صراط: عکس تا جایی که امکان دارد دلخراش گرفته شده است؛ پدری با وسیله ای که به قمه شبیه است، بر سر فرزند خود زده و کودک را در میان خون و اشک، حیران کرده؛ این تمام دانسته های گوگل از واقعه عاشورا یا شاید تمام آن چیزی که می‌خواهد از این واقعه برای جهان ترسیم کند.
حالا چند سالی می شود که درست در ایام محرم، عکس یک برخی موتورهای جستجوگر مانند یاهو، نمادی از مراسم قمه زنی در روز عاشورا است تا صورت هایی که به طرز رعب آوری خون آلود شده، به عنوان نماد عاشورا معرفی شود.
درست در زمانی که تبلیغ علیه اسلام و به ویژه تشیع در اوج خود قرار دارد، یکی از مهم ترین فرهنگ های شیعی، شدیدا مورد هجوم رسانه های غرب قرار می گیرد؛ هدف این نمایش خشن از عاشورا جدای از تلاش برای تخریب کردن مفاهیم آن، تلاشی برای بدنام کردن جایگاه مناسک اصیل این ایام نیز هست؛ مناسکی که مانند سینه زنی و زنجیرزنی های متعارف که از سوی اکثریت علمای شیعی تائید شده است.
خشن نشان دادن فرهنگ عاشورا با توسل به عکس مراسم قمه زنی در برخی کشورها در کنار تبلیغ علیه کلیت مناسک متعارف شیعی نظیر راهپیمایی عظیم اربعین حسینی، راهبردی است که طی سال های اخیر در اتاق فکر های رسانه های غربی تائید شده و حتی دامنه آن به شبکه های اجتماعی در داخل ایران نیز کشیده شده است.
اما سوال اینجاست که آیا تنها شیعیان مسلمان دارای مناسکی در راستای عزاداری بزرگان خود هستند و در دیگر ادیان چنین مناسکی وجود ندارد؟ چرا تلاش های گسترده برای تخریب فرهنگ عاشورا و مرتبط کردن آن با خشونت گرایی از ره آورد عکس‌های مراسمات منع شده قمه زنی، اینچنین در صدر تبلیغات قرار گرفته اما چنین اقدامی درباره مناسک دیگر ادیان و آئین های به هیچ وجه صورت نگرفته است؟
پاسخ به این سوالات نیازمند شناخت برخی رسوم و مناسک ادیان دیگر به ویژه مسیحیت دارد؛ در ادامه این گزارش با مناسکی آشنا خواهید شد که در کنار شباهت های آن به برخی مناسک متعارف در فرهنگ شیعی، دارای ابعاد بسیار خشونت‌‌بار تر از مراسمات منع شده از سوی علمای شیعه در رابطه با فرهنگ عاشورا است.
از تخریب پیاده روی اربعین و سینه زنی تا پیاده روی‌های دیده نشده مسیحیان
شبکه های غربی یک نمای ثابت برای نمایش اخبار عاشورای هر سال دارند؛ جمعیتی که در میانه یک خیابان راه می روند و با قمه بر سر خود می زنند؛ نمایش های این شبکه ها از مراسمات سینه زنی و زنجیر زنی نیز به گونه ای است که آنها را برای مخاطبان خود به شکلی منزجر کننده خشن نشان دهد.
در این میان شبکه های فارسی زبان خارجی، محوری ترین نقش را برای زیر سوال بردن مناسک عزاداری سیدالشهدا در میان شیعیان بر عهده دارند؛ موج تخریب فرهنگ عاشورا، طی چندسال گذشته از شبکه های فارسی زبان دست چندم به شبکه های رسمی و نیمه رسمی خبری فارسی زبان هم رسیده است.
بی بی سی فارسی و صدای آمریکا در راس این جریان تلاش می کنند تا ضمن تخریب وجهه عزاداری های متعارف شیعیان در در ایام محرم، نماد اصلی این عزاداری را قمه زنی و صورت های خون آلود نشان دهد؛ این رسانه ها همچنین تلاش می کنند یکی از دلایل افزایش خشونت های فرقه ای میان مسلمانان را حضور در مراسماتی مانند پیاده روی اربعین عنوان کرده و آنرا باعث افزایش تنش میان شیعیان و اهل سنت معرفی کنند.
بی بی سی فارسی سال گذشته در برنامه ای با حضور عطاالله مهاجرانی وزیر فرهنگ و ارشاد دولت اصلاحات به بررسی برگزاری مراسم عزاداری عاشورا پرداخت؛ مجری این برنامه با اشاره به برگزاری مراسم عزاداری شیعیان در نقاط مختلف جهان، تاکید کرد که «برگزاری این مراسم در نقاط مختلف جهان و لندن ممکن است باعث تحریک دیگر فرق اسلامی شود»
البته این شبکه تلویزیونی پیش از این در گزارشی از برگزاری مراسم روز عاشورا در کربلای معلا، تلاش کرد که شهادت امام حسین توسط سپاهیان یزید را «نقطه انشقاق» اهل سنت و تشیع معرفی کند؛ اقدامی که قرار دادن آن در کنار برخی اظهارات پیرامون اختلاف شیعه و سنی، هدفی جز تنزل جایگاه عاشورا به یک درگیری بین فرقه ای ندارد.
