گردشگری شیراز در خواب زمستانی

به گزارش خبرجنوب، این روزها گردشگران داخلی کمتر به شیراز می آیند؛ با اینکه این شهر با به زردی نشستن برگ درختان باغ هایش، هنوز هوای دلپذیری دارد. مهر که می گذرد، دیگر هتل ها، مهمانسراها، بازار و مراکزتاریخی و تفریحی شهر کمتر میزبان گردشگران هستند و برای همین، کمتر پیش می آید که ظرفیت هتل ها حتی تا 50 درصد پر شود. اما نوروز که برسد، چنان شهر با هجوم مسافران از نقاط مختلف کشور روبرو می شود که مسئولان گاهی به شوخی ستاد مدیریت سفرهای نوروزی را «ستاد مدیریت بحران» می نامند. هجوم جمعیت اغلب هم به قدری است که حتی ممکن است به بناهای تاریخی چون ارگ کریمخانی و تخت جمشید آسیب هایی جدی وارد شود. در این وضع، از یک طرف فرصتی برای توزیع تعطیلات و فراهم کردن سفرهای پاییزه و زمستانی نیست و از سوی دیگر، جانیفتادن فرهنگ سفر در کشور باعث شده همان مسافرانی که در نوروز به شهرهای گردشگری چون شیراز سفر میکنند هم نه تنها درآمدزایی چندانی برای این شهر نداشته باشند بلکه هزینهای را هم تحمیل کنند. اما در برابر، تعداد گردشگران خارجی هم آن قدر تعدادشان زیاد نیست که بتوانند همیشه حدود 7 هزار تخت هتل های شیراز را پر کنند؛ در حالی که جشن سال نو ميلادي از راه می رسد و هوای معتدل شیراز در زمستان برای مسافران غربی میتواند وسوسه انگيز باشد، اما تقریبا در هیچ کجا تبلیغی از شیراز برای جذب مسافران خارجی در تعطیلات سال نوميلادي انجام نمیشود؛ وضعی که چنین پرسشی پدید می آورد: «اگر قرار باشد اولویت توسعه اقتصاد فارس بر مبنای صنعت گردشگری شکل بگیرد، وقتی تبلیغاتی برای شیراز وجود ندارد، آیا این صنعت به سرعت به رکود برنخواهد خورد؟»
توزیع نابرابر سفر در طول سال
هر از گاهی مسئولان از تعطیلی دو روز در هفته سخن به میان میآورند. گاهی گفته میشد پنج شنبهها و جمعه ها تعطیل باشد و بعد بحث تعطیلی شنبه ها و یکشنبهها به میان آمد ولی هر دوی این دو طرح همیشه در حد سخن باقی ماند. برخی فعالان گردشگری بر این باور هستند که اگر توزیع تعطیلات در ایران متعادلتر بود، امکان توسعه گردشگری داخلی بیشتر فراهم میشد. چه اینکه گردشگری داخلی به خودی خود، می تواند محرک صنعت گردشگری باشد. اما در شرایطی که در سطح کلان ،تدبیر بنیادینی برای رونقبخشی به صنعت گردشگری استان های کشور داده نمی شود، دست کم در شیراز هم تحرک چندانی در مسئولان نمی توان دید. برای نمونه، تبریز و همدان دو قطب گردشگری ایران به شمار میروند ولی به خاطر سرمای شدید هوا در نیمه دوم سال، اغلب نمیتوانند مسافران زیادی به سمت خود
جذب کنند. اما همین که زمستان از راه میرسد، تازه برگزاری جشنوارههای زمستانی در این شهرها شروع می شود.
در شیراز اما از بیستم مهرماه که یادروز حافظ برگزار می شود تا بزرگداشت سعدی در اردیبهشت سال بعد، هیچ جشنواره یا همایشی که بتواند گردشگران داخلی را به این شهر بکشاند برگزار نمیشود؛ برگزاری برنامههایی برای جذب گردشگران خارجی که دیگر به کنار. این میشود که هتلهای شهر اغلب خالی میمانند و سرمایهگذاران هم با وجود جاذبههای چشمگیر این شهر، تمایل کمتری به هتل سازی نشان می دهند؛ شاپور رستمی، معاون گردشگری و زیارتی استانداری فارس بر این باور است که در وهله نخست باید بخش خصوصی پا پیش بگذارد؛ او به سرویس گزارش «خبرجنوب» می گوید: «یکی از مشکلات ما این است که توزیع سفر متناسب با روزهای سال نیست. ضمن اینکه بخش خصوصی، با اینکه می تواند بسیار حرفه اي تر از امروز عمل کند، حتی در مقایسه با برخی استان های دیگر کشور دچار مشکلاتی است».او ادامه می دهد: «بخش خصوصی ما هنوز نتوانسته در زمینه تبلیغات و جذب گردشگران قوی عمل کند و با توجه به اینکه این بخش توانایی بیشتری از بخش دولتی دارد، نیاز است که برای ایجاد زیرساخت هایی چون ایجاد هتل و... اقدام کند».
