صراط: دیدبان نوشت: سال 95 درحالی به پایان می‌رسد که امسال، سال خوبی برای حسن روحانی و دولتش نبود. امسال هرچند با تغییر ترکیب مجلس، آن هم به سود حامیان دولت آغاز شد، اما درحالی پایان یافت که فشار افکارعمومی، از محبوبیت رئیس‌جمهور کاسته و او با تردیدهایی جدی برای انتخابات مواجه شده است.
نگاهی به مهمترین اتفاقات سال 95 نشان می‌دهد که بخش مهمی از اتفاقاتی که باعث شد بهار سرخوشانه دولت به زمستان سرد و سخت دولتی‌ها بینجامد، به‌دلیل اشتباهات مدیریتی دولتمردان بوده و آنها نتوانسته‌اند آنطور که باید از ظرفیت‌هایی که در سال آخر کاری در اختیار داشتند، استفاده کنند.
مهمترین اتفاقات سال 95 چه بود؟
در سالی که گذشت، اتفاقات تلخ و شیرین بسیاری رخ داد. برخی از این حوادث در داخل کشور رقم خورد و برخی اما در بیرون از مرزها بر سیاست‌های داخلی کشورمان تاثیر داشت.
1- یکی از مهمترین اتفاقات سال 95، اغاز به کار مجلس دهم بود. با وجود اینکه حامیان دولت و اصلاح‌طلبان در این انتخابات و نیز انتخابات خبرگان پنجم اعلام پیروزی می‌کردند، اما تعیین روسایی اصولگرا در هر دو مجلس نشان داد که آنطور که این جریان سیاسی تبلیغ می‌کرد، انتخابات هفتم اسفند رقم نخورده است. با این همه دولت یازدهم از نتایج انتخابات مجلس راضی بود و در مقاطع مختلف از همراهی بهارستانی‌ها با پاستورنشینان بهره برد.
2- یکی از اتفاقاتی که باعث شد امسال دولت با چالش جدی مواجه شود، افشای ماجرای حقوق‌های نجومی بود. هرچند دولت در ابتدا موضعی حمایتی از مدیرانش گرفت، اما در نهایت مجبور شد مانند سایر مسائل، تقصیرها را به گردن دولت قبل بیندازد! این درحالی بود افکارعمومی از دولت راست‌گویان نمی‌پذیرفت، اختلافی چند ده برابری میان حقوق مدیرانش با کارگران ساده داشته باشد. به دلیل عدم پیگیری مناسب فیش‌های حقوقی دولتی‌ها، به‌نظر می‌رسد در سال 96 هم این موضوع دست از سر دولت روحانی برندارد.
3- دولت روحانی در سال 95 با واقعیتی به‌نام بدعهدی غربی‌ها نسبت به برجام روبرو بود. همین موضوع باعث شد تا امید مردم به برجام به‌شدت کاهش یابد. ناامیدی به برجام، ناشی از محتوای توافق هسته‌ای بود و این نکته‌ای است که دولتی‌ها حاضر به پذیرش آن نیستند. دفاع تیم دیپلماتیک دولت از برجام، با وجود بدعهدی‌های متعدد واشنگتن و متحدان اروپایی آن، نشان می‌دهد که نگاه دولتمردان به توافق هسته‌ای، بیش از آنکه واقع‌بینانه باشد، ناشی از تعصبات سیاسی است.
4- با وجود اینکه حتی دولت باراک اوباما هم نتوانست بتعهد به برجام بماند، تغییر او و روی کار امدن یک رئیس‌جمهور راست‌گرا در ایالات متحد، وضعیت سیاست خارجی دولت روحانی را دچار بحران کرد. دولتمردانی که تلویحا از بهبود روابط با غرب دفاع می‌کردند، ناگهان با حضور راست‌گرایان در لندن و واشنگتن روبرو شدند. دونالد ترامپ در اولین اقدامات خود گام‌هایی علیه شهروندان ایرانی برداشت. تحریم‌ها را تمدید کرد و چنان به توافق هسته‌ای و مواضع تهران تاخت که جای شکی برای تداوم دشمنی‌ها میان تهران و واشنگتن برجای نگذاشت.
