی در پی دیدار دونفر پیش ببریم.
متین السادات نصری روانشناس و مدرس دانشگاه نیز می گوید: پیدا کردن شریک زندگی مناسب همواره یکی از مهمترین چالش های زندگی فردی و اجتماعی است و این با پیشرفت فن آوری و تکنولوژی در عصر ارتباطات صورت های نوینی به خود گرفته است، مثل ازدواج های اینترنتی و مجازی که در نظر عامه ی مردم ازدواجی خطرناک و غیر قابل پیش بینی است. متاسفانه تعداد قابل توجهی از نوجوانان و جوانان با هدف دوست‌یابی وارد این فضا می‌شوند و بعد به ازدواج ختم می شود که بر اساس نتایج پژوهشی که از خردادماه سال 92 تا اردیبهشت سال 94 از سوی یک گروه تحقیقاتی روی برخی از کاربران شبکه‌های تلگرام، واتس آپ، تانگو، وایبر و ایمو در شهرهای تهران، شیراز، اصفهان، مشهد و رشت با همکاری بنیاد علوم رفتاری انجام شد، حدود 10 درصد از آشنایی‌ها و دوستی‌ها در فضای مجازی به ازدواج منجر می‌شود که طول عمر آنها هم کمتر از 5 سال است که بیشتر شکست خوردگان این روابط دختران هستند چرا که از نظر عاطفی آسیب پذیرتر و لطیف تر هستند .
آفت های ازدواج هایی که در ابتدا با یک هویت غیر واقعی شکل می گیرد، در کمترین حالات بر اساس پژوهش ها زندگی های کم دوام و ناپایدار است که در انتها دو فرد مطلقه در جامعه رها می شوند. گاهی ممکن است در این شکل از خانواده های بی ثبات، پای فرزندی نیز درمیان باشد که او نیز برچسب فرزند طلاق را باید تا آخرین لحظه و در همه مقاطع زندگی با خود یدک بکشد. آنچه در امر ازدواج مهم است علاوه بر تفاهم بین دختر و پسر، سازگای فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی دو خانواده با یکدیگر است. عدم ارتباط و شناخت چهره به چهره موجب شده تا این مهم نادیده گرفته شود. مهمی که در همان سال های اولیه زندگی بسیار پر رنگ خودش را نشان می دهد.
منابع: مجله جامعه شناسی کاربردی، کانون وبلاگ نویسان قم، باشگاه خبرنگاران
