برنامه‌های صبحگاهی در دنیا از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند. کما اینکه برخی کشورهای پیشرفته معتقدند آنچه که در همان ابتدای صبح به مخاطب خود تزریق می کنی تا آخر شب همراه اوست و شاید مسیر و تصمیمات زندگی او بر مبنای آن چیزی باشد که در ذهن او گنجانده شده است.
اما در ایران ظاهرا برنامه‌های صبحگاهی فقط برای پرکردن آنتن پخش می‌شوند و علاوه بر اینکه طراحی برای بیننده ندارند، بلکه آنقدر خموده و تکراری هستند که سر صبحی حال مخاطبان را هم می‌گیرند!
به همین دلیل تولید محتوای حساب شده در دستور کار آنها قرار دارد و برای همه گروه‌های سنی در بسته‌های صبحگاهی خود برنامه‌ریزی می‌کنند. اما آنچه که در تلویزیون ایران و برای مخاطبان صبحگاهی تدارک دیده می‌شود، چه برنامه‌هایی است؟
** برنامه‌هایی که ضرورتی برای حضورشان نیست!درست است که تعدادی از این برنامه‌ها با هدف نشاط آفرینی در صبحگاه تولید و بروی آنتن رفته‌اند، اما تعدادی نیز با استفاده از مجری‌های کار نابلد و سطحی سعی در تزریق شادی مصنوعی در مخاطب دارند. شاید اگر بخواهیم تعدادی از آنها را بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که نیمی از آنها اضافی هستند و صرفا برای پر کردن آنتن تلویزیون تولید شده‌اند. تمام این برنامه ها در اصل و هدف مشترک هستند، اما زمانیکه هیچ کدام حرفی جدیدتر از دیگری ندارند عملا اضافه به حساب می‌آیند. حرف‌هایی که در این برنامه‌ها مطرح می‌شود اغلب تکراری هستند و متاسفانه هیچکدام واژه جدیدی را به دایره المعارف مخاطبان باهوش تلویزیون اضافه نمی‌کنند.
** دکورهایی مشابه با رنگ‌های گرم
نمی‌دانیم این قانون نوشته نشده همه برنامه‌های صبحگاهی است که دکور باید تلفیقی از رنگ سفید با رنگ‌های گرم باشد؟! اغلب برنامه‌های صبحگاهی دکوری مشابه دارند و نوآوری خاصی در هیچکدام از آنها به چشم نمی‌آید. اما برخی سازندگان برای رهایی از این دکورهای خسته کننده به سمت دکورهایی رفته‌اند که فضای خانه و چوب و سفال را برای مخاطب تداعی می‌کند.
** خبرخوانی و زنده بودن، آیتم مشترک برنامه‌های صبحگاه
خواندن خبر و مطلع کردن مخاطب از اتفاق‌های روز و تیتر خوانی روزنامه‌های مهم کشور یکی از آیتم‌های تمامی برنامه‌های صبحگاهی است که هیچگاه هم نادیده گرفته نمی‌شود. از طرفی تمامی این برنامه ها به صورت زنده از استودیو بروی آنتن می‌روند و همین موضوع استرس مجری را در اولین ساعات روز بیشتر می‌کند.
** برنامه‌هایی برای خوابیدن!
درست است که هدف تمامی این برنامه‌ها ایجاد نشاط و سرزندگی در مخاطب است، اما برخی از آنها دقیقا خلاف این را ثابت کردند و مخاطبان با تماشای آنها بیشتر به خوابیدن علاقه پیدا می‌کنند!
** «صبح بخیر ایران» قدیمی‌ترین برنامه صبحگاهی تلویزیون
شاید حالا دیگر چند نسل نام این برنامه را شنیده باشند و با آن خاطره داشته باشند. این برنامه 23 ساله تلویزیون در این سالها مجری‌های بسیاری را به خود دیده، اما اولین مجری آن اقبال واحدی بود که هویت برنامه با او شناخته شد. احمد توکلی، امیر جوشقانی، محمد رحمان نظام الاسلامی و علی اسدی از مجریانی بودند که از ابتدا تا الان با این برنامه همراه شدند.
صبح بخیر ایران اولین برنامه زنده و البته صبحگاهی تلویزیون بود که سایر شبکه‌ها را به فکر تولید این دست برنامه‌ها سوق داد. در سال 84 رضا رشیدپور که حالا اجرای برنامه صبحگاهی «حالا خورشید» را برای شبکه سه دارد، در بخش کوتاه 15 دقیقه‌ای برای صبح بخیر ایران لطیفه می‌خواند و همانجا سکوی پرتاب رشیدپور در عرصه اجرا زده شد! و او یکسال و نیم در این برنامه حضور داشت.
