صراط: در چند روز اخیر و در پی رد و بدل پیام های صریح میان رهبران کره شمالی و آمریکا حول آمادگی مذاکره، اگر چه بر اساس نمادها و نمودها، موضوع با اما و ابهام های فراوان می نمایاند اما قطعا بر تجربه عینی و مصداقی عینیت یافته چون برجام نظر دارد که صحت و راست آزمایی تحقق وعده و وعید های آمریکایی! می تواند دور نمای توافق موصوف را مکدر سازد.
در همین راستا بررسی سیاست‌های هسته‌ای کره شمالی و ایران و مقایسه آن، در فهم بی‌منطقی و بی پایگی راهبرد دولت جدید امریکا و رویکرد رئیس‌جمهور آن، در نام بردن و قرار دادن نام ایران در کنار کره شمالی به عنوان دو دشمن رسمی خود، راهگشا خواهد بود.
کره شمالی و ایران درمرحله دستیابی به فناوری هسته‌ای، علی‌رغم اختلاف مبنایی (قصد و نیت)دارای شرایطی مشابه و متفاوت می‌باشند:
اهم تباین ها
-مخالف سیاست های استکباری آمریکا، تاکید بر استقلال و بازدارندگی
- مورد تهدید بودن از سوی آمریکا و متحدان نظامی اش
-قرار گرفتن در جرگه کشورهای درحال توسعه
-پیشرفت توامان در زمینه فناوری های موشکی و دانش هسته ای
-سیاست دفاعی و داشتن تاسیسات هسته ای
-ایجاد نگرانی برای امنیت اسرائیل
اهم تمایز ها
-احاطه امنیتی و نظامی آمریکا بر ایران در خاورمیانه، در مقابل عدم احاطه آمریکا بر کره شمالی
-ایران بدون متحد استراتژیک، در مقابل کره شمالی با حمایت استراتژیک چین
-عضویت ایران درمعاهده منع اشاعه و تبعیت از قوانین پادمانی، نظارت آژانس هسته ای و پذیرش مقدماتی پروتکل الحاقی و الزامات جدید، در مقابل کره شمالی عضویت درمعاهده منع اشاعه و تهدید مداوم به خروج
-مذاکره ایران با آمریکا و دول اروپایی و محدود ساختن خود درحوزه بازی، در مقابل اقدام کره شمالی به ایجاد حوزه مانور وسیع تر با پیام عدم مذاکره یا مذاکره بدون پیش شرط با آمریکا
-بافت متفاوت منطقه ای ایران(منطقه ژئواستراتژیک، بحرانی و پر انرژی خاورمیانه)،در مقابل حضور کره شمالی در بافت جنوب شرق آسیا و فاقد جایگاه استراتژیک و دارای ضعف ژئوپلتیکی
-سیاست اسلامی و منع اعتقادی تسلیحات هسته ای توسط ایران، در مقابل سیاست فناوری هسته ای تهاجمی و عملیاتی شدن آزمایش بمب هسته ای کره شمالی
-پذیرش قوانین آژانس توسط ایران(بازرسی مستمر)، در مقابل خارج شدن کره شمالی ازNPT
-نظام مردم سالار جمهوری اسلامی و اجرای دوازده انتخابات ریاست جمهوری و ده دوره پارلمانی و پنج دوره خبرگان رهبری، در مقابل نظام کمونیستی ایدئولوژیک با محوریت یک خاندان در کره شمالی
-ترکیبی از اقتصاد آزاد، دولتی و تعاونی ایران با رشد تولید ناخالص قابل توجه، در مقابل اقتصاد بسته و محدود کره شمالی و فاقد اثر در رونق تجارت جهانی
-پیشتازی ایران در زمینه کاربست فناوریهای نوین، امکانات ماهواره ای و اینترنتی درخاورمیانه، در مقابل جامعه بسته و وضعیت نامناسب کره شمالی
-ایران فاقد توقعات امنیتی از برنامه هسته ای و عدم واگذاری در قبال تضمین امنیتی و پیگیری خواست فن آوری بومی و ملی، در مقابل کره شمالی دارای توقعات امنیتی از برنامه هسته ای و منتظراخذ تضمین امنیتی
-قابلیت و غنای ایران در تنوع مولفه های قدرت ملی و ضریب مقاومت بالا، در مقابل فقر مفرط کره شمالی و ضریب مقاومت پایین آن
-اثر بخشی و بازیگری ایران در معادلات منطقه ای و جهانی، در مقابل جایگاه منزوی کره شمالی
بر اساس اصول برشمرده و بسیاری موارد دیگر از این دست، کره شمالی از روز اول طرحی جز ابزار ساختن برنامه هسته ای خود برای دریافت تضمین های امنیتی از آمریکا نداشته و حال که ظاهرا امریکائیها حاضر شده اند چنین تضمین هایی را که حکومت کره، برای بقای خود سخت نیازمند آنهاست روی آن گفتگو و مذاکره کنند در اینصورت واضح است که کره به زعم خود به آنچه می خواسته رسیده و دیگر نیازی به برنامه هسته ای ندارد. در مقابل ایران با اصالت قایل شدن به برنامه فناوری هسته ای خود، اساسا عقیده داشته و دارد، اولا چیزی بنام تضمین امنیتی آنهم از جانب قدرتی چون امریکا که بتوان به آن اعتماد کرد وجود ندارد و ثانیا ایران نیازی به تضمین های امنیتی از جانب امریکا ندارد و بلکه برعکس این امریکائیها هستند که در منطقه حساسی چون خاورمیانه و در شرایط جدید به دریافت تضمین های امنیتی از ایران محتاج اند.
همین فرض و رویکرد، کره شمالی را در ازای مجموعه ای از مشوق ها و ضمانت های امنیتی، معامله پذیر ساخته است اما ایران برنامه خود را بر مبانی استوار کرده که اساسا قابل عدول نیست.
برنامه هسته ای ایران برنامه کاملا صلح آمیز، با واقع نگری آینده نگر و منطبق بر مقررات بین المللی است که ثابت می کند تسلط بر فن آوری سوخت هسته ای در کنار منابع سرشار نفت و گاز، موقعیتی بی نظیر در آینده بازار انرژی نصیب ملت ایران خواهد ساخت و این موقعیت مطلقا غیر قابل قیمت گذاری است چه رسد به اینکه قابل معامله باشد طبیعتا چنانچه کره شمالی بر تجربه عینی و مصداقی عینیت یافته چون برجام نظر دارد این الگو علی رغم تباین در صورت و محتوا به لحاظ فرایند پیموده شده نمی تواند در برنامه هسته ای پیونگ یانگ قابل اعمال باشد.
علیرضا کلانتر مهرجردی
دکتری جامعه شناسی سیاسی
