اخیراً آقای کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در نشست‌خبری خود اعلام کرده بود که شورای نگهبان به زودی درباره سرنوشت انتخابات ماشینی اظهارنظر خواهد کرد.
در ایران 23 فرآیند از 25 فرآیند انتخابات به صورت الکترونیکی برگزار میشود و تلاش وزارت کشور نیز این است که در انتخابات آتی با کسب نظر شورای نگهبان حداقل در چند هزار شعبه به سمت برگزاری تمام الکترونیکی انتخابات برود.
با این حال عده‌ای از کارشناسان سیاسی معتقدند که هدف دولت از پرداختن به موضوع انتخابات الکترونیکی بیشتر به دلیل تبلیغاتی بودن آن است؛ آنها معتقدند حتی با وجود موافقت شورای نگهبان، دولت قادر نیست بودجه و زیرساخت‌های لازم برای برگزاری این نوع انتخابات را فراهم کند.
متن زیر حاصل گفت‌و‌گو با امیر شجاعان است:
نگرانی‌ها درباره احتمال هک شدن و یا نفوذ به این سامانه‌ها وجود دارد. آیا تضمین می‌دهید که در خلال برگزاری انتخابات، این شبکه‌ها دچار مشکلاتی از این دست نشوند؟
یک موضوع خیلی مهم مطرح است که لازم است هم مردم عزیز و هم کارشناسان بدانند که ما به هیچ عنوان از شبکه اینترنت برای ارتباطات‌مان استفاده نمی‌کنیم، یعنی شبکه ارتباطی ما برای بحث انتخابات یک شبکه اختصاصی است که بررسی‌های امنیتی آن نیز انجام شده است. سیستم‌های رمزنگاری ما بر روی آن اعمال شده، برای این کار رمزنگار سخت‌افزاری و رمزنگار نرم‌افزاری داریم و تاکنون مشکلی در این شبکه بحمدالله نداشتیم.
با توجه به اینکه اصولا در طراحی این سامانه و استفاده و بهره‌برداری از آن، شبکه اینترنت را به طور کامل کنار گذاشتیم، لذا از امنیت قابل قبولی برای ما برخوردار است و تقریبا به آن مطمئن هستیم. هر چند بحث امنیت یک بحث صفر و یک یا صددرصدی نیست و هیچ کسی در دنیا نمی‌تواند مدعی شود، ولی ما تا حد قابل قبولی این موضوع را امن کردیم.
ببینید اشتباهی بعضاً صورت می‌گیرد؛ آن هم این است که تصور برخی این است که وقتی می‌گوییم انتخابات الکترونیکی، یعنی انتخابات اینترنتی که فرد از منزل خودش بنشیند و رأی بدهد. این موضوع به هیچ عنوان در استراتژی ما وجود ندارد و ما تعریف دیگری برای انتخابات الکترونیکی داریم و اخذ رأی الکترونیکی با حضور مردم در پای صندوق‌های الکترونیکی انجام میشود که ضمنا این صندوق الکترونیکی به هیچ شبکه ارتباطی متصل نیست.
با موافقتی که اخیرا شورای نگهیان در تایید یکی از سیستم‌های احراز هویت داشته می‌توان گفت تقریبا 24 مرحله از فرآیند انتخابات الکترونیکی شده است. اینطور است؟
انتخابات الکترونیکی 25 فرایند دارد. وقتی صحبت از بحث اخذ رأی الکترونیکی می‌کنیم همان عنوان (E-Ballot) (E-Voting) است. در تعاریفی که ما کردیم و در طراحی که داشتیم متفاوت با رأی‌گیری از راه دور یا رأی‌گیری اینترنتی است. مثل برخی از کشورها که این تجهیزات را دارند ما تجهیز خاصی برای اخذ رأی الکترونیکی طراحی کردیم.
