صراط: اسناد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد مقامات دولت یازدهم عجله زیادی برای انعقاد برجام داشته‌اند. اکنون اما وقت بیان علت آنهمه تعجیل و شتاب بی‌نتیجه فرا رسیده است.
به گزارش فارس، مقام معظم رهبری در دیدار اخیری که با فرماندهان نیروی دریایی ارتش داشتند در اشاره به مسئله‌ی «تعجیل» و تمثّل آن فرمودند: هر کاری را از ابتدا باید با استحکام آغاز کرد، زیرا عجله در کارها، مشکل ایجاد می‌کند که متأسفانه در این زمینه نیز نمونه‌هایی وجود دارد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در همین رابطه از قضایای مذاکرات هسته‌ای یاد کردند و افزودند: در این مذاکرات بحث‌های فراوانی راجع به تحریم‌ها شد اما اکنون در کنگره آمریکا، مسئله تمدید تحریم‌ها را مطرح می‌کنند و مدعی هستند که اینها، تحریم نیست، بلکه تمدید است!
رهبر انقلاب اسلامی خاطرنشان کردند: "شروع کردن یک تحریم" با "دوباره شروع کردن آن پس از پایان زمانش" فرقی نمی‌کند و این دومی نیز تحریم و نقض تعهدات قبلی از سوی طرف مقابل است.
ایشان بروز این مشکلات را ناشی از «عجله» در انجام کار خواندند و افزودند: وقتی عجله داریم که کار را زودتر تمام کنیم و به جایی برسانیم، از جزئیات غفلت می‌کنیم و گاهی غفلت از یک امر جزیی، موجب ایجاد رخنه و نقطه‌ی سلبی در آن کار می‌شود، بنابراین باید مراقب بود که کارها متین، محکم و با شتاب مناسب انجام شود...[1]
آنچه که رهبر فرزانه انقلاب در بیانات خود اشاره کردند دارای سابقه‌ای غیر قابل انکار در میان چهره‌های ستاد برجام در دولت است.
نکتهای که اگرچه مورد رصد و هشدار منتقدان برجام قرار گرفته بود اما متأسفانه دولت یازدهم خود را در قِبال آن به ندیدن زد و منتقدان را به باد استهزا و ناسزا گرفت.
این گزارش نگاهیست به روزهایی که دولت یازدهم برای انعقاد چیزی به نام برجام سر از پا نمی‌شناخت و در تعجیل و بی‌صبری به سر می‌برد...
*آصفی در فروردین 94: علایمی ارسال شده که طرف مقابل احساس می‌کند ما برای رسیدن به توافق «عجله» داریم!
نوروز سال 94 بود که حمیدرضا آصفی، سخنگوی اسبق وزارت خارجه در بخشی از مصاحبه خود با ویژه‌نامه نشریه اصلاح‌طلب مردمسالاری پیرامون مذاکرات هسته‌ای گفته بود:
«ابتدا با یک مقدار شتاب‌زدگی عمل کردیم و علایمی که از تهران در سطوح مختلف ارسال شد، طرف مقابل را به این نتیجه رساند که ما واقعاً نیاز به توافق داریم و به نوعی ناخواسته این پیام به طرف مقابل ارسال شد که ما برای رسیدن به توافق عجله داریم...»!
آن روزهایی که مصاحبه آصفی منتشر شده بود؛ دولت یازدهم هنوز درگیر وعده‌های بر زمین مانده از قِبَل «توافق موقت ژنو در سال 92» بود و وارد فرایندهای بعدی مثل «تفاهم سیاسی لوزان» و «انعقاد برجام در ویَن» نشده بود.
صحبت آصفی البته به انحاء مختلف در کلام تحلیلگران منصف و منتقدان دولت نیز تکرار شده بود اما از منتقدان اصرار و از دولت انکار!
جالب آنکه تیم مذاکره‌کننده و ستاد برجام در دولت یازدهم تا حدی عجله داشتند که حتی «بی‌دستاوردی توافق موقت ژنو» و تحریم‌هایی که پس از این توافق نیز علیه ایران اسلامی اِعمال شد نیز آنها را از راهی که به آن مصمم بودند باز نداشت و این چهره‌ها با سرعت و اشتیاقی هرچه تمام‌تر به سمت امضای توافق نهایی با غرب پیش می‌رفتند چون آنرا نوشداری تمام مشکلات می‌دانستند.