5- امسال شرایط اقلیمی با دولت روحانی یار نبود. سیل سیستان، آلودگی هوای خوزستان، بحران سیلاب در کرمان و بوشهر و بسیاری دیگر از مشکلات زیست‌محیطی، امسال مدیریت بحران دولت روحانی را زیر سوال برد و فضا را برای دولت بحرانی کرد. درست است که بخش مهمی از این مشکلات ناشی از شرایط اقلیمی بود اما کسیت که نداند فقدان سیاست‌های موثر محیط‌زیستی در دولت باعث شد تا امسال در استان‌های مختلف شاهد بحران زیست‌محیطی باشیم.
6- یکی دیگر از مسائلی که در سال جاری حسن روحانی را نگران کرد، موضوع درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود. کسی که یکی از حامیان شناخته شده رئیس‌جمهور محسوب می‌شود و ارتحال او، حامیان دولت را با خلاء جدی روبرو کرد. برخی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که در نبود هاشمی، جریان اعتدال در کشور دچار پراکندگی شده و از اثرگذاری پیشین در فرآیندهای سیاسی و تشکیلاتی بی‌بهره خواهد شد.
7- روحانی در سال 95 سرانجام پذیرفت که برخی وزرای کابینه‌اش از کارآمدی کافی برخوردار نیستند. تغییر سه وزیر و معرفی مدیرانی تازه در چند ماه پایانی عمر دولت یازدهم، نشان داد که روحانی در درون کابینه با چالش‌های بسیاری روبروست. با وجود اینکه بسیاری پیش‌بینی می‌کردند روحانی تیم اقتصادی خود - که یکی از ناهماهنگ‌ترین تیم‌های اقتصادی در دولت‌های پس از انقلاب است – را تغییر دهد، اما وی به تغییرات در سطح وزرای فرهنگی – اجتماعی بسنده کرد.
8- دولتی‌ها در عرصه سیاست‌های منطقه‌ای نیز امسال چالش‌های بسیاری داشتند. مهمترین دلیل این چالش به‌ویژه در ارتباط با سیاست‌های ریاض، به‌دلیل عدم تحرک لازم تیم دیپلماسی دولت در حوزه گفت‌وگوهای منطقه‌ای بود. در سال 95 آل‌سعود به دشمنی با تهران ادامه داد و برخی از کشورهای دیگر را نیز در این راستا با خود همراه کرد. حسن روحانی که قول داده بود روابط ایران را با همسایگانش بهبود ببخشد، حالا درحالی به کار دولت یازدهم پایان می‌دهد که ایران در یکی از سردترین مقاطع تاریخی در نسبت با همسایگانش به سر می‌برد.
9- در سال 95 فقط مسائل سیاسی نبود که روحانی را دچار چالش کرد. بحث‌های اقتصادی نیز در سالی که گذشت، گریبان دولتی‌ها را رها نکرد و به‌ویژه موضوع رکود اقتصادی و بحران بیکاری، انتقادات فراوانی را متوجه دولتی‌ها ساخت. با اینکه دولت از رشد اقتصادی بالا خبر داد، اما منتقدان این نرخ رشد را بیشتر به افزایش فروش نفت نسبت می‌دادند و سیاست‌های اقتصادی دولت را مسبب اصلی رکود در کشور و در نتیجه بحران بیکاری ارزیابی می‌کردند. به‌نظر می‌رسد این نقدها در سال آینده، از محورهای مهم رقابت‌های انتخاباتی باشد.
10- و در نهایت، در سال 95 که سال اقدام و عمل برای اقتصاد مقاومتی بود، دولت نتوانست آنطور که باید در این زمینه موفق عمل کند. با اینکه دولتمردان می‌گویند توانسته‌اند اقتصاد کشور را از قبل مقاوم‌تر کنند اما رهبر انقلاب به‌تازگی تاکید کرده‌اند که اقتصاد مقاومتی باید خود را در زندگی روزمره مردم نشان دهد. موضوعی که چندان به چشم نمی‌آید.
به این ترتیب، با وجود آنکه دولت حسن روحانی سال 95 را با خبر پیروزی در انتخابات پارلمانی آغاز کرد، اما تا پایان سال با چالش‌های بسیاری روبرو شد. چالش‌هایی که می‌تواند بر نتیجه انتخابات 96 تاثیر گذاشته و کار روحانی برای دو دوره‌ای شدن در انتخابات 29 اردیبهشت را مشکل کند. به خصوص آنکه امسال، جبهه‌ای متحد از منتقدان دولت شکل گرفته که مصمم است در سال 96 رقیبی سرسخت در برابر روحانی به میدان انتخابات بفرستد.
