عربستان سعودی که این روزها عملاً تحت حاکمیت محمد بن سلمان قرار دارد، با مجموعه‌ای از شکست ها مواجه شده است که احساس فشار و تنگنا به آن داده است. دردسرهای مربوط به توانمندی بالای جریان الحوثی در مقاومت دو و نیم ساله در برابر عملیات نظامی در یمن و رسیدن موشک های بالستیک یمن به ریاض پایتخت عربستان به علاوه آغاز بحران عربستان با قطر و عدم تعیین تکلیف نهایی این بحران به علاوه باقی ماندن بشار اسد رئیس جمهور سوریه در عرصه قدرت در دمشق با وجود مخالفت عربستان و خسارت های وارد شده به گروه های تروریستی تحت تغذیه عربستان، ابعادی از این شکست ها را شامل می شود. محمد بن سلمان در همین رابطه تلاش دارد شکست های خود را با انتقال فتنه به لبنان جبران کند، چراکه این کشور را منطقه ای آسان برای نفوذ خود می داند و تلاش دارد با این اقدام از پایداری محور مقاومت انتقام بگیرد. عربستان در همین راستا فشارهایی را بر رژیم صهیونیستی وارد کرده تا آن را وادار به حمله به حزب الله کند.
بخش ششم: آیا بروز جنگ حتمی است؟
رسانه های متعدد عربی گزارش های از افزایش تنش میان عربستان و حزب الله در پی اقدام ریاض برای اجبار حریری به استعفا منتشر کردند. سایت ساسة پوست در گزارش خود در روز 13 نوامبر 2017 اعلام کرد که عربستان جنگ خود برای حمله به حزب الله را آغاز کرده است. همچنین بعد از حمله موشکی صورت گرفته به فرودگاه ملک خالد در ریاض، عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان سعودی علاوه بر اینکه حزب الله را به دست داشتن در شلیک این موشک متهم کرد، از شهروندان سعودی در لبنان خواست که فورا این کشور را ترک کنند. سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله در واکنش به این مواضع اعلام کرد که نمی خواهد جوابی به الجبیر بگوید و نمی خواهد به سلاح هایی اشاره کند که حزب الله در اختیار دارد و از تجربه های نظامی نام ببرد که روزی اسرائیل را مجبور به عقب نشینی از جنوب لبنان کرد، اما تنها به این موضوع اشاره می کند که تهدیدات عربستان ضد لبنان غیرمنطقی و بی اساس است.
عوامل بازدارنده حمله عربستان به حزب الله
با وجود اصرار عربستان به تنش آفرینی ضد حزب الله، 5 عامل وجود دارد که مانع از ورود عربستان به جنگ مستقیم با حزب الله می شود:
1-عامل اول بحران اقتصادی و هزینه های بالای جنگ است. این سایت خبری می افزاید که ولیعهد عربستان این بار نمی تواند لقب فرماندهی طوفان قاطعیت لبنان را بگیرد، چرا که خزانه داری عربستان که میلیاردها دلار در پی توقف کمک های مالی عربستان سود کرده، ممکن است چندین برابر این مبالغ در ورود به جنگ طولانی مدت و بی فایده با لبنان خسارت ببیند.
عربستان در حال حاضر از سیاست صرفه جویی رنج می برد که محمد بن سلمان به راه انداخته است. این کشور با تورم گسترده در بودجه عمومی خود مواجه است و قیمت نفت به پایین ترین سطوح خود از سال 2014 رسیده است. این سوال مطرح است که در صورت اعلام جنگ عربستان ضد حزب الله، این کشور چگونه هزینه های این جنگ را پرداخت خواهد کرد؟
2- علت دوم اتحاد احزاب لبنان و عربستان است که استعفای حریری در ریاض و شعله ور شدن افکار عمومی در پی عوامل استعفا آن را ایجاد کرده است. این در حالی است که نصرالله نیز خواستار همبستگی لبنانی ها برای حل این بحران شده و تاکید کرد که عربستان حریری را ربوده و او را مجبور به قرائت بیانیه استعفا کرده است و این یک توهین ملی و شخصی به شمار می رود که نباید نادیده گرفته شود. رابرت فیسک روزنامه نگار انگلیسی در این رابطه اخیراً جزئیات جدیدی از این موضوع را منتشر و فرضیه ربوده شدن حریری را مورد تاکید قرار داد.