*خرّم: شهروندان چشم به سیاست خارجی دوخته‌اند/اشتیاقی که انتقاد اصلاح‌طلبان را هم برانگیخت
در همان روزها (در حدّ فاصل میان توافق موقت ژنو و اجرایی شدن برجام) طبل بی‌دستاوردی‌های دولت و بدعهدی‌های آمریکا البته با صدایی بلند نواخته شده بود.
توجه بیش از حدّ دولت به خارج از مرزها و توافقات خارجی‌اش به جای استفاده امکانات داخل کشور برای حل مشکلات؛ حتی اعتراض و انتقادات اصلاح‌طلبان را نیز در پی داشت.
«عبدالواحد موسوی لاری» از فعالان اصلاح‌طلب، همان روزها و مدتی قبل از انعقاد برجام به روزنامه آرمان امروز گفته بود:
«تأکید بیش از اندازه دولت به مسائل سیاست خارجی این ضایعه را در پی داشت که دولت کمتر به مسائل داخلی بپردازد...متأسفانه برخی مسائل در زمینه مشکلات داخلی هنوز برای دولت آقای روحانی جدی تلقی نشده است!»[2]
اصلاح‌طلبان حتی در زمینه گره زدن ناصیه کشور به مسئله توافق نهایی با غرب نیز بصورت زمزمه‌وار ان‌قلت‌هایی داشتند و این کار را به صلاح نمی‌دانستند.
اما با گفتن جملاتی مثل «روحانی نبود که همه چیز را به توافقات گره زد»، «تیم رسانه‌ای دولت عامل این گره‌خوردن‌ها بوده» و یا «دشمنان روحانی انتظارات مردم را بالا برده‌اند نه خود روحانی»! به نوعی ترجیح دادند نقش ضربه‌گیر را برای دولت ایفا کنند.
جالب آنکه اما در همین اثنی نیز ماشین تبلیغات ستاد برجام متوقف نمی‌شد و به تبلیغات خود در زمینه «نشان دادن در باغِ سبز برجام به مردم» ادامه می‌داد.
علی خرّم، از دیپلمات‌های سابق و از چهره‌های نزدیک به دولت همان روزها طی یادداشتی در خبرگزاری ایلنا نوشته بود:
«شهروندان با امید نوعی تغییر در حوزه سیاست و عرصه داخلی نگاهی به سیاست خارجی دارند. هرچند هر شهروندی در محدوده داخلی کشور خود فعالیت می‌کند ولی همه نیاز به ارتباط‌های بین الملی را احساس می‌کنند و می‌داند رونق داخلی هر کشور به ارتباطات خارجی آن بستگی دارد، مردم ایران در شرایط کنونی در انتظار یک بهبود وضعیت اقتصادی به ویژه در بحث سرمایه گذاری هستند...»!
و همینطور گام به گام «عجله» و «بی‌صبری» در افکار عمومی تزریق می‌شد تا ستاد برجام شاهد مقصودی که می‌خواست را در آغوش بکشد!
*ترکان: همه بی‌صبرانه منتظرند برجام اجرا شود/سیروس ناصری: تأخیر ما روزی 150 میلیون دلار خسارت دارد
علی خرّم تنها نبود و در آن روزها، سایر اعضای ستاد برجام نیز بیکار نماندند و «تعجیل» را به انحاء مختلف اعلام می‌کردند.
سیروس ناصری، عضو تیم اسبق هسته‌ای و از چهره‌هایی که حجت‌الاسلام محسنی‌اژه‌ای چندی قبل اعلام کرد احتمال دارد در پرونده برجام، تحقیقاتی امنیتی از وی بعمل بیاید، همان روزها گفته بود: «روزی 100 تا 150 میلیون دلار هزینه تاخیر در اجرای برجام است.»