** سرما هم برنامه را به داخل استودیو نکشاند!
بخش‌هایی از این برنامه حتی در سرما هم در دکورهای خارج از استودیو بروی آنتن می‌رفت. ممکن بود مجری از سرما یخ بزند اما برنامه در سرمای چله زمستان هم از فضای باز استودیو صبا پخش می‌شد.
** پخش دوباره برنامه بعد از یکسال
مهرماه 95 آخرین برنامه صبح بخیر ایران از شبکه یک سیما پخش شد و حالا امروز و بعد از یکسال قرار است این برنامه از اول آبان ماه روی آنتن شبکه یک سیما رود. در سری جدید از این برنامه اقبال واحدی، مبینا نصیری، میلاد شیران، فوژان احمدی، امیرحسین بابازاده و دکتر حسن زاده به اجرا خواهند پرداخت. گروه رستاک تیتراژ ابتدایی و مرتضی سرمدی تیتراژ پایانی برنامه را با نام «صبح بخیر ایران» می‌خوانند.
** معرفی مرحوم ناصر عبدالهی به مردم ایران
یکی از دستاوردهای این برنامه معرفی و به شهرت رساندن ناصر عبدالهی خواننده پاپ بود. به تناسب پرمخاطب بودن «صبح بخیر ایران» مردم بیشتری نیز عبدالهی را شناختند.
** واحدی: حضورم در «صبح بخیر ایران» تکراری شده بود
اقبال واحدی قدیمی ترین مجری این برنامه درباره اینکه بعد از مدتها می‌خواهد این برنامه را اجرا کند، گفت: تهیه کننده این برنامه تغییر کرده و به همین نسبت نمی‌دانم کار چطور قرار است پیش رود.
وی ادامه داد: از طرفی من «صبح بخیر ایران» را در محیط باز شروع کردم و اجرا در همان شرایط را دوست دارم. اما در سری جدید بخش‌هایی که در فضای باز تپه صبا اجرا می‌کردیم به کلی از برنامه حذف شده و به داخل استودیو 11 منتقل شده است و از نظر ما حالت خشک‌تری پیدا کرده است، اما چون مدیران اینطور تشخیص دادند ما هم قبول کردیم و متاسفانه کل برنامه در استودیو روی آنتن می‌رود.
این مجری در ادامه بیان داشت: زنده بودن برنامه باید تعریفی داشته باشد یعنی اینکه اگر در کنار ما مجریان هوا بارانی، برفی و آفتابی است، دقیقا این حس به مخاطب منتقل شود و زنده بودن در برنامه کاربردی باشد. اما اگر ما به استودیو برویم دیگر نمی‌توانیم مخاطبی که اتفاقا در تهران نیست را در ریز اتفاقات آب و هوایی و حال و هوای خودمان قرار دهیم و این زنده بودن در آنجا معنی داشت. اگر برنامه خبری نباشد دیگر فرقی ندارد که زنده باشد و یا تولیدی! اما برخی می‌گویند در پخش زنده مهمان‌ها راحت تر حرف می‌زنند و مطمئن هستند که هیچ کلامی از آنها حذف نمی‌شود.
اولین مجری «صبح بخیر ایران» درباره حضورش در این برنامه و دلیل رفتنش نیز گفت: حدود 15 سال در این برنامه حضور داشتم و علاوه بر اجرا آیتم‌های سفرنامه صبا را به تولید می‌کردم. بعد از مدتی که دیدم برنامه به تکرار افتاده است و مدیران هم تغییر کردند، من هم خودم را از برنامه حذف کردم و مدیریتی آمد که با سلیقه من جور نبود.
معمولا برنامه‌هایی که پر مخاطب می‌شود، صاحب پیدا می‌کند و اغلب دوست دارند تا به نحوی در کنار برنامه قرار بگیرند. از طرفی همزمان دو سه برنامه دیگر داشتم مثل مستقیم آبادی، زیبا ساده ایرانی، کوچه پس کوچه های ایران و با اجازه بزرگترها و باید برای تولید برخی از آنها به شهرستان سفر می‌کردم. همین مشغله زیاد مانع از اجرای صبح بخیر ایران شد و تصمیم گرفتم دیگر در این برنامه اجرا نکنم و اجرا را به دست جوانترها بسپارم که متاسفانه جواب نداد و به مرور افت کرد و بعد از آن تهیه کننده‌های مختلفی آمدند و رفتند.