3- سومین علت در رابطه با امتناع عربستان از وقوع جنگ ضد حزب الله، این است که متحدان عرب عربستان دیگر وارد جنگ جدید نمی شود. عربستان مداخله نظامی در یمن برای مبارزه باحوثی ها را زیر چتر پوشش ائتلاف عربی و حمایت بین المللی برای بازگرداندن عبد ربه منصور هادی رئیس جمهور مستعفی این کشور به قدرت آغاز کرد. آنها زیر همین پوشش جنایت های جنگی گسترده ای را مرتکب شدند که باعث بدتر شدن اوضاع عربستان شد و جنگ را به یک بحران برای این کشور تبدیل کرد.
در موضوع ربایش حریری، سفیر روسیه در لبنان ، عربستان را تهدید کرد که در صورت ادامه ابهام در این پرونده، موضوع نخست وزیر مستعفی را به شورای امنیت ارجاع خواهد داد. فرانسه خواستار راه حل سیاسی فوری برای بازگرداندن ثبات به لبنان شد. این مواضع آمال و آرزوهای عربستان برای تخریب و انتقام جویی از حزب الله لبنان را با شکست مواجه کرد.
عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر به صراحت اعلام کرد که کشورش آمادگی اعزام نیرو در صورت آغاز جنگ عربستان و حزب الله را ندارد. وی همچنین مخالفت خود را با هر نوع حمله نظامی به ایران و حزب الله اعلام کرد و گفت ما به دنبال افزایش ناآرامی ها در منطقه نیستیم. امارات نیز اعلام کرد که نظامیان خود را به علت خسارت های متوالی ضد آنها از ائتلاف سعودی خارج می کنند. قطر نیز پس از محاصره توسط کشورهای عربی از ائتلاف عربستان خارج شد. سودان و مراکش و بحرین و اردن نیز خسارت های نظامی و انسانی خود در نتیجه این ائتلاف را منتشر کردند. پس از آنکه سازمان ملل متحد موافقت کرد که در رابطه با جنایت های جنگی صورت گرفته در یمن توسط کارآگاهان و متخصصین خود تحقیق کند، در صورتی که عربستان نسبت به این جنایت ها محکوم شناخته شود، تمامی کشورهای شرکت کننده در این ائتلاف در بحران خواهند بود، به همین علت تکرار این تجربه در جنگ لبنان اشتباه است.
4-چهارمین علت مربوط به خشم خاندان حاکم در عربستان از پادشاه و ولیعهد به ویژه در بازداشت های اخیر است. این موضوع یکی از عوامل بازدارنده در رابطه با آغاز جنگ ضد حزب الله خواهد بود، شرایط کنونی از نظر زمانی در پی ایجاد بحران در نتیجه بازداشت شاهزادگان و بازرگانان مطرح سعودی به اتهام دست داشتن در فساد، شرایطی نابسامان است و مانع از هر نوع تصمیم گیری خارجی در رابطه با آغاز جنگی جدید می شود. این درحالی است که عربستان تصمیم گرفته برخی شاهزادگان را به علت تهدیدات احتمالی آینده در داخل خاندان پادشاهی به علت مخالفت با پادشاهی محمد بن سلمان حذف کند. به این ترتیب به نظر می رسد پادشاه عربستان و ولیعهد قبل از پایان دادن به انتقال قدرت وارد تنش آفرینی جدیدی در منطقه نخواهند شد.
5- پنجمین عامل بازدارنده نسبت به حمله عربستان به حزب الله، هجمه ای است که آمریکا ضد ایران به راه انداخته است. گرچه بر اساس دیدگاه ناظران به نظر می رسد واشنگتن در ورود به جنگ مستقیم ضد ایران جدی نیست. قانع کردن آمریکایی ها برای ورود به جنگ در خاورمیانه اقدامی غیرممکن به شمار می رود.
عربستان از اعلام حجم خسارت های انسانی یا نظامی خود در جنگ یمن امتناع می کند، اما خبرگزاری رویترز اخیرا گزارش داد که در مقایسه با جنگ انگلیس و لیبی که شش ماه طول کشید و تنها 35 جنگنده مورد استفاده قرار گرفت و هزینه ای بالغ بر 315 میلیون دلار داشت، عربستان که از 100 هواپیما و مهمات بیشتر در این جنگ استفاده کرده، ممکن است دست کم 175 میلیون دلار در هر ماه برای حملات هوایی هزینه کرده باشد. این هزینه ها، علاوه بر هزینه هایی است که برای نیروهای زمینی مشارکت کننده در درگیری ها پرداخت می شود.