این طور است که فرد مثل سایر انتخابات در روز اخذ رای به محل اخذی رای مراجعه می‌کند. به جای تعرفه کاغذی یک کارت الکترونیکی دریافت می‌کند که این کارت الکترونیکی در حقیقت مجوز یک بار رأی دادن است. این کارت تنها یک بار شارژ شده که از طریق آن دستگاه مورد نظر رأی داده شود. اینکه چگونه این کار انجام میشود فرآیند بسیار پیچیده و در حقیقت علمی روی آن انجام شده و به لحاظ امنیتی، چند موضوع بسیار حائز اهمیت به عنوان خط قرمز ما بوده؛ از جمله اینکه به هیچ عنوان امکان تشخیص اینکه فرد به چه شخصی رأی می‌دهد در این سامانه وجود ندارد.
کارت الکترونیکی که وزارت کشور قرار است آن را جایگزین تعرفه کاغذی کند، به شکلی که رای دهنده به جای اینکه تعرفه کاغذی دریافت کند این کارت را دریافت کرده و از طریق آن فرد مورد نظر خود را برای انتخابات تعیین می‌کند.
یعنی بحث گمنامی برای ما بسیار مهم بوده، لذا با حساسیت بسیار زیاد روی آن کار کردیم و علاوه بر ما نیز دوستان ناظر مثل مجلس شورای اسلامی و یا شورای نگهبان روی آن حساسیت دارند. در واقع به هیچ عنوان امکان ردیابی و تشخیص اینکه فرد به چه شخصی رأی داده، وجود ندارد. در حقیقت بعد از عملیات احراز هویت که در شعبه انجام میشود فرد به جای تعرفه کاغذی یک تعرفه الکترونیکی یا کارت الکترونیکی دریافت می‌کند و با آن کارت پای یک دستگاه می‌رود.
این کارت با اسم شخص یا شماره ملی است؟
یک کارت بدون هیچ هویتی است، تنها یک کارت است. ما یک پروسه احراز هویت داریم که این احراز هویت در تمام شعب اخذ رأی انجام میشود. آن 25 فرآیندی که عرض کردم 14 فرایند قبل از روز اخذ رأی است که از دستور شروع میشود و شامل ثبت‌نام و مراحل بررسی و مباحث مختلف میشود.
این امکان که وجود ندارد که فرد از طریق آن کارت دو بار و یا چند بار رای بدهد؟
به هیچ وجه! کارت هوشمند هیچ مشخصه‌ای از فرد ندارد؛ فرضاً 10 کارت در محل اخذ رای وجود دارد که مدام شارژ میشود و فرد با آن رأی می‌دهد و پس از آن باطل میشود و بعد از اینکه باطل میشود فرد مدارکش را دریافت می‌کند و از شعبه خارج میشود. در حقیقت این کارت، کارتی است که فرد به جای تعرفه کاغذی، آن را دریافت می‌کند و اجازه دارد تنها یک بار رأی بدهد.
عرض کردم فرآیندهای قبل از روز اخذ رأی 14 مورد است که از ثبت‌نام شورع میشود، استعلام انجام میشود، سپس شعب اخذ رأی را مشخص می‌کنیم، همچنین عوامل شعبه را مشخص می‌کنیم، افرادی که در حقیقت در شعبه خدمت‌رسانی کنند چه کسانی هستند، اسامی‌شان در سامانه جامع ثبت میشود، استعلامات انجام میشود، شکایات ثبت میشود و نتایج شکایات در این سامانه وجود دارد. در حقیقت کل کارهای انتخابات را در این سامانه جامع ثبت می‌کنیم و برای ما قابل ردیابی است. مثلا اگر برخی استعلامات در منطقه انجام میشود ما نتایج را در این سامانه داریم. فرضاً در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا استعلام در منطقه انجام میشود ولی ما اطلاعاتش را در اختیار داریم و می‌توانیم تشخیص بدهیم که به چه شکلی است.