** برنامه به تکرار افتاده بود
وی به تکرار افتادن این برنامه را مهمترین دلیل برای فاصله گرفتن از اجرای آن دانست و افزود: صبح بخیر ایران بعد از 15 سال به تکرار افتاده بود و به همین خاطر ترجیح دادم به کارهای دیگرم بپردازم. از همان ابتدا با مدیران و تهیه کننده ها تعامل خوبی داشتم اما هم از نظر بودجه مشکل داشتند و هم تکراری شدن برنامه دلیل مهمی برای رفتنم شد. امکانات خوبی در اختیارمان قرار داده بودند و ما هم انتظار داشتیم تا این امکانات روز به روز بهتر شود که اینطور نشد و از طرفی هم با خودم فکر می‌کردم که شاید حضور من باعث تکراری شدن برنامه شده است که خودم را حذف کردم و گفتم شاید با حضور جوانترها برنامه اکتیوتر شود. حتی تهیه کننده های جدیدی که به برنامه می‌آمدند از من دعوت به همکاری می کردند اما باز هم می گفتم چون به نسبت قبل حرف جدیدی ندارم بهتر است نروم.
واحدی با اشاره به اینکه برای اجرای صبح بخیر ایران در سری جدید حرف‌های جدیدی برای گفتن دارم، بیان داشت: بله حرف دارم مخصوصا برای شهرستان ها چراکه صبح بخیر ایران است نه صبح بخیر تهران! اما مشکل الان ما کمبود بودجه است و اگر الان بخواهیم برای تهیه گزارش به شهرستان برویم میزبان باید هزینه سفر ما را پرداخت کند و سازمان این هزینه ها را برخلاف گذشته قبول نمی کند.
** تلویزیون رقیب خودش شده
مجری برنامه «مستقیم آبادی» درباره تولید و پخش اغلب برنامه های صبحگاهی سیما گفت: در حال حاضر همه برنامه های صبحگاهی تلویزیون به عبارتی تکرار دیگری است و تلویزیون خودش رقیب خودش شده است. یعنی خودش می‌آید و برنامه هایی موازی برنامه های خودش را زیاد می کند و زمانیکه این برنامه ها برند شدند را از بین می برد.
وی ادامه داد: شبکه های دنیا مدتها تلاش می کنند تا برنامه و مجری برند شوند و در بین مردم جا باز کند. در صبح بخیر ایران من و نظام اسلامی به خوبی بین مردم جا باز کردیم و دیگر نیازی به معرفی کردن خودمان نداریم آنهم به این دلیل که صبح بخیر ایران سالها روی آنتن شبکه یک سیما بوده است. اما اینکه بیاییم و برای خودمان رقیب بتراشیم کار درستی نیست،حالا اگر شبکه خصوصی بود آنها هم حق داشتند که هر چه بهتر بود را مردم ببیند، اما در این چند برنامه هیچ چیز جدیدی نمی‌بینیم و همه آنها شبیه به هم هستند و حرف جدیدی هم برای مخاطبانشان ندارند و حتی خبرهای روزشان هم تکراری است و برخی ها سوژه پرداختی شان هم شبیه به هم است فقط مهمان‌های مختلفی به برنامه دعوت می کنند که باز هم از یک صنف هستند. زمان پخش این برنامه ها هم یکی است و عملا مخاطب نمی رسد تا تمام آنها را با هم تماشا کند و خودمان مردم را سر در گم می کنیم! همچنین در گذشته برای اینکه بچه‌هایی که به مدرسه می روند والدین خود را اذیت نکنند، در همان ساعت‌های ابتدایی روز برای آنها کارتون پخش می‌کردیم.
** پرهیز از پرگویی از اولویت‌های سری جدید برنامه
کوتاه بودن آیتم‌ها و دوری از حاشیه‌سازی و مصاحبه‌های طولانی و گفت‌وگو محور خسته‌کننده از اولویت‌های سری جدید این برنامه است. همچنین بخش‌های پزشکی، ورزشی، ورزش صبحگاهی همراه با تصاویر خاص، ایرانشناسی، گردشگری، آشپزی، روانشناسی و ادبی و فرهنگستان (ریشه ضرب المثل ها، حکایت های فارسی و ایرانی و چه بگوییم و چگونه بنویسیم) از جمله بخش‌های این برنامه هستند.
«صبح بخیر ایران» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی علی هنرور کاری از گروه اجتماعی شبکه یک سیما است که از اول آبان ماه به مدت پنج روز در هفته و ساعت 6:30 تا 8 روی آنتن شبکه یک سیما خواهد رفت.
** «با صبح» و قصه‌های خانجون
برنامه که شروع می‌شود یک صدای آشنا مخاطب را از هر کجای خانه که باشد به سمت تلویزیون می‌کشاند و خاطره خوانش «قصه‌های خانجون» را برای او یادآور می‌شود. قصه خوان برنامه «رادیو هفت» که چند سال پیش از شبکه آموزش سیما پخش می‌شد، بعد از اجرای برنامه «یادگاری» این بار برنامه صبحگاهی اجرا می‌کند.
