پس از فروش آزادانه انواع فلزیاب و طلایاب در کشور، حالا نوبت به کارشناسی دفینه ها رسیده است. افراد سودجو با استفاده از بستر شبکه های مجازی گروه ها و کانال های متعدد ایجاد کرده اند و در این قالب به مراجعان مشاوره گنج یابی می دهند. این افراد ضمن فروش دستگاه های گنج یاب، تصاویر ارسالی را کارشناسی و گاهی حتی برای حضور و مشاوره نیز اعلام آمادگی می کنند.
ایجاد اشتیاق به گنج یابی باعث ضربه های جبران ناپذیر به داشته های تاریخی کشور می شود. سودجویان با استفاده از این فرصت و ضعف نظارت سازمان میراث فرهنگی با تعرض به محوطه های باستانی شناخته شده و ناشناس ضمن تخریب آنها، لایه های باستان شناسی را از بین می برند.
آش گنج یابی در تلگرام به قدری شور شده که مدتی پیش کانالی تحت عنوان کانال پژوهشکده باستان شناسی کشور به آموزش گنج یابی مشغول بود. اتفاقی که باعث واکنش چوبک، رییس وقت این پژوهشکده شد اما این کانال همچنان با تغییر نام به فعالیت خود ادامه می دهد.
با وجود حجم بالای گروه ها و کانال ها، یگان حفاظت میراث فرهنگی مدعی رصد این فضا و برخورد با آنهاست.
اسناد زیر از گروه ها و کانال هایی است که تنها در عرض کمتر از نیم ساعت جستجو در تلگرام به دست آمده اند:
در این گروه ها برخی افراد به عنوان کارشناس حضور دارند و از اعضا درخواست می کنند تصاویر را برای کارشناسی ارسال کنند. آنها نیز ضمن راهنمایی به اعضا، محل هایی را برای کندن یا استفاده از دستگاه فلزیاب معرفی می کنند.
رونق این کار در تلگرام به قدری است که برخی از این افراد اقدام به راهن اندازی اشتراک ماهانه برای اعضای خود کرده اند تا به طور مداوم تصاویر را کارشناسی و محل های احتمالی دفینه را مشخص کنند.
بسیاری از این گروه ها فضایی برای کلاهبرداری از مشتاقان گنج یابی و مشورت های و اطلاعات کذب تنها راهی برای کسب درآمد آنهاست اما این گروه ها میل به گنج یابی و حفر محوطه ها را افزایش می دهند.
در حالی فروش فلزیاب ممنوع است و فروشندگان و خریداران باید مجوز از سازمان میراث فرهنگی دریافت کنند که نه تنها در فضای مجازی که در نشریات و فضای شهری پر از تبلیغات فروش فلزیاب است. مدتی پیش فروشندگان فلزیاب در دهن کجی آشکار به سازمان میراث فرهنگی حتی روی دیوار این سازمان و میله های ورودی آن نیز تبلیغات فروش فلزیاب چسبانده بودند. مراکز فروش فلزیاب که آزادانه در شهرها فعال هستند و قوی ترین دستگاه های فلزیاب را به دورترین روستاهای می فرستند، حالا فضای مجازی را فرصتی برای گسترش کسب خود کرده اند. اتفاقی که باعث می شود با ایجاد انگیزه گنج یابی، امنیت محوطه های تاریخی و باستان تخت شعاع قرار گیرد.