فرآیندهای قبل از روز اخذ رأی تا زمانی که در حقیقت اسامی داوطلبان نهایی میشود و کد دریافت می‌کنند تا آن زمان ادامه دارد. این موارد را به عنوان در حقیقت فرآیندهای قبل از روز اخذ رأی می‌شناسیم.
موافقت شورای نگهبان با موضوع الکترونیکی انتخابات نیز تنها مربوط به روزهای قبل از اخذ رای است؟
این فرآیندهایی که عرض کردم به جز فرآیند اخذ رأی به صورت الکترونیکی است و ما مشکلی نداریم و با شورای نگهبان نیز در این زمینه تعامل داریم، البته برخی از این روندها نیز به شورای نگهبان مرتبط نیست و مربوط به فرآیند داخلی خودمان است و آنها ممکن است مشابه آن را داشته باشند، یعنی فرضاً در مورد استعلامات آنها خودشان برای خودشان سامانه دارند و ما هم سامانه داریم. سامانه‌های‌مان ارتباطی به هم ندارد و در این باره اظهارنظری نمی‌کنند.
جدا از آن 14 مرحله ما در روز اخذ رأی، 4 فرآیند بسیار مهم دیگر داریم که وقتی می‌گویم روز اخذ رای منظورم از بازه زمانی 8 صبح استارت کار برای اخذ آراء گرفته میشود و تا زمانی که نتیجه آراء اعلام شود. این اعلام هم ممکن است روز بعد از انتخابات باشد.
این 4 فرآیند خیلی فرآیند مهمی است و مردم معمولا با این مواجه می‌شوند. اولین فرآیند را ما فرآیند احراز هویت می‌نامیم؛ بخواهیم دقیق‌تر بگوییم همان احراز اصالت سند شناسایی و کنترل رأی تکراری است، یعنی ما کنترل کنیم که رأی 2 بار یا چند بار رای ندهد.
شما می‌دانید در قوانین‌مان اصلاحی انجام شده که فرد برای رای دادن حتما باید شماره ملی خودش را داشته باشد که البته ما در تمامی درخواست‌های‌مان از مردم عزیز این است که حتما کارت ملی همراه خودشان داشته باشند تا کار خودشان و کار ما را بسیار آسان‌تر می‌کنند. ما در تمامی شعب به هر تعدادی که شعبه اخذ رأی داریم، در تمامی آن شعب کامپیوتر و یک دستگاه خاص احراز هویت خواهیم گذاشت.
شورای نگهبان با این بحث احراز هویت به صورت الکترونیکی در این دوره هم موافقت کرده است.
بله، درباره احراز هویت، شورای نگهبان اخیراً به ما نامه زده و از ما خواسته همه شعب را با دستگاه انجام دهیم. در گذشته بخشی با کامپیوتر انجام می‌دادیم و بخشی با دستگاه انجام می‌دادیم؛ الان شورای نگهبان می‌گوید همه شعب را با دستگاه انجام بدهیم که دستگاه امنیت بیشتری دارد.
شورای نگهبان در نامه موافقت با الکترونیکی شدن احراز هویت آن را مشروط به چک کردن کدها و یا سیستم‌های امنیتی کرده بود، این بخش از دغدغه شورای نگهبان برطرف شد؟
این طبیعی است. ما گواهینامه امنیتی داریم و آن را ارائه خواهیم کرد و دوستان مشکل خاصی روی آن ندارند. بحثی که ما با شورای نگهبان داشتیم روی همین احراز هویت‌ها بود که با این بخش موافقت شده و این موضوع به موافقت شورای نگهبان رسید. ما قبلا بیشتر خودمان یعنی مجموعه وزارت کشور این کار را انجام می‌دادیم، اما الان شورای نگهبان درخواست کرده که حتما تجهیزات خاص برای تمامی شعب برای احراز هویت ساخته شده باشد.