این برنامه هم چند مجری دارد. رویا سادات حسینی، محمدرضا یزدان پرست و فاطیما محمدی به همراه مسعود فروتن این برنامه صبحگاهی را اجرا می‌کنند. اما از میان این تعداد مجری شاید فقط یکی از آنها بتواند با لحن و نوع اجرای خود مخاطب صبح را جذب برنامه کند.
پاییز سال گذشته اولین قسمت از «با صبح» روی آنتن شبکه دو رفت. تحلیل و بررسی اتفاقات و مناسبات مهم اجتماعی و فرهنگی با حضور خبرنگاران و ارسال عکس و فیلم از سوی «شهروند- خبرنگاران» از سراسر کشور از بخش‌های این برنامه زنده تلویزیونی است.
جعفر فریدزاده تهیه کنندگی این برنامه که هر روز ساعت 7 صبح از شبکه دو سیما پخش می‌شود، را به عهده دارد.
** «حالا خورشید» و شوخ طبعی مجری
مجری برنامه‌های عبور شیشه‌ای، شب شیشه‌ای و مثلث شیشه‌ای در همان سالها شهرت خوبی را بواسطه حضورش در شبکه پنج سیما رقم زده بود، اما بعد از اتفاقی که برای یکی از برنامه‌هایش افتاد مدتی در شبکه‌های مجازی فعالیت کرد. او بعد از سالها دوری از قاب تلویزیون در سال 95 تا الان برنامه صبحگاهی «حالا خورشید» را روی آنتن شبکه سه سیما برد.
حالا رشیدپور که سالها پیش در یکی از همین برنامه‌های صبحگاهی (صبح بخیر ایران) لطیفه‌هایی را با لحن خاص خود می‌خواند و اتفاقا هم مخاطب داشت، این روزها با همان لحن و شوخ طبعی سابقش برنامه‌ای یکساعته و نیمه را با مشارکت مردم اجرا می‌کند.
سال گذشته در یکی از این برنامه ها رشیدپور ناگهان به دلیل افت فشار به زمین افتاد و برنامه قطع شد! دلیل این موضوع را استرس ناشی از کار اعلام کردند.
ساختار این برنامه فرهنگی و هنری است و هر روز ساعت 7 صبح از شبکه سوم سیما پخش می‌شود.
** «حوالی امروز» در کنار حوض و فواره
کنار حوض و فواره و باغچه‌ای در حیاط خانه ای قدیمی و درست پایین پله‌هایی که از اتاق‌های بالا به حیاط متصل می‌شود، دو صندلی و یک میز قرار دارد. بله اینجا استودیوی برنامه «حوالی امروز» است که هر روز با اجرای صباد راد و هیراد حاتمی فر از شبکه پنج سیما پخش می‌شود.
مهدی واعظی مجری شبکه ورزش سیما در استودیو و دکور دیگری به نام «صبحانه ورزشی» خبرهای ورزشی را برای مخاطبان علاقه مند می‌خواند و در گاهی اوقات هم در کنار هیراد حاتمی فر به اجرا می‌پردازد.
یکی از بخش‌های این برنامه به سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی ماندگار اختصاص دارد و در یکی از قسمت‌ها بخش‌هایی از پشت صحنه سریال «از یادها رفته» که در حال تولید است را نشان داد.
شهرام نسترن راد تهیه کننده این برنامه 75 دقیقه‌ای است.
** «صبحی دیگر» اهمیت ویژه برای مخاطبان
برنامه صبحگاهی و قدیمی شبکه آموزش سیما که کمی دیرتر از چهار برنامه دیگر پخش می‌شود آیتم‌های مختلفی دارد که هر کدام بر اساس نظر مخاطبان تغییر می‌کنند. این نشان می‌دهد که عوامل این برنامه اهمیت ویژه‌ای به مخاطب می‌دهند و او را همپای خود در تولید برنامه شان می‌دانند.
شش سال از تولید اولین برنامه «صبحی دیگر» به تهیه کنندگی رامین موسوی و اجرای نیما کرمی و علی نیکزاد می‌گذرد و این برنامه شاید در آستانه ششمین سالگرد خود به تکرار افتاده باشد، اما اتاق فکر آن مدام در تلاش هستند تا با نوآوری‌های خود مانع از این باشند.
استودیویی زرد، سفید و قرمز که از صندلی و میز و آکسسوارهای جالبی پر شده است، دکور صبحی دیگر را تشکیل می‌دهد. این برنامه هم مثل همه برنامه های صبحگاهی ترکیبی از چند بخش سرگرمی، آموزشی، علمی و ... است.