این سخنان شاید از نظر برخی کارشناسان گردشگری، انداختن توپ به زمین بخش خصوصی باشد؛ به هر صورت تبلیغ جاذبه ها کار دولت است، اما دولت این کار را نمی کند و در شرایطی که گردشگر به یک شهر سفر نکند، ساخت هتل و ایجاد زیرساخت های دیگر برای بخش خصوصی جذابیتی ندارد.
نبود تبلیغات
شیراز در جذب گردشگران داخلی نتوانسته موفق باشد، با وجود افزایش گردشگران خارجی در سال های اخیر، این شهر هنوز در مقایسه با بسیاری از شهرهای جهان که حتی یک صدم شیراز جاذبه ندارند نتوانسته موفق عمل کند. در بیشتر کشورهای جهان، این دولتها هستند که هزینه پخش تبلیغات جاذبه هایشان در رسانه های جهانی را می پردازند؛ ایران اما این کار را نمی کند. بخش خصوصی هم اغلب آن قدر توان ندارد که بخواهد چنین کاری کند. برای نمونه هواپیمایی یکی از کشورهای همسایه برای افزایش درآمد خود به شدت برای سفر به استانبول تبلیغ می کند. حتی با عبارت «استانبول در زمستان هم زیباست» از مردم می خواهد در سرمایی که سنگ از هم میشکند راهی استانبول شوند. ایران و شیراز البته چنین هواپیمایی قدرتمندی ندارند و اگر گردشگری به شیراز می آید یا آژانس ها آنها را آوردهاند یا اینکه خود به خاطر آگاهی قبلی شیراز را برای سفر انتخاب کرده است. آن طور که موید محسن نژاد، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری فارس به خبرنگار «خبرجنوب» می گوید، طي 5 ماه نخست امسال 62 هزار و 992 نفرشب گردشگر خارجي در واحدهاي اقامتي فارس اقامت داشته اند كه اين رقم نسبت به شش ماهه نخست پارسال افزایش 6 درصدی داشته است: «طبق بررسي هاي صورت گرفته، بيشتر گردشگران خارجي كه در فارس به خصوص شهر شيراز اقامت داشتند از كشورهاي اروپايي، آلماني و ايتاليايي تبار هستند».
درست همین نکته است که باعث می شود نیاز به تبلیغات بیشتر برای توسعه صنعت گردشگری در فارس احساس شود؛ با اینکه بیشتر گردشگران خارجی را اروپائیان تشکیل می دهند، اما برای جذب آنان به ویژه در تعطیلات آنها همچون کریسمس برنامه ای وجود ندارد.
افزون بر اروپائیان، بخشی از گردشگران خارجی شیراز را عربهای ساکن در حوزه خلیج فارس تشکیل می دهند که بیشتر برای دریافت خدمات پزشکی به ایران می آیند ولی برای آنان هم برنامه مشخصی وجود ندارد. چه اینکه ترکیه، مالزی و حتی برخی شهرهای ایران همچون اصفهان سرسختانه در تلاش هستند تا این گردشگران را به خود جذب کنند.
در مجموع نگاهی به شمار گردشگرانی که سالانه به شیراز می آیند نشان می دهد که اگر برای آنان برنامه ای وجود داشته باشد، می توان اقتصاد فارس را به گونه ای ساماندهی کرد که دیگر چنین به شدت به بخش کشاورزی وابسته نباشد. برای نمونه، در شش ماهه نخست امسال نزدیک به 905 هزار گردشگر به تماشای حافظیه رفته اند. اما نه تنها این گردشگران گاهی درآمدزایی کافی برای شیراز ندارند بلکه هزینه ای که بابت بلیت ورودی از آنان دریافت میشود به خزانه کل کشور می رود و گاه، هیچ مبلغی به شیراز بر نمیگردد؛ در زمینه حوزه هایی چون صنایع دستی هم جیب گردشگران اغلب در شهرهای دیگر خالی می شود و آنان کمتر از شیراز سوغات میخرند. برای همین شاید وقت آن رسیده باشد که مسئولان به جای سخن گفتن از توسعه گردشگری در شیراز، کمی به آن فکر کنند.