چالش‌های داخلی محمد بن سلمان
علاوه بر اینها درگیری های متعدد دیگری نیز وجود دارد که ولیعهد عربستان باید در داخل کشور خود را برای ورود به آن آماده کنند. وی با جریان های محافظه کار دینی و مدنی برای انجام اصلاحات اجتماعی و فرهنگی در کشور حتی در زمینه رانندگی زنان وارد درگیری شده است. درگیری اقتصادی برای آزادسازی نظام سعودی از سرمایه داری و اعتماد مفرط به نفت یکی دیگر از چالش هایی است که وارد آن شده است. علاوه بر این ها محمد بن سلمان با چالش های واقعی دیگری نیز مواجه است، چراکه جز در صورت باز کردن فضای سیاسی و مشارکت دادن سایر مقامات کشور در عملیات تصمیم سازی سیاسی، زمینه ای برای اصلاحات اقتصادی در کشور پدید نخواهد آمد.
جمال خاشقچی خبرنگارسعودی ریاض را متهم کرد که به دنبال ایجاد هرج و مرج فراگیر در لبنان است و با این اقدامات برای خود و برخی متحدان غربی در منطقه مشکل ایجاد می کند. وی در این رابطه می گویند: گویا ما عرب ها در دنیای فرسوده خود نیازمند بحرانی دیگر هستیم. این موضوع به ویژه بعد از استعفای محمد حریری از ریاض و اعلام دادگاه پادشاهی عربستان مبنی بر عبور ایران از خطوط قرمز رسمی این کشور خود را نشان می دهد.
روزنامه واشنگتن پست در مقاله ای با اشاره به اظهارات خاشقچی می نویسد که از گروههایی که وی معتقد است عربستان به دنبال مشکل تراشی با آنها است، اهل تسنن لبنان هستند. اهل تسنن در لبنان به صورت منسجم با طوایف دیگر این کشور احساس دوستانه ای نسبت به ریاض ندارند. این بحران جدیدی است که محمد بن سلمان آن را تراشیده و باید خودش آن را حل و فصل کنند.
دردسر جنگ‌های پرهزینه برای ریاض
خاشقچی به شور و حماسه ولیعهد عربستان در دوره آغاز جنگ یمن در دو سال گذشته اشاره کرد و گفت که موج بازداشت ها شامل تمام کسانی شد که حتی از رفتارهای دولت انتقاد سازنده انجام می دادند. خاشقچی به محاصره قطر اشاره و تاکید کرد این محاصره به صورت غافلگیر کننده صورت گرفت و تا جایی پیش رفت که برخی تصور می کردند مداخله نظامی ضد دوحه تنها به زمان نیاز دارد. همین موضوع در رابطه با لبنان نیز شکل گرفته است.
این تحلیلگر مخالف دولت عربستان تاکید کرد که با وجود گفتمان عربستان و نیازمندی های موجود در داخل لبنان به نظر می رسد اراده کافی در لبنان یا قدرت کافی در عربستان برای ضربه زدن به حزب الله وجود ندارد، عربستان تا زمانی که جنگ یمن همچنان ادامه دارد، نمی تواند خود را وارد جنگ فرسایشی دیگری بکند.
معامله پادشاهی بن سلمان در ازای روابط با اسرائیل
بن سلمان ضمن مشورت با مشاوران خود که وابسته به شرکت آمریکایی بلک واتر هستند، به دنبال بازاریابی برای در اختیار گرفتن تخت پادشاهی است و خود را برای این هدف آماده می کنند. وی در این رابطه به دنبال ایجاد پوشش بین المللی و منطقه ای است، اما با وجود همراهی آمریکا و رژیم صهیونیستی در اعلام جنگ ضد حزب الله شکست خورده است. آمریکا به تمامی اقدامات محمد بن سلمان چراغ سبز داده و در مقابل پول زیاد و روند عادی سازی روابط با اسرائیل را به وی تحمیل کرده است.
در همین رابطه زفی بارئیل تحلیلگر مسائل سیاسی رژیم صهیونیستی در گفتگو با روزنامه اسیرائیل الیوم اعلام کرد که اشاره های عربستان برای آغاز جنگ نظامی ضد لبنان قانع کننده نیست. وی تأکید کرد که باز کردن جبهه جدید در لبنان به علاوه جنگ شکست خورده عربستان در یمن مانند کابوسی برای جامعه جهانی است.
