گروه اقتصادی صراط: شنیده‌شده چندی پیش رئیس سازمان محیط زیست در جلسه‌ای که میزبان مدیران سازمان تحقیقات و شیلات بوده است، موافقت ضمنی خود را با پرورش تیلاپیا در کشور اعلام کرده است.
هرچند کارشناسان سازمان محیط زیست با وجود اصرار رئیس این سازمان همچنان بر روی حرف خود باقی‌مانده‌اند و می‌گویند پرورش تیلاپیا برای سلامت مردم و محیط زیست کشور مخاطراتی به همراه دارد، اما رئیس سازمان محیط زیست یک‌تنه جلوی کارشناسان ایستاده و معاون محیط طبیعی این سازمان را مجبور کرده است مجوز پرورش تیلاپیا در منطقه بافق را صادر کند.
حمید ظهرابی معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست البته با رد برخی اخبار مبنی بر موافقت سازمان حفاظت محیط زیست با پرورش و تکثیر ماهی تیلاپیا در کشور، گفته است: بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که سال 1394 بین سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان شیلات ایران صورت گرفته و مقررشده پرورش ماهی تیلاپیا به‌صورت پایلوت در محدوده مرکز تحقیقات بافق یزد آغاز شود و پس از مشخص شدن نتایج در خصوص پرورش آن در کل کشور تصمیم‌گیری شود.
وی گفته است: در جلسه اخیر که بین مقامات دو سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان شیلات برگزار شد، درباره نحوه اجرای این تفاهم‌نامه و مشکلات و موانع طرح‌های مربوط به تکثیر و پرورش تیلاپیا در بافق یزد، بحث و بررسی شد.
حمید عبدالله‌پور دارای دکترای تخصصی شیلات و استادیار گروه شیلات دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به سود کلان برخی از آقازاده‌ها از پرورش و واردات ماهی تیلاپیا به کشور گفت: پرورش تیلاپیا به‌عنوان یک‌گونه مهاجم در هیچ منطقه‌ای در ایران نمی‌تواند از مخاطرات آن بکاهد، چراکه این‌گونه سریع التکثیر به‌راحتی به رودخانه‌ها و منابع آبی پشت سدها و حتی دریای خزر راه پیدا خواهد کرد.
تیلاپیا که ارزان‌ترین ماهی جهان لقب گرفته و با عنوان ماهی فقرا از آن یاد می‌شود باقیمت یک دلار به کشور وارد می‌شود؛ اما قیمت فروش آن در کشور حدود 5 دلار است.
به گفته این کارشناس، از آنجایی‌که این ماهی امکان پرورش در آب فاضلاب را هم دارد که کلیپ مستند آن‌هم موجود هست و به‌نوعی ماهی کم‌توقع محسوب می‌شود و شرایط بد شیمیایی و فیزیکی آب را تحمل می‌کند، مخاطراتی برای سلامت انسان دارد.
عبدالله پور فشارهای اتحادیه‌های دیگر ماهی‌ها مثل تولیدکنندگان ماهی‌های سردابی،خاویاری و گرمابی که پرورش‌دهندگانشان با ورود ماهی تیلاپیا در حال ورشکستگی بودند را در کنار مخالفت کارشناسان محیط زیست دلیل عدم تولید داخل و یا واردات بی‌رویه تیلاپیا در کشور عنوان کرد و اظهار داشت: مخالفان نتوانستند از واردات این ماهی پرسود به کشور جلوگیری کنند.
این کارشناس با اشاره به آمار سازمان شیلات در خصوص واردات حدود 14 هزار تن تیلاپیا به کشور ابراز داشت: بر اساس آمار سازمان جهانی فائو و به گفته مسئولان چینی 43 هزار تن ماهی تیلاپیا به ایران فروخته‌شده است. البته آمار قاچاق تیلاپیا از ایران جدای از واردات رسمی این ماهی است.
به عقیده عبدالله پور واردات تیلاپیا در کشور بیش از 100 هزار تن است.
وی واردات قاچاقی این حجم ماهی را از مبادی قانونی و از طریق کشتی و کانتینرهای تحت پوشش ماهی شیر و سالمون وارد کشور دانست و گفت: هرچند بحث تولید داخلی این ماهی کلید خورده است، اما تولیدات داخل با حجم قاچاق تیلاپیای وارداتی برای پرورش‌دهنده داخلی سودی نخواهد داشت و قیمت تمام‌شده تولید داخل خیلی بیشتر از قیمت تیلاپیای فیله شده وارداتی خواهد شد.
