صراط: اگر از شما بخواهند فهرستی از کشورهای فقیر جهان تهیه کنید به احتمال بسیار زیاد عربستان جز فهرست شما نخوا هد بود. با این حال، اگر فقط چند کیلومتر از برج‌های بلند ریاض پایتخت عربستان دور شوید زنان و کودکان زیادی را می‌بینید که در سایه دیوارهای کارخانه‌ها، کوچه‌های متروک و خانه‌های نابسمان زندگی می‌کنند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران، «الشمیر» زنی که با ده فرزند خود پس از بیماری همسرش و از کار افتادگی او آواره شده و صاحب‌خانه آنها را مجبور به تخلیه کرده است به خبرنگار گاردین می‌گوید: ما با صدقه ثروتمندان تنها به اندازه یک وعده غذا زندگی می‌کنیم؛ نمی‌توانم بچه‌ها را به مدرسه بفرستم.
عربستان بیش از 30 ملیون نفر جمعیت دارد، سالانه حدود 950 ملیون دلار نفت می‌فروشد، حدود 37 درصد جمعیت آن جوان است و طی چند سال آینده حدود یک میلیون و 900 هزار نفر دیگر به این رقم اضافه می‌شود.
در شهرهای پر زرق و برق عربستان از جمله ریاض و مکه با گردشگران بسیار، خاندان سلطنتی پرتعداد و ولیعهد جوانی که در حال تغییرات ساختاری و مبارزه با فساد! است، فقر بیداد می‌کند و زنان و کودکان بسیاری در زاغه‌ها و حلبی‌آبادهای اطراف این شهرها در فقر شدید زندگی می‌کنند.
به گزارش گاردین، بیش از یک چهارم جمعیت عربستان در فقر شدید به سر می‌برند؛ یعنی حدود 7.5 میلیون نفر. از این تعداد، نزدیک به 3 میلیون نفر در حاشیه و زاغه‌های ریاض زندگی می‌کنند.
دیدبان حقوق بشر و دموکراسی آمریکا مستقر در بحرین سال گذشته اعلام کرد زاغه‌نشینی در عربستان از سال 2016 حدود 25 درصد افزایش داشته است. این موسسه همچنین اعلام کرد که 30 درصد از جوانان سعودی بین 15 تا 24 سال بیکار هستند و این رقم برای زنان تا 60 درصد هم افزایش می‌یابد.
با اینکه عربستان درآمد هنگفتی از نفت، حج و گردشگری و دریافت زکات از ثروتمندان به دست می‌آورد، فقر در این کشور هر روز رو به افزایش است. همچنین، دولت عربستان نظارت شدیدی بر اخبار و اطلاعات مرتبط با فقر اعمال می‌کند و با نشان دادن هرگونه تصویری از وضعیت فقر در این کشور به شدت مخالف است؛ تا جایی که در سال 2011 سه وبلاگ‌نویس را برای تهیه یک فیلم مستند چند دقیقه‌ای که در اینترنت منتشر شد، به زندان انداخت.
تحلیلگران معتقدند چند دلیل عمده از جمله فساد سازمان‌یافته، نبود آموزش کافی در بین طبقه متوسط و همچنین فقدان آموزش و حمایت از زنان برای کسب مهارت‌های کاری لازم به گسترش فقر در این کشور دامن زده است.
طی یکی دو ماه گذشته اخبار جنجالی زیادی از دستگیری ثروتمندان و شاهزادگان سعودی توسط کمیته مبارزه با فساد محمد بن سلمان منتشر شده است. بن سلمان ادعا می‌کند قصد مبارزه با فساد را دارد؛ او سه وزیر را عزل و 17 شاهزاده را نیز در این رابطه دستگیر کرد.
اما فساد، ریشه‌ای قوی‌تر از این افراد دارد. تحلیلگران معتقدند فساد در ساختار حاکمیت عربستان ریشه دوانده است.