اگر دستی و یا سنتی بود احتمال خطا وجود داشت؟
قطعا همینطور بود. مهمترین اتفاقی که می‌افتد این است که ما کنترل می‌کنیم مدارک شناسایی فرد درست باشد و نتواند تکراری رأی بدهد. فرد اگر 5 شناسنامه المثنی گرفته باشد شماره ملی او یکی است و ما آن شماره را ثبت می‌کنیم و تعرفه دریافت کرده و رأی داده است؛ لذا ما جلوگیری می‌کنیم از رأی تکراری و این فرآیند در تمام شعب در کل کشور به صورت الکترونیکی انجام میشود و کیفیتش را بهتر کرده‌ایم.
گفته شده این دستگاه‌ها چینی هستند؟
به هیچ وجه اینطور نیست. این صندوق الکترونیکی تقریبا طراحی‌اش تماماً ایرانی است؛ هیچ طراحی از جای دیگری نیست و فقط قطعات آن از خارج آمده است ،مثل همه کامپیوترهایی که در کشور استفاده میشود و قطعات آن از خارج می‌آید بنابراین طبیعتا ما قطعاتش را از جای دیگر آوردیم. همه فرآیندها بومی است ما حتی برای استفاده از پروتکل‌های امنیتی از پروتکل‌های امنیتی خاص استفاده کردیم.
برای این کار و الکترونیکی شدن انتخابات به ویژه درخصوص اخذا رای و شیوه شمارش آن از کشور خاصی الگوبرداری شده است؟
ما با دوستان شورای نگهبان از چند کشور بازدید کردیم. از جمله کشور برزیل که از این تجهیزات مشابه استفاده می‌کنند. البته آنها رای پرینت نمی‌کنند و ما خودمان پرینت کردن رای را اضافه کردیم. به اتفاق هم (شورای نگهبان) رفتیم و از آنجا بازدید کردیم و دیدیم انتخاباتشان را چطور برگزار می‌کنند. ما انتخابات بیش از 10 کشور را مورد مطالعه قرار دادیم و مدل‌های مختلف اخذ رأی در دنیا را کاملا مطالعه کردیم و با توجه به مطالعاتی که انجام دادیم و توافقاتی که با شورای نگهبان داشتیم این الگو مودر توافق قرار گرفت. یعنی هم ما و هم شورای نگهبان این مسئله را پذیرفته‌ایم. بنابراین صحبت ما اصلا راجع به الگوی رأی‌گیری الکترونیکی نیست چراکه مدتهاست درباره آن توافق داریم؛ الگوی رأی گیری ما اینترنتی نیست بلکه صندوق الکترونیکی و مراجعه فرد به پای صندوق الکترونیکی است.
احتمال قطع سامانه‌ای که به آن اشاره کردید، در حین فرآیند رای‌گیری وجود دارد؟
آن صندوق اخذ رأی به هیچ عنوان به هیچ شبکه‌ای متصل نیست، اصلا امکان اتصال ندارد. طراحی‌هایش هم همه داخلی است و حتی اگر فرم را سرچ کنید هیچ جای دنیا نمی‌توانید نمونه آن را پیدا کنید طرحی فرم و ظاهر به صورت داخلی و بومی انجام دادیم.
اما طبیعی است برخی قطعاتش فرضاً کیبورد را اگر در داخل کشور ساخته نمی‌شود نمونه آن را از خارج بیاوریم. اینکه گفته شده بعضا چینی است به این خاطر است که ماژولش را از آنجا آوردیم. فرض کنید کیبورد آن را خریداری کردیم و از آن جا آوردیم ممکن است مانیتورش را از‌آنجا آورده باشیم، و به این دلیل بعضا شائبه بوجود آمد که چینی است. اما اصلا اینطور نیست؛ من این مسئله را تکذیب می‌کنم. تمام طراحی این سامانه در داخل کشور انجام شده و شما اگر کنترل کنید هیچ دستگاه مشابهی مانند آن را نخواهید دید و در هیچ جای دنیا نیست. جالب است که بدانید گفتند در انتخابات چین از این دستگاه استفاده شده، اما اصلا چین انتخاباتی ندارد که انتخاباتش را با این دستگاه برگزار کند. داستان‌هایی بود که به هر حال درست نبود و متأسفانه شایعه شد.