در کنار او، «اکبر ترکان» مشاور ارشد رئیس‌جمهور نیز در 30 شهریور 1394 و در روزهایی که برجام در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی بود به روزنامه اصلاح‌طلب شرق گفته بود:
«بی‌تردید هر فعال سیاسی و هر دولتمردی حساسیت مجلس شورای اسلامی در بررسی برجام را درک خواهد کرد. بالطبع مجلس که برجام را بررسی و نقد می‌کند اما چند نکته در خلال روزهای بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی شایان ذکر بود که من صحبت‌کردن درباره آن را لازم و ضروری می‌دانم. نمایندگان محترم مجلس باید متوجه باشند هر روز تأخیر در اجرای موافقت‌نامه وین 100 میلیون دلار به ایران ضربه وارد می‌کند. شاید گفتن این رقم تعجب همگان را برانگیزد اما واقعیت تحریم‌ها و اثرگذاری آن در سال‌های گذشته بر همگان آشکار شده است و امروز همه بی‌صبرانه منتظرند برجام اجرا شود.»
*وقتی دولت به منع رهبری هم توجهی نکرد/شیطنت یک رسانه در جریان انتقاد مقام معظم رهبری از بی‌صبری!
در کنار این ابراز اشتیاق و علاقه‌های اعضای ستاد برجام به توافق با غرب، اما دولت یازدهم با دعوت به صبر و «منع از تعجیل» هم مواجه بود.
دعوت و منعی نه فقط در سوابق گفته‌های منتقدان که ردّ پای آن در تواصی رهبر معظم انقلاب نیز به چشم می‌خورد.
معظم‌له در فروردین سال گذشته و در دیدار با مداحان با اشاره به روند توافقات دولت با طرف‌های غربی فرموده بودند:
«الآن فرصت خوبی است برای همدلی؛ یک عدّه‌ای مخالفند، یک عدّه‌ای اعتراض دارند؛ خیلی خب، مسئولین ما که مردمان صادقی هستند، مردمان علاقه‌مند به منافع ملّی‌اند، بسیار خب، یک جمعی از مخالفین را ــ از آن افرادی را که شاخصند ــ دعوت کنند، حرفهای آنها را بشنوند؛ ای بسا در حرفهای آنها یک نکتهای باشد که این نکته را اگر رعایت کنند، کارشان بهتر پیش برود؛ اگر چنانچه نکتهای هم نبود، آنها را قانع کنند؛ این می‌شود همدلی؛ این می‌شود یکسان‌سازی دلها و احساسها، و به تبع آن عملها.
به نظر من بنشینند، بشنوند، بحث کنند. حالا ممکن است بگویند آقا ما 3 ماه بیشتر زمان نداریم؛ خب، حالا 3 ماه بشود 4 ماه، آسمان که به زمین نمی‌آید؛ چه اشکالی دارد؟ کما اینکه آنها در یک برهه دیگری 7 ماه زمان را عقب انداختند.
خیلی خب، دوستان ما هم اگر چنانچه در این همدلی‌ها و هم‌زبانی‌ها و تبادل‌نظرها یک وقتی گرفته شد، چه اشکال دارد، وقتی گرفته بشود، یک خرده زمان آن تصمیمات نهایی عقب بیافتد؛ طوری نخواهد شد.»[3]
سوگمندانه بایستی اشاره کرد که ستاد برجام در مقطع کنونی که در موضع پاسخگویی نسبت به این هشدارها قرار دارد اما طریقی دیگر بَر گرفته است...
چه اینکه پس از انتقادات اخیر مقام معظم رهبری از تعجیل در انعقاد برجام، یک رسانه که گفته می‌شود نزدیک به ستاد برجام نیز هست طی مطلبی که از یک مصاحبه خارجی «علی‌اکبر صالحی»[4] رئیس سازمان انرژی اتمی چینش شده، اینطور ادعا کرد که مقام معظم رهبری حامی عجله در اجرای توافق بوده‌اند!
این رسانه البته اشاره نکرد که اولاً مصاحبه صالحی درباره مذاکرات بین او و آمریکا در دولت قبل بوده است و ثانیاً توصیه‌ای که صالحی به آن اشاره کرده است نیز ناظر به تأکید رهبر معظم انقلاب بر ضرورت طولانی نبودن مذاکرات بوده نه بر سرعت وقوع توافق!