این کارشناس شیلات در خصوص قرمزی گوشت تیلاپیا به روش صید تیلاپیا اشاره کرد و گفت: در زمان صید،این ماهی با گاز co نیمه‌جان شده و یک حالت خفگی به ماهی دست می‌دهد، به این دلیل خون در عضلات تجمع پیداکرده و باعث قرمزی گوشت ماهی می‌شود. گاهی ماهیان قبل از صید کامل از آب در داخل آب جان داده و می‌میرند که این مسئله هم ازلحاظ شرعی و هم ازلحاظ بهداشتی برای انسان مضر است. چون ازنظر شرعی باید ماهی خارج از آب جان بدهد و ازنظر بهداشت تغذیه‌ای هم باقیمانده گاز Co در عضلات ماهی می‌تواند به انسان منتقل بشود که برای سلامت می‌تواند مضر باشد.
وی ادامه داد: اگر این ماهی در آب‌های باکیفیت پایین پرورش داده‌شده باشد، عناصر سنگین سرطان‌زا از آب می‌تواند وارد گوشت ماهی شده و سپس وارد بدن انسان شود.
عبدالله‌پور در خصوص مخاطرات زیست‌محیطی تولید ماهی تیلاپیا در کشور نیز اظهار داشت: تیلاپیا یک ماهی مهاجم است و سریعاً تکثیر می‌شود. تیلاپیا سریع‌الرشد، کم‌توقع بوده و در شرایط کمبود اکسیژن و نبود پارامترهای مناسب شیمیایی و فیزیکی آب، رشد پیدا می‌کند.
وی با اشاره به نمونه حرکت تهاجمی در تالاب شادگان گفت: تیلاپیا از آب‌های کشور عراق وارد تالاب شادگان شده و موجب از بین رفتن گونه‌های بومی ماهیان ایرانی شده است،
برای مثال ماهی بنّی که یک ماهی گران‌قیمت این منطقه بوده است، با ورود تیلاپیا به‌طور کلی از بین رفته است و تیلاپیای با قیمت بسیار پایین جایگزین آن شده است.
این استادیار گروه شیلات دانشگاه آزاد اسلامی بابیان اینکه برخی معتقدند پرورش تیلاپیا در مناطق کویری مخاطره‌ای برای منابع آبی روان کشور ما ندارد، اظهار داشت: در حال حاضر می‌توانیم با جست‌وجو در شبکه‌های اجتماعی آگهی‌های تکثیر و پرورش ماهی تیلاپیا را پیدا کنیم.
به گفته وی اگر مجوز پرورش تیلاپیا در داخل آزاد بشود، درواقع این ماهی آزادانه به سایر مناطقی که پرورش تیلاپیا هنوز درآنجا آزاد نشده است حمل می‌شود. در واقع با آزاد سازی مجوز تولید تیلاپیا در داخل کشور، هیچ‌کس نمی‌تواند جلوی ورود تیلاپیا را به آب‌های داخلی وحتی دریای خزر رابگیرد.
عبدالله‌پور تصریح کرد: بی شک این ماهی با ارائه مجوز پرورش، به آب‌های طبیعی و حتی دریای خزر راه پیدا خواهد کرد، چراکه چیزی که ما تاکنون دیده‌ایم هیچ موانع سفت و سخت و قرنطینه ایی در مبادی ورودی استان ها دیده نشده است و همین الان بچه ماهی‌های قزل آلا که در مراکز بدون مجوز تولید شده‌اند و گواهی بهداشتی هم ازدامپزشکی ندارند به راحتی از یک استان به استان دیگر حمل ونقل می شوند بدون اینکه کسی جلوی آنها را بگیرد.
وی بایادآوری این نکته که دمای پایین کمتر از 10 درجه موجب مرگ‌ومیر تیلاپیا می‌شود، گفت: اگر تیلاپیا به پشت سدها برسد، در زمستان با پایین آمدن دمای آب با تلفات گسترده دسته جمعی مواجه خواهیم شد و فاجعه انسانی به بار می‌آورد چراکه توده گسترده‌ای از ماهی مرده پشت سد جمع شده و آب شرب ما را مسموم خواهدکرد.
عبدالله پور افزود: از آنجایی‌که تصفیه آب سدها معمولا به صورت فیزیکی است امکان ضدعفونی و تصفیه شیمیایی کامل آب یا مقدور نخواهد بود و یا با صرف هزینه‌های زیادی منجرخواهدشد.
این کارشناس خاطرنشان کرد: در ایران هیچ ماهی بومی در دمای پایین منطقه زیست خود از بین نمی‌رود و به شرایط آب وهوایی منطقه خودش اداپته شده است.
