در بسیاری از خانواده‌هایی که با فقر و محرومیت دست و پنجه نرم می‌کنند و از نظر اقتصادی تحت فشارند، مشاغل خانگی بهترین راه کسب درآمد و حیات خانواده به شمار می‌رود.
کسب و کارهایی که شاید در نگاه اول درآمدزا نباشند یا تصور شود که در بروکراسی‌های دست و پا گیر اداری و مجوزهای عجیب و غریب که خاص کشورمان است محصور مانده و امکان عملی شدن ندارند، اما حقیقت آن است که در تمام دنیا مشاغل خانگی مورد استقبال واقع شده و به سرعت در حال رواج است.
به گفته کارشناسان، کسب وکارهای خانگی یکی از بهترین و مطمئن‌‌ترین راههای درآمدزایی و کاهش نرخ بیکاری شناخته می‌شوند و ۱۵ تا ۸۰ درصد نیاز اشتغال ۱۵۰ کشور جهان را تامین می‌کنند.
کسب و کار خانگی یا (Home business) به آن دسته کسب و کارهایی گفته می‌شود که لزوماً مشارکت همه اعضای خانواده را در بر نداشته و صرفاً یک یا چند نفر از اعضای خانواده در آن به فعالیت اقتصادی مشغول باشند.
از نگاه سازمان بین المللی کار (ILO) موقعیت مکانی و وجود کسب و کار در خانه ملاک تلقی کردن آن به عنوان مشاغل خانگی است.کنوانسیون ۱۸۹ سازمان بین المللی کار، کار شایسته را برای کارگران خانگی به رسمیت شناخته است.کار خانگی یک منبع مهم اشتغال به ویژه برای زنان به شمار می‌رود.
پخت و پز غذا، بافت تابلو فرش،تهیه و تولید اقلام دکوری و صنایع دستی نظیر کیف و کوله،دستبند و گردنبند ماه تولد، عروسک سازی و پرورش قارچ و گیاهان خانگی و دارویی به دلیل کم جا و کم هزینه بودن آن و بسته بندی مواد غذایی و خوراکی به دلیل اهمیت آن به عنوان نیاز اولیه هر انسان می‌تواند از جمله ایده‌های جالب و پر سود برای راه اندازی مشاغل خانگی باشد.
بیشتر افراد از مشاغل خانگی تصور دیگری دارند و فکر می‌کنند هر کاری را می‌توان در خانه انجام داد و آن را مشاغل خانگی نامید، در حالی که اینطور نیست.
آرایشگاه یا آموزشگاه خیاطی جزو مشاغل خانگی محسوب نمی‌شود و نمی‌توان یک خانه را به چلوکبابی تبدیل کرد! چون یکی از ویژگی‌های مشاغل خانگی این است که درون خانه و بدون هرگونه مزاحمت فردی یا ازدحام جمعیتی انجام شود تا از این جهت آرامش ساکنین آپارتمان‌ها به هم نریزد و سر و صدا یا ازدحام و ترددی به وجود نیاید.
کسانی که به شیرینی پزی یا پخت و پز غذا، درست کردن ترشی خانگی یا تدارک جعبه‌های کادویی و پکیج‌های خوراکی برای مناسبت‌های خاص مثل عید نوروز، ماه رمضان یا شب چله علاقمند و مسلطند می‌توانند در خانه به این کار اهتمام داشته باشند، ولی قبل از آن باید با یک فروشنده شیرینی یا کترینگ تهیه غذا یا مغازه‌های سطح شهر وارد مذاکره شوند تا محصولات خانگی خود را برای فروش به آنها عرضه کنند.
بازاریابی و کارآفرینی
اتصال مشاغل خانگی به بازار از طریق ارتباط گیری با برندهای مطرح و تلاش برای برندسازی محصولات مشاغل خانگی محقق می‌شود.
مسلم خانی ـ مشاور ارشد کارآفرینی و کسب وکار - می‌گوید مشاغل خانگی طبق آمار و اطلاعات موجود، در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه سهم قابل ملاحظه‌ای در ایجاد اشتغال و ارزش افزوده و حتی در صادرات به خود اختصاص داده است.
او معتقد است کار کردن در خانه کیفیت زندگی افراد را بهبود می‌بخشد چون وقت بیشتری برای خانواده و تربیت و پرورش فرزندان می‌گذارند و بدون اینکه اجباری به ترک منزل و ساعتها ماندن در شلوغی خیابانها و ترافیک داشته باشند با خیالی آسوده و بدون دغدغه به فعالیت اقتصادی در خانه می‌پردازند.
به گفته این استاد دانشگاه، مشاغل خانگی علاوه بر منافع مادی که متوجه اقتصاد خانواده می‌کند، در حل مشکل بیکاری هم نقش موثری دارد و با توسعه کسب و کارهای خانگی می‌توان افراد بیشتری را به کار مشغول کرد.
در اشتغال خانگی، فرد شغل خود را به منـزل می‌آورد و به جای این که هزینـه‌هـای زیادی برای اجاره یا خرید ساختمان بدهد، می‌تواند در منزل، کـار و شغل خود را به انجام برساند. در این نوع کسب و کار، ارزش افزوده کالاها و خدمات تولید شده، نصیب صاحب خانه می‌شود.