«بندر بن سلطان» سفیر سابق عربستان در آمریکا در سال 2001 به خبرنگار لس‌آنجلس تایمز گفت: «در سه دهه گذشته حدود یک هشتم از درآمدهای عربستان برای هزینه شخصی (خاندان سلطنتی) خرج شده است. اگر بگویید شما از این 50 میلیون دلار سوءاستفاده کرده‌اید، میگویم بله! اما فساد را ما اختراع نکره‌ایم از قبل بوده! این طبیعت انسان بعد از آدم و حواست!»
لس‌آنجلس تایمز در مقاله‌ای عنوان می‌کند فساد و رانت‌خواری در خاندان سلطنتی عربستان در واقع یک "سبک زندگی" است.
این سبک زندگی توزیع ناعادلانه ثروت را به دنبال داشته، باعث اختلاف طبقاتی شدید در عربستان شده و در افزایش فقر نقش مستمری ایفا کرده است. در واقع، بسیاری از جوانان سعودی امروزه اگر دچار بیکاری هم نباشند، نمی‌توانند به خرید خانه در شهرهای عربستان فکر کنند چراکه سبک زندگی پر زرق و برق همراه با اختلاف طبقاتی شدید باعث شده تا شمایل زندگی شهری هر روز مصرف گرایانه‌تر شود و جوانان طبقه متوسط از پس هزینه‌های آن برنیایند. شاهد این مدعا آمار اجاره‌نشینی بیش از 60 درصد در شهرهای عربستان است.
زنان نیز بخش اعظمی از بار فقر را در این کشور به دوش می‌کشند. طبق گزارش سازمان ملل، حدود 70 هزار زن سعودی بی‌سرپرست هستند و هیچگونه شغل و منبع درآمدی ندارند. این زنان که یا همسر خود را از دست داده‌اند و یا همسرشان آنها را رها کرده است، به دلیل محدودیت‌های قانونی امکان کار کردن برای حمایت از خانواده خود را ندارند و با دهها فرزند در انتظار دریافت اندک صدقه‌ای از سوی ثروتمندان هستند.
همچنین، طبق آمار سازمان ملل، دختران در عربستان ده برابر کمتر از پسران به مدرسه می‌روند که همین مسئله نیز به نوبه خود در ناتوان ماندن آنها در آینده برای تامین مخارج خانواده خود تاثیرگذار است. افزون بر این، عدم آموزش متناسب با بازار کار و تخصص‌های جدید باعث شده تا مهاجران خارجی در عربستان در به دست آوردن شغل موفق‌تر از شهروندان این کشور باشند.
اقدامات مبارزه با فساد بن سلمان تا به حال جز چند عزل و دستگیری تعدادی از شاهزادگان ثروتمند سعودی به منظور تامین کسر بودجه این کشور تغییر دیگری در بر نداشته است.
تحلیلگران معتقدند عربستان از دسته کشورهای ثروتمند بدون چشم‌انداز اجتماعی، رفاهی و زیرساختی است. این کشور ثروت نفتی خود را مصرف می‌کند اما چشم اندازی برای رشد جامعه، آموزش مردم، ریشه‌کنی فساد و فقر و پیشگیری از آنها ندارد. این بی‌برنامه‌گی تنها به شکاف طبقاتی بیشتر منجر می‌شود و در خوش‌بینانه‌ترین وضع به پیشرفت بدون توسعه زیر ساخت‌ها منجر می‌شود.
آما آنچه اهمیت دارد این است که برای ریشه‌کن کردن و یا حتی کاهش میزان فقر و فساد، این اقدامات عجولانه و تسویه حساب‌های سلطنتی راه‌حلی منطقی و نتیجه‌بخش نیست. برای اثبات این دیدگاه تنها یک سال زمان لازم است تا بتوان با بررسی تغییرات آماری در گزارش‌های بین‌المللی و گزارش‌های میدانی از وضعیت زنانی چون «الشمیر» به ارزیابی عملکرد بن سلمان در کاهش فقر پرداخت.
البته درصورت عدم بهبود شرایط نیز عربستان می‌تواند با سانسور رسانه‌ای شدید، فقر را طبق روال گذشته در پشت برج‌های بلند خود پنهان کند.