*نقوی حسینی: تاوان و هزینه اقدامات تعجیلی در روند بررسی برجام را پرداخت می‌کنیم/عجله‌ای که به التماس صبر تبدیل شد...
این بی‌صبری‌ها و کم‌محلی به توصیه‌های مشفقانه که صد البته از نظر طرف‌های غربی هم دور نمی‌ماند، دست آخر به خُلل و فُرَجی ختم شد که به نحوی کاملاً آشکار، برجام را از هر دستاورد ملموسی منها کردند و تحریم‌های پسابرجامی فراوانی نیز در همین فرایند شامل ملت ایران گردید.
برجام، بدون هیچ اغراقی در حال حاضر به یک «تجربه تلخ» تبدیل شده است.
تجربه‌ای که البته گویا ستاد برجام و دولت همچنان تأکید دارند که ممکن است از قِبَل آن منفعتی هم بدست آید!
این در حالی است که برخی تحلیلگران معتقدند هدف ستاد برجام از انعقاد آن، از روز اول هم نه لزوماً دستاوردهای اقتصادی که چیزی به نام «جهانی‌شدن» بود.
چه اینکه دولت رئیس‌جمهور روحانی بر اساس اسناد موجود حتی «حل معضل آلودگی هوا» و «ارتقای روابط قوای کشور» را نیز در گروه جهانی شدن می‌دانسته است...
با تمام این تفاسیر اما امر مشخص آنست که تعجیل در برجام کار دست دولت داده است و حالا ستاد برجام باید پاسخگوی بی‌دستاوردی‌های خود و تحریم‌های جدید باشد.
«سیدحسین نقوی حسینی» نماینده مردم ورامین در مجلس شورای اسلامی در همین زمینه با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص عدم دقت کافی در روند مذاکرات هسته‌ای و قبول برجام، گفته است: من در مجلس نهم در کمیسیون برجام عضویت داشتم و از نزدیک در جریان روند مذاکرات و نوع توافقات هم در بیانیه ژنو و هم در بیانیه لوزان بودم.در همان مقطع ما متوجه می‌شدیم که آنچه که توافق می‌شود، عجولانه است و تیم مذاکره‌کننده می‌خواهد به هر شکلی و به هر قیمتی که شده کار توافق را به پایان برساند.
او تصریح می‌کند:
«امروز ما باید تاوان و هزینه اقدامات تعجیلی و با شتاب را در روند بررسی و قبول برجام پرداخت کنیم و غربی‌ها و به ویژه آمریکایی‌ها با استفاده از همان برجام بسیاری از تعهداتشان را عملی نمی‌کنند و یا تعهدات روی کاغذ انجام می‌شود اما در میدان عمل چون تضمین‌های لازم پیش‌بینی نشده و نکات ریز و دقیق دیده نشده و از اصطلاحات بسیار مهمی عبور شده، دست و پای ما را می‌بندد و برجام اجرا شده اما تحریم‌ها سر جای خود باقی است و محدودیت‌ها نیز همچنان پابرجاست و ما همچنان شاهد اقدامات خصمانه آمریکا علیه کشورمان هستیم.»[5]
جالب آنکه در پرونده «عجله» نه فقط نزدیکان دولت و مقامات ستاد برجام که شخص رئیس‌جمهور روحانی هم حضور دارد.
چه اینکه هم او بود که در مهرماه سال 94 و در همایش صنعت و تجارت گفته بود:
«به خاطر کاهش قیمت نفت و تأخیر در اجرای توافق هسته‌ای ممکن است در زمینه رونق اقتصادی با مشکلاتی مواجه شویم»[6]
نسل‌های آینده حتماً در تاریخ خواهند خواند که این تعجیل و بی‌صبری چگونه به ماجرای بی‌دستاوردی، تحریم‌های پسابرجامی و البته یک «باغ گلابی» ختم شد که از مردم می‌خواستند برای ثمر دادنش صبر کنند...
***
1_http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=35010
2_http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940518001342
3_ http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13950908000638
4_ https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/11/09/984602
5_ http://www.mashreghnews.ir/fa/news/659967
6_ http://kayhan.ir/fa/news/88842