نگاهی به مهمترین اتفاقات سال 95 نشان می‌دهد که بخش مهمی از اتفاقاتی که باعث شد بهار سرخوشانه دولت به زمستان سرد و سخت دولتی‌ها بینجامد، به‌دلیل اشتباهات مدیریتی دولتمردان بوده و آنها نتوانسته‌اند آنطور که باید از ظرفیت‌هایی که در سال آخر کاری در اختیار داشتند، استفاده کنند.
مهمترین اتفاقات سال 95 چه بود؟
در سالی که گذشت، اتفاقات تلخ و شیرین بسیاری رخ داد. برخی از این حوادث در داخل کشور رقم خورد و برخی اما در بیرون از مرزها بر سیاست‌های داخلی کشورمان تاثیر داشت.
1- یکی از مهمترین اتفاقات سال 95، اغاز به کار مجلس دهم بود. با وجود اینکه حامیان دولت و اصلاح‌طلبان در این انتخابات و نیز انتخابات خبرگان پنجم اعلام پیروزی می‌کردند، اما تعیین روسایی اصولگرا در هر دو مجلس نشان داد که آنطور که این جریان سیاسی تبلیغ می‌کرد، انتخابات هفتم اسفند رقم نخورده است. با این همه دولت یازدهم از نتایج انتخابات مجلس راضی بود و در مقاطع مختلف از همراهی بهارستانی‌ها با پاستورنشینان بهره برد.
2- یکی از اتفاقاتی که باعث شد امسال دولت با چالش جدی مواجه شود، افشای ماجرای حقوق‌های نجومی بود. هرچند دولت در ابتدا موضعی حمایتی از مدیرانش گرفت، اما در نهایت مجبور شد مانند سایر مسائل، تقصیرها را به گردن دولت قبل بیندازد! این درحالی بود افکارعمومی از دولت راست‌گویان نمی‌پذیرفت، اختلافی چند ده برابری میان حقوق مدیرانش با کارگران ساده داشته باشد. به دلیل عدم پیگیری مناسب فیش‌های حقوقی دولتی‌ها، به‌نظر می‌رسد در سال 96 هم این موضوع دست از سر دولت روحانی برندارد.
3- دولت روحانی در سال 95 با واقعیتی به‌نام بدعهدی غربی‌ها نسبت به برجام روبرو بود. همین موضوع باعث شد تا امید مردم به برجام به‌شدت کاهش یابد. ناامیدی به برجام، ناشی از محتوای توافق هسته‌ای بود و این نکته‌ای است که دولتی‌ها حاضر به پذیرش آن نیستند. دفاع تیم دیپلماتیک دولت از برجام، با وجود بدعهدی‌های متعدد واشنگتن و متحدان اروپایی آن، نشان می‌دهد که نگاه دولتمردان به توافق هسته‌ای، بیش از آنکه واقع‌بینانه باشد، ناشی از تعصبات سیاسی است.
4- با وجود اینکه حتی دولت باراک اوباما هم نتوانست بتعهد به برجام بماند، تغییر او و روی کار امدن یک رئیس‌جمهور راست‌گرا در ایالات متحد، وضعیت سیاست خارجی دولت روحانی را دچار بحران کرد. دولتمردانی که تلویحا از بهبود روابط با غرب دفاع می‌کردند، ناگهان با حضور راست‌گرایان در لندن و واشنگتن روبرو شدند. دونالد ترامپ در اولین اقدامات خود گام‌هایی علیه شهروندان ایرانی برداشت. تحریم‌ها را تمدید کرد و چنان به توافق هسته‌ای و مواضع تهران تاخت که جای شکی برای تداوم دشمنی‌ها میان تهران و واشنگتن برجای نگذاشت.
5- امسال شرایط اقلیمی با دولت روحانی یار نبود. سیل سیستان، آلودگی هوای خوزستان، بحران سیلاب در کرمان و بوشهر و بسیاری دیگر از مشکلات زیست‌محیطی، امسال مدیریت بحران دولت روحانی را زیر سوال برد و فضا را برای دولت بحرانی کرد. درست است که بخش مهمی از این مشکلات ناشی از شرایط اقلیمی بود اما کسیت که نداند فقدان سیاست‌های موثر محیط‌زیستی در دولت باعث شد تا امسال در استان‌های مختلف شاهد بحران زیست‌محیطی باشیم.