با الکترونیکی شدن فرآیند رای‌گیری و شمارش آرا، شما و هکماران شما بصورت انلاین از نتیجه آرا مطلع می‌شوید؛ بصورت لحظه‌ای از نتیجه آرا مطلع می‌شوید؟
خیر. دستگاه اخذ رأی الکترونیکی به هیچ شبکه‌ای متصل نیست و اصلا امکان اتصال هم ندارد. یعنی برد الکترونیکی که بشود به آن متصل شد را پیش‌بینی نکردیم و هیچی داخل آن دستگاه نیست که به شبکه متصل شود. این یکی از سوالاتی است که مردم دارند و تصورشان این است وقتی الکترونیکی رأی داده میشود در مرکز، نتیجه آرا را می‌دانند و درصورتی که اصلاً این شکلی نیست و این دستگاه به صورت کاملاً آفلاین کار می‌کند و پلمپ شده است، در حقیقت یک سیم برق بیشتر ندارد.
در مورد شعب مکانیزه ما به جای اینکه بیاییم و به فرد تعرفه کاغذی بدهیم، از این تعرفه‌های الکترونیکی می‌دهیم، فرد آن کارت را در دستگاه می‌گذارد و چراغ دستگاه از قرمز به سبز تبدیل میشود و این یعنی دستگاه آماده دریافت کد میشود و تنها کد دواطلب می‌آید و نام و نشان داوطلب در صحنه نمایان نمی‌شود. شماره‌گیری آن نیز ساده است معمولا یکی از سوالاتی که مطرح میشود این است که بی‌سوادها چه کار کنند درصورتی که معمولا بی سوادها شماره‌ها را بلد هستند و می‌توانند با تلفن کار می‌کنند، بنابراین می‌تواند از همین شماره‌ها برای شناسایی کد دواطلب استفاده کنند. درصورتی قبلا فرد بی‌سواد یک فرد امین را برای رای دادن همراه خودش می‌آورد تا داوطلبی را که مد نظرش است را بنویسد. الان هم حتی اگر شماره گیری هم بلد نباشد یک نفر امین را می‌تواند پای صندوق الکترونیک بیاورد و شماره کد را بزند که در این صورت تصویر داوطلب را می‌بیند که آیا همان فردی که می‌خواهد است یا نیست.
چقد زمان برای اعلام نتایج شمارش آرا نیاز خواهید داشت؟
چیزی بین 5 تا 15 دقیقه این فرآیند را انجام می‌دهیم. هم‌اکنون فرآیند بسیار سختی است، کلان شهری مثل تهران بعضا دو تا سه روز درگیر شمارش می‌شویم خطای انسانی هم که ممکن است وجود داشته باشد، لذا فرآیند بسیار سخت و زمان بری است و بعضا هم مورد اعتراض قرار می‌گیرد که اینها ممکن است در شمارش خطا کرده باشند و طبیعی است بالاخره انسان است ممکن است خطایی صورت گرفته باشد.
برخی از کارشناسان معتقد هستند که در شمارش دستی چون چندین نفر درگیر مسئله شمارش و پس از آن نظارت بر شمارش هستند احتمال تخلف و یا تقلب فردی را به صفر می‌رساند اما در شمارش ماشینی ممکن است دستگاه بر اثر دریافت کد و یا فردی با وارد کردن کارت الکترونیکی در شمارش آرا تخلف شود؟ کدام یک از اینها مزیت بیشتری دارد برای پیشگیری از تخلف در شمارش آرا؟ سنتی یا ماشینی؟
به طور قطع می‌گویم شمارش الکترونیکی به مراتب مطمئن‌تر است و خطای انسانی را صفرمی‌کند. اگر کسی بخواهد مجدد آرا را شمارش کند، می‌تواند هر یک یا Nتا شعبه را دستی انجام دهد و در این حالت به طور قطع حافظه یکی است و راه‌های متعدد برای اثبات آن برای ما وجود دارد. سامانه‌‌های که طراحی شده، می‌توانند دستگاه‌ها را کنترل کنند، نرم افزارش را کنترل کنند و اگر در حضور ما کار را انجام دهند راه‌های مختلف برای این اثبات وجوددارد. ضمناً سامانه‌ای که شورای نگهبان برای این کار طراحی کرده بسیار امن است.