قانون چه می‌گوید
اهمیت مشاغل خانگی و نقش آن در کاهش بیکاری تا آنجاست که در سال ۱۳۸۹ قانون ساماندهی مشاغل خانگی به تصویب رسید و جهت اجرا به وزارت کار و امور اجتماعی وقت ابلاغ شد.
بر اساس ماده یک این قانون، دولت موظف است به استناد اصول ۲۸ و ۴۳ قانون اساسی و با توجه به سند چشم‌انداز بیست ساله، مشاغل خانگی را مطابق این قانون ساماندهی و زمینه ایجاد اشتغال برای این گونه متقاضیان را فراهم کند.
در این قانون ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی با هدف حمایت و گسترش کسب و کارهای خانگی پیش بینی و وزارت کار موظف شده علاوه بر شناسایی مشاغل و کسب و کارهای خانگی با کمک دستگاههای ذی‌ربط، فهرست مشاغل مجاز خانگی را همه ساله به تصویب ستاد برساند.شهرداری‌ها هم طبق ماده ۱۱ همین قانون مکلف شده‌اند بازارهای موقت محلی یا مکان‌های مناسبی برای عرضه محصولات صاحبان این دسته مشاغل اختصاص بدهند.
الگوی توسعه مشاغل خانگی
در روزهای اخیر الگوی جدید توسعه مشاغل خانگی در فاز نخست برای اجرا در هشت استان آذربایجان غربی، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، کردستان، کرمانشاه و لرستان رونمایی شد.
با توجه به اهمیت و ظرفیتهای فراوان توسعه مشاغل خرد و کوچک در ایجاد اشتغال و تأکید قانون برنامه پنجم و ششم توسعه، در دولت تدبیر و امید گسترش مشاغل خانگی همچنان به عنوان یکی از طرح‌های ذیل برنامه اشتغال فراگیر و مصوبات ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی، با رویکردی جدید در شمار برنامه‌های عملیاتی وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی قرار دارد.
در این رویکرد، فرآیند قبلی مشاغل خانگی مورد بازنگری قرار گرفته و با هدف تسهیل‌گری و توسعه فعالیتهای شبکه‌ای و بازار، توانمند سازی متقاضیان و هدفمندی حمایتهای مالی، الگوی جدید توسعه مشاغل خانگی در ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی به تصویب رسید.
الگوی توسعه مشاغل خانگی یک طرح سه جانبه با مسئولیت‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان جهاد دانشگاهی و صندوق کارآفرینی امید است که در پیاده سازی آن، جهاد دانشگاهی به عنوان یک ارگان تسهیل گر در نظر گرفته شده تا پروژه‌های مبتنی بر این طرح با مشارکت وزارت کار و سایر دستگاههای اجرایی مرتبط به صورت هدفمند اجرا شود.
عیسی منصوری ـ معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزیر کار در این باره می‌گوید: طرح الگوی توسعه مشاغل خانگی دارای چهار مولفه اصلی شامل توسعه فرصتهای کسب و کار خانگی، توسعه تعامل عاملین این طرح از طریق توسعه سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی، تسهیل محیط کسب و کار و اتصال به بازار است.
وی از پیش‌بینی ۴۰۰۰ فرصت شغلی از طریق اجرای الگوی توسعه مشاغل خانگی خبر داده و می‌گوید: در گام نخست، هشت استان از جمله خراسان رضوی به صورت آزمایشی برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده‌اند که ابتدا، ایجاد چهار هزار فرصت شغلی در قالب ارائه پروژه‌های اشتغالزا از محل تامین تسهیلات این طرح، برای خراسان رضوی تا پایان امسال تکلیف شده است.
به گفته منصوری اگر بتوان از ظرفیتهای ایجاد شده به نحو مطلوب بهره گرفت، این طرح ملی به کل استانهای کشور تسری و فرصتهای کسب و کار خانگی از این طریق توسعه خواهد یافت.
کشورهای پیشتاز و کارآفرین
با نگاهی گذرا به کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه می‌توان به اهمیت کسب و کارهای بومی و خانگی بازار محور پی برد.
در حال حاضر ایتالیا، استرالیا، انگلستان و چین از جمله کشورهای موفق در زمینه توسعه کسب و کار خانگی و کارآفرینی خانوادگی به شمار می‌روند به نحوی که این دسته مشاغل در انگلستان به شکل حرفه‌ای و تخصصی دنبال می‌شود.
گزارشها نشان داده که بیش از ۵۰ درصد مشاغل کوچک در انگلیس در خانه انجام می‌شود تا جایی که اشتغال به کسب و کارهای خانگی در سال ۲۰۱۴ حدود ۴۰۰ میلیون پوند در اقتصاد این کشور تاثیر داشته است.امروز اشتغال خانگی به دلیل ریسک‌پذیری پایین، کاهش مصرف انرژی، خلاقیت بیشتر و سرمایه‌گذاری کمتر، مورد اقبال و توجه بسیار قرار گرفته است.
با توجه به اهمیت کسب وکارهای خانگی و تاکید صاحبنظران بر درآمدزایی و اشتغالزایی بالای این مشاغل، اگر کمی وقت بگذارید و فرصتهای شغلی منطقه خود را شناسایی و بر اساس نیاز بازار اقدام کنید حتما یک شغل خوب و پر درآمد برای خود دست و پا خواهید کرد.
منبع: باشگاه خبرنگاران