6- یکی دیگر از مسائلی که در سال جاری حسن روحانی را نگران کرد، موضوع درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود. کسی که یکی از حامیان شناخته شده رئیس‌جمهور محسوب می‌شود و ارتحال او، حامیان دولت را با خلاء جدی روبرو کرد. برخی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که در نبود هاشمی، جریان اعتدال در کشور دچار پراکندگی شده و از اثرگذاری پیشین در فرآیندهای سیاسی و تشکیلاتی بی‌بهره خواهد شد.
7- روحانی در سال 95 سرانجام پذیرفت که برخی وزرای کابینه‌اش از کارآمدی کافی برخوردار نیستند. تغییر سه وزیر و معرفی مدیرانی تازه در چند ماه پایانی عمر دولت یازدهم، نشان داد که روحانی در درون کابینه با چالش‌های بسیاری روبروست. با وجود اینکه بسیاری پیش‌بینی می‌کردند روحانی تیم اقتصادی خود - که یکی از ناهماهنگ‌ترین تیم‌های اقتصادی در دولت‌های پس از انقلاب است – را تغییر دهد، اما وی به تغییرات در سطح وزرای فرهنگی – اجتماعی بسنده کرد.
8- دولتی‌ها در عرصه سیاست‌های منطقه‌ای نیز امسال چالش‌های بسیاری داشتند. مهمترین دلیل این چالش به‌ویژه در ارتباط با سیاست‌های ریاض، به‌دلیل عدم تحرک لازم تیم دیپلماسی دولت در حوزه گفت‌وگوهای منطقه‌ای بود. در سال 95 آل‌سعود به دشمنی با تهران ادامه داد و برخی از کشورهای دیگر را نیز در این راستا با خود همراه کرد. حسن روحانی که قول داده بود روابط ایران را با همسایگانش بهبود ببخشد، حالا درحالی به کار دولت یازدهم پایان می‌دهد که ایران در یکی از سردترین مقاطع تاریخی در نسبت با همسایگانش به سر می‌برد.
9- در سال 95 فقط مسائل سیاسی نبود که روحانی را دچار چالش کرد. بحث‌های اقتصادی نیز در سالی که گذشت، گریبان دولتی‌ها را رها نکرد و به‌ویژه موضوع رکود اقتصادی و بحران بیکاری، انتقادات فراوانی را متوجه دولتی‌ها ساخت. با اینکه دولت از رشد اقتصادی بالا خبر داد، اما منتقدان این نرخ رشد را بیشتر به افزایش فروش نفت نسبت می‌دادند و سیاست‌های اقتصادی دولت را مسبب اصلی رکود در کشور و در نتیجه بحران بیکاری ارزیابی می‌کردند. به‌نظر می‌رسد این نقدها در سال آینده، از محورهای مهم رقابت‌های انتخاباتی باشد.
10- و در نهایت، در سال 95 که سال اقدام و عمل برای اقتصاد مقاومتی بود، دولت نتوانست آنطور که باید در این زمینه موفق عمل کند. با اینکه دولتمردان می‌گویند توانسته‌اند اقتصاد کشور را از قبل مقاوم‌تر کنند اما رهبر انقلاب به‌تازگی تاکید کرده‌اند که اقتصاد مقاومتی باید خود را در زندگی روزمره مردم نشان دهد. موضوعی که چندان به چشم نمی‌آید.
به این ترتیب، با وجود آنکه دولت حسن روحانی سال 95 را با خبر پیروزی در انتخابات پارلمانی آغاز کرد، اما تا پایان سال با چالش‌های بسیاری روبرو شد. چالش‌هایی که می‌تواند بر نتیجه انتخابات 96 تاثیر گذاشته و کار روحانی برای دو دوره‌ای شدن در انتخابات 29 اردیبهشت را مشکل کند. به خصوص آنکه امسال، جبهه‌ای متحد از منتقدان دولت شکل گرفته که مصمم است در سال 96 رقیبی سرسخت در برابر روحانی به میدان انتخابات بفرستد.