سامانه طراحی شده از ویندوز نیست، نرم افزار آن کاملا چندین بار تست امنیتی شده است. در آزمایشگاه‌های مختلف تست شده است و در نهایت نسخه‌ای که نصب میشود توسط ما و شورای نگهبان پلمپ شده و ما کاملا نسبت به آن مطمئن هستیم و آن دستگاه فقط نرم افزار پلمپ شده را می‌شناسد.
مسئله مهمی مطرح است که ممکن است کارشناسان و یا حتی مردم عادی فکر کنند که چون موضوع الکترونیکی یا کار با کامپیوتر شده، معلوم نیست که چه میشود، یعنی فردی سیستم را ببرد و در شعبه نرم‌افزارش را عوض کند، کاری کند چندین بار کد یک داوطلبی را بزند تا ارای او بالاتر برود ؛ با اطمینان عرض می‌کنیم چنین چیزی به هیچ عنوان امکان پذیر نیست؛ آن دستگاه امضای الکترونیکی ما و ناظر را دارد و عملا به صورت الکترونیکی پلمپ شده است.
سامانه فقط انحصاراً در اختیار وزارت کشور است یا شورای نگهبان نیز به آن دسترسی خواهد داشت؟
سامانه جامع انتخابات که تمام عملیات تجمیع و به صورت الکترونیکی انجام میشود یک سامانه متمرکز بوده و همه به آن وصل می‌شوند. بله! ناظرین شورای نگهبان نیز به آن بخشی که باید دسترسی داشته باشند دسترسی دارند. آنها روی دی‌تاهای (data) ما هم دسترسی دارند. بخش‌هایی که باید نظارت کنند دسترسی دارند اما به همه آن نه.
پس از اتمام زمان رای‌گیری برای کلان شهری مثل تهران چقدر زمان طول می‌کشد آرا شمارش شود و چقدر زمان نیاز است تا نتیجه آرا اعلام شود؟
در کشورهایی که در حقیقت سالهاست تمام الکترونیک انجام می‌دهند مثل برزیل نتیجه بخش اعظمی از آرا کمتر از 3 ساعت اعلام میشود. البته قطعا یک تعداد از شعب ممکن است دستگاهش خراب شده باشد یا به مشکلی برخورده و سیستمش قطع شده که اینها باعث میشود 5 یا 6 ساعت طول بکشد تا نتایج بیاید. اما 90 تا 95 درصد نتایج وقتی بیاید دیگر آرار مشخص میشود. در خود برزیل هم دیدیم سه ساعت بعد که نتیجه اعلام شد؛ دیگر نتیجه قطعی معلوم بود حتی اگر همه آرای باقیمانده به طرف مقابل می‌رفت نتیجه تغییر نمی‌کرد، مشخص بود که برنده چه کسی است.
ما قبلا در پایلوتی که داشتیم که حدود 60 تا 90 دقیقه طول کشیده بود تا تجمیع کنند. ما عددمان با شورای نگهبان فرق نمی‌کند و یکی است. ما فکر می‌کنیم در تهران به رکورد 4 یا 5 ساعت و یا حتی کمتر برسیم.
