توافقی که شاید جوانمرگ شود!

گروه سیاسی صراط: دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا روز جمعه ۴ اسفند  طی سخنانی در جمع فعالان سیاسی محافظه‌کار این کشور، اعلام کرد که چنانچه اصلاحات و تغییرات مدنظرش در برجام لحاظ نشود، دیگر امضای خود را پای این توافق‌نامه بین‌المللی نمی‌نشاند و در موعد بعدی، از تمدید تعلیق تحریم‌های ایران سرباز می‌زند.

شروط ۶گانه ترامپ
در همین رابطه، روزنامه واشنگتن پست، به نقل از یکی از مقامات کاخ سفید نوشت که اصلاحات مدنظر ترامپ برای تغییر برجام در ۶ حوزه خلاصه می‌شود: «لغو بند غروب برجام و مادام‌العمر بودن محدودیت‌های هسته‌ای ایران»؛ «ایجاد امکان بازرسی از تاسیسات نظامی ایران»؛ «تحدید اقتدار موشکی ایران»؛ «ادعا‌های حقوق بشری»؛ «موضوعات ادعایی درباره تهدید سایبری» و «فعالیت‌های اقتصادی سپاه».

ترامپ آخرین بار شامگاه جمعه ۲۲ دی، پیرامون برجام، اعلام موضع کرد. وی در این موضع‌گیری، پایبندی ایران به مفاد توافق هسته‌ای را تایید نکرد، اما اعلام کرد که برای آخرین بار تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران را امضا می‌کند. بدین ترتیب آمریکا کماکان در برجام باقی ماند.

لاف زنی رئیس‌جمهور آمریکا
البته ترامپ در موعد قبل‌تر یعنی در تاریخ ۲۱ مهرماه هم که پرونده برجام را به کنگره حواله داد تهدید کرده بود دیگر تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران را تمدید نخواهد کرد؛ اما همگان دیدند که او در تاریخ ۲۲ دی، این کار را مجددا انجام داد تا مشخص شود لاف و گزاف‌های رئیس‌جمهور سبک مغز آمریکا پشیزی ارزش ندارد.

البته اعلام موضع برجامی ترامپ در شامگاه جمعه ۲۲ دی، یک تفاوت عمده داشت و آن این بود که رئیس‌جمهور آمریکا در این اعلام موضع خود، برای نشان دادن جدیتش در تغییر برجام، از اروپایی‌ها خواست تا در مدت ۱۲۰ روز آینده برای ایجاد یک توافق مکمل همکاری کنند، وگرنه دولت آمریکا از برجام خارج خواهد شد.

۱۲۰ روزی که زمان دقیق فرا رسیدنش، ۲۱ اردیبهشت ۹۷ برابر با ۱۱ می ۲۰۱۸، خواهد بود.

بازنمایی ترفند «پلیس خوب» و «پلیس بد»
کشاندن پای اروپایی‌ها نیز در بازی برجامی ترامپ، پر ابهام است. به نظر می‌رسد که ترامپ و تیم مشاورانش هیچ قصدی برای تخریب و از بین بردن برجام ندارند، بلکه صرفا می‌خواهند امتیازات خود در دنباله این توافق را افزایش دهند و در این میان، بین آن‌ها و متحدان آنسوی آتلانتیک‌شان، یعنی اروپایی‌ها یک تقسیم کار صورت گرفته است و قضیه همان بازنمایی بازی «پلیس خوب» و «پلیس بد» است که پیش از انعقاد برجام در چند مورد از سوی طرف مقابل ایران یعنی اعضای ۱+۵ مشاهده شد.

کارگروه آمریکایی- اروپایی تغییر برجام
دوم بهمن ماه بود که «رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا، در جریان سفرش به لندن و دیدار با مقامات انگلیسی، از توافق میان اروپا و آمریکا برای تشکیل کارگروهی جهت «ایجاد تغییر در برجام» سخن گفت.

البته کنگره آمریکا و مقامات اتحادیه اروپایی از اواسط اکتبر ۲۰۱۷ (مهر ۱۳۹۶) رایزنی‌های مستمری را برای آنچه که «ترمیم برجام» می‌خوانند آغاز کردند و از همان زمان تاکنون اینگونه تبلیغ کرده‌اند که رایزنی‌های آن‌ها مانع از فروپاشی برجام بدست ترامپ شده است. این موضوع بازنمایی همان ترفند معروف «پلیس خوب و پلیس بد» است که غربی‌ها در بزنگاه‌هایی، چون مذاکرات هسته‌ای برای گرفتن امتیاز بیشتر از ایران بکار می‌بستند.

مواضع مشکوک سردمداران اروپایی
همچنین در این میان مواضع چند ماه اخیر مقامات اروپایی از جمله «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه، «آنجلا مرکل» صدراعظم آلمان، «ترزا می» نخست‌وزیر انگلیس و حتی «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، موید آن است که آن‌ها نیز همچون ترامپ رئیس جمهور آمریکا (البته با تاکتیکی متفاوت) تلاش دارند تا از قِبل برجام، امتیازات بیشتری را از ایران بگیرند، امری که صدالبته با استناد به سخنان و مواضع مقامات کشورمان، غیر قابل عملیاتی شدن خواهد بود و «برجام یا به همین شکل خواهد ماند و یا از حیز انتفاع خارج می‌شود».

احتمال خروج تهران از برجام
باید منتظر ماند و دید که چه سرنوشتی در انتظار توافق هسته‌ای پرمناقشه ایران و ۱+۵ خواهد بود؛ آنچه مسلم است آن که دست‌اندرکاران داخلی برجام در روز‌های اخیر به شکل شفاف‌تری از احتمال خروج ایران از برجام در صورت استمرار نقض عهد‌ها و زیاده‌خواهی‌های طرف مقابل بویژه آمریکا سخن گفته‌اند.

عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه کشورمان روز چهارشنبه دوم اسفند ماه طی سخنانی در اندیشکده چتم‌هاوس انگلیس اعلام کرد که «اگر روند فعلی عدم انتفاع اقتصادی ایران از برجام استمرار یابد، تهران از آن خارج می‌شود».

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز مهرماه سال جاری در مصاحبه با روزنامه‌های گاردین و فایننشال تایمز گفته بود که «خروج از برجام یکی از گزینه‌های ایران است».