علاوه بر اینکه بحران های داخلی و مسائل مربوط به فساد، رژیم صهیونیستی را نیز در بر گرفته است، یعنی رژیمی که عربستان سعی دارد آن را وکیل شکست های خود در لبنان قرار دهد. تمامی برنامه ریزی های اسرائیل در سوریه با شکست مواجه شده و نظامیان رژیم صهیونیستی از ورود به جنگ با حزب الله وحشت دارند و به همین علت از یگان های مبارزاتی فرار می کنند.
نشریه روس: نجات عربستان از مشکلات داخلی و خارجی بعید است
سایت اینترنتی روس زبان ژئوپلتیکا تحلیلی ارائه کرده و در آن به بررسی مصیبتهای عربستان طی سالهای گذشته اشاره کرده است. این تحلیل می نویسد که بحران اخیر خلیج فارس نتیجه شکست رهبران جدید عربستان در ورود به عرصه سیاسی جهان است. ویکتور میخین کارشناس سیاسی روز در این گزارش تاکید می کند که مشکل است که ولیعهد عربستان بتواند این کشور را از بحران هایی که خودش به وجود آورده، نجات دهد. بحران هایی که در درجه اول در نتیجه اظهارات ضد ایرانی وی و در درجه دوم به علت آغاز بحران میان این کشور با قطر به وجود آمده است.
نویسنده این مقاله درباره مشکلات فراروی عربستان طی سال های اخیر می نویسد که جنگ یمن و سوریه نمونه ای از شکست سیاست خارجی عربستان به شمار می رود. این دو جنگ بزرگترین مصیبت ها را برای عربستان به دنبال داشته است. در سوریه سیاست های این کشور بعد از کاهش فرصت کناره گیری بشار اسد از قدرت با شکست مواجه شده و اموالی که ریاض برای تروریست ها هزینه کرده بود بدون هیچ فایده ای هدر رفت. در یمن نیز با وجود جدیدترین تسلیحاتی که عربستان از آمریکا دریافت و مورد استفاده قرار می دهد، سیاست های جنگی این کشور با شکست مواجه شد. ریاض دوست داشت که قاهره و امان و اسلام آباد را نیز در جنگ یمن وارد کنند، اما متوجه شد که هیچکس نمی خواهد به خاطر منافع دیگران وارد جنگ شود.
همچنین کارشناسان اعتقاد دارند که عوامل منفی در نتیجه تحریم قطر برای اقتصاد عربستان باعث فروکش کردن اطمینان سرمایه گذاران به این دو کشور شده و همین موضوع باعث شده ریاض تلاش ناامیدانه برای جلب سرمایه گذاری های خارجی انجام دهد.
اوضاع داخلی نابسامان در عربستان
نویسنده این گزارش تصریح می کند که در عرضه داخلی عربستان نیز اوضاع بسیار مشکل است، این کشور نمی تواند تکیه بر روی درآمدهای نفتی را کنار بگذارد و در نتیجه افت قیمت نفت در بازارهای جهانی تحت تاثیر قرار گرفته است. علاوه بر اینکه انتخاب بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان که در تناقض با سنت های موجود در این کشور قرار دارد مشکلاتی را برای حاکمیت به وجود آورده است. نویسنده این مقاله تاکید می کند که ولیعهد عربستان تجربه سیاسی جهانی را در اختیار ندارد و مراحل آموزشی مناسبی را پشت سر نگذاشته و تنها به لطف پدرش در مناصب عالی حاکمیتی قرار گرفته است.
عربستان در تمامی گزینه های خود در منطقه شکست خورده و همه این موضوع را می دانند. این کشور نمی تواند جبران خسارت های خود را در لبنان به دست آورد، چرا که لبنان با وجود ارتش و ملت و مقاومت خود در برابر مشکل ترین بحران های منطقه ای و حتی اسرائیل ایستادگی کرده و اراضی خود را آزاد کرده است. لبنان قدرت بازدارندگی واقعی در مقابله با اسرائیل به وجود آورده و موفق شده طرح برپایی امارت تکفیری در شرق خاک خود در ارتفاعات عرسال را با شکست مواجه کنند. هیچ کس نمی تواند به چنین کشور قوی چیزی را تحمیل کنند، از سوی دیگر ملت لبنان دیکته های عربستان سعودی را رد می کند. در نتیجه حزب الله همچنان به عنوان تریبون مقاومت لبنان در مقابله با اشغالگری صهیونیستی و جنایت های تکفیری ایستادگی کرده و بخشی جدایی ناپذیر از معادله قدرت لبنان به شمار می رود. حزب الله همچنان یکی از ارکان اصلی دولت لبنان و تشکیلات و موسسات آن است.