آخرین مکاتبه‌ای که باشورای نگهبان داشتید در چه زمینه‌ای بوده؟ راجع به همین صندوق‌های الکترونیکی بوده است؟
ما یک انتخابات ریاست جمهوری داریم که ناظر آن شورای نگهبان است؛ یک انتخابات شورای شهر که ناظر آن مجلس است. لذا ما باید با این دو نهاد تعامل کنیم. دوستان مجلس و تیم کارشناسی فنی آمدند؛ ما سیستم‌هایمان را نشان دادیم، نظراتشان را گرفتیم، فردا هم مجدد جلسه داریم و کار تجهیز را می‌ببینند و عملا دوستان خودشان اعلام کردند که در حقیقت آمادگی دارند که 10 هزار شعبه را الکترونیکی برگزار کنند. ما با آنها مشکلی نداریم.
درباره نحوه تعامل وزارت کشور با شورای نگهبان سوال دارم و اینکه در بعضی از رسانه‌های حامی دولت این‌گونه القا میشود که شورای نگهبان اساساً با برگزاری انتخابات الکترونیکی مخالف است. آیا واقعا این‌گونه است که شورای نگهبان مخالف برگزاری الکترونیکی انتخابات باشد؟
اینطور نیست که شورای محترم نگهبان مخالف این موضوع باشد. آنها نگرانی و دغدغه درباره امنیت این سیستم‌ها دارند و بیشتر سوال‌های‌شان نیز متوجه همین مسئله است.
واقعا من ندیدم شورای نگهبان چنین قصد و نیتی داشته باشد. شورای نگهبان ناظر است و قطعا به عنوان یک ناظر عالی حساسیت‌های خاص خودش را دارد و باید به این اطمینان برسد که این سیستم درست کار می‌کند. روی مدل و شیوه انجام کار و طراحی‌ها هیچ مشکلی با هم نداریم و سالهاست با هم بسته‌ایم. مدل‌های مختلف انتخابات الکترونیک است و سال 90 به صورت الکترونیکی انجام دادیم.
یک سری حساسیت‌ها دارند که این دستگاه صف ایجاد نکند! مردم آشنا نیستند. روی موضوع ( operate) اجرایی کردن کار نظر دارند. ما باید دغدغه‌های‌شان را مطرح کنیم. ما برای برطرف کردن این دغدغه‌ها راه داریم و مشکلی هم نداریم.
بخش دیگری از حساسیت‌های شورای نگهبان نیز به مسئله فنی برمی‌گردد که مبادا این نرم‌افزار دستکاری شود یا از آراء فهمید چه کسی به چه کسی رأی داده است. برای اینها علاوه بر اینکه مستندات کاملا قابل قبولی ارائه داریم، تست‌های مختلف روی این دستگاه انجام دادیم و (certificate) انجام شده، یعنی دو مجموعه گواهینامه دریافت کردیم و دو مجموعه دیگر مدنظر دوستان است و با آنها هم هیچ مشکلی نداریم و مطمئن هستیم که به لحاظ اجرایی هیچ مشکلی نخواهیم داشت. جنس دغدغه شورای نگهبان اینهاست و مشکلی با موضوع الکترونیکی شدن انتخابات ندارند.
مخالفت شورای نگهبان به سیستم صندوق رای الکترونیکی شما بوده است؟
مخالفت نکرده است؛ یک سری ابهاماتی داشت که ما باید روشن کنیم، از لحاظ ما تمام مسائل درست است و مشکلی ندارد، اما دوستان شورای نگهبان باید به یک یقین برسند و برای اینکه به این یقین برسند یک سری مسائل مدنظر است که ما آمادگی پاسخگویی داریم.
برنامه داریم در راهپیمایی 22 بهمن نیز تعدادی دستگاه بگذاریم تا مردم از نزدیک آن را ببینند و آشنا شوند. تیزر آموزشی هم آماده خواهیم کرد تا از طریق صداوسیما تبلیغ شود. در شعب اخذ رای هم بنرهای لازم را خواهیم زد که مراحل انتخابات الکترونیک را از آن طریق توضیح می‌دهیم و مردم را آشنا می‌کنیم؛ در کل خیلی نگران نیستیم، چون یک بار به صورت پایلوت انجام دادیم و تصور مان این است که قابل انجام است و میشود.