اما درست زمانی که شبکه های اروپایی و آمریکایی لنز دوربین های خود را به سمت برگزاری مراسم عاشورا و پیاده روی اربعین حسینی می گردانند، تا با ارسال پیام های هدف دار، پیام خشونت را از آن به مخاطبان خود برسانند، در چندین نقطه از جهان مسیحیان کاتولیک نیز عزاداری و مراسم های مشابهی را اجرا می کنند.
پیاده روی کاتولیک های مسیحی در کاستاریکا یکی از معروف ترین مراسم هایی است که هرساله و به مدت یک هفته انجام می شود و تعداد زیادی از کاتولیک های این کشور و کشورهای اطراف به سمت معبد «باسیلیکا» حرکت می کنند.
پیاده روی کاتولیک های کاستاریکا به سمت معبد مقدس
این افراد مسیر حدود 15 کیلومتری تا این معبد مقدس را برای زیارت قدیسه ای طی می کنند که آنرا حامی و حافظ کاستاریکا می دانند.
در فرهنگ و آئین مسیحیت قدیس (مرد) و قدیسه (زن) به کسانی گفته می شود که در بالاترین جایگاه نزدیکی به خداوند قرار دارند و می توانند در دوران حیات و یا پس از مرگ خود نیز مسیحیان معتقد را در امور مختلف یاری کنند؛ نکته جالب آنکه معبد معروف کاستاریکا محل دفن این قدیسه نیست و تنها بر اساس یک روایت تاریخی این معبد به نام آن قدیسه ساخته شده است.
تجمع دیگری که در آئین مسیحیت و به ویژه شاخه کاتولیک آن مورد توجه قرار دارد، تجمع سالیانه در مقابل معبد فاطیما در پرتغال است؛ ماجرای این معبد به سال 1917 میلادی باز می گردد؛ در این سال سه کودک محلی در هنگام بازی در مراتع، بانوی تسبیح به دستی را در هیبت یک قدیسه مشاهده کرده اند.
در سال های بعد نیز کودکان و تعدادی دیگر از مردم شهر مدعی شدند که این بانوی تسبیح به دست که حالا به فاتیما معروف شده بود را در حالت های مختلف مشاهده کرده اند.
پس از این ادعا، هر ساله هزاران نفر از مردم برای دیدار از این محل راهی دهکده کوچک فاتیما می شدند تا از این مکان زیارت کنند.
به مرور زمان در این مکان به دستور واتیکان و تلاش مردم محلی معبدی ساخته شد و تعداد زائران آن به طور چشم‌گیری افزایش پیدا کرد؛ مکانی که سه کودک ادعا کرده بودند یک بانوی نورانی را در آن دیده اند چند سال بعد میزبان جمعیتی میلیونی بود.
نکته قابل توجه نوع مناسک اجرا شده در این معبد است؛ زائران این معبد باید از چند صد متری آن و پس از قرار گرفتن در مسیر مقدس، باید تا رسیدن به معبد بر روی زانوهای خود حرکت کنند که البته برخی این مسیر را به صورت سینه خیز هم طی می کنند؛ البته مشخص نیست که چنین سنتی دقیقا از چه زمانی جز آداب و رسوم معبد فاتیما قرار گرفته است اما صدها هزار نفر سالیانه با همین شیوه از معبد زیارت می کنند.
یکی از رسوم مسحیان این است که روی زانوی خود به سمت معبد فاتیما حرکت کنند
نکته دیگر نوع نگاه واتیکان به عنوان مرکز هدایت کاتولیک های مسیحی نسبت به این معبد است؛ پاپ های کاتولیک در طول سالیان گذشته با حضور خود در این مکان، ضمن مشروعیت دادن به معبد فاتیما، آنرا تائید کرده اند؛ در سال 1967 پاپ پل ششم در پنجاهمین سالگرد رویت فاتیما شرکت کرد و همچنین پاپ ژان پل دوم نیز که هدف تروری نافرجام واقع شده بود، با حضور در معبد فاتیما به دلیل حفظ جان خود از این قدیسه، قدردانی کرد.
در کنار این دو تجمع مشخص مسیحیان در نقاط مختلف دنیا، هر ساله نیز در نقاط مختلف جهان از جمله پرتغال، اسپانیا، آمریکا، لهستان، رومانی، بلغارستان، ایتالیا و... تعداد زیادی از مسیحیان کاتولیک سالروز مصلوب شدن حضرت عیسی مسیح (به اعتقاد مسیحیان) را با پیاده روی در خیابان و سرودهای حزن انگیز، مورد احترام قرار می دهند.
این‌ها فقط نمونه ای از مراسم های متعارفی است که شبیه آن و البته با شکوه تر در میان اهل تشیع نیز وجود دارد، اما هیچ یک از شبکه ها و رسانه های خارجی، حساسیتی روی آن نشان نمی دهند و به عنوان مثال هیچگاه درباره واقعی بودن یا نبودن ماجرای معبد فاتیما سوالی را مطرح نمی کنند اما در مقابل تلاش می کنند در مسائل مرتبط با فرهنگ عاشورا شبهه های مختلفی را مطرح کنند.
مراسم بزرگداشت عیسی مسیح در واتیکان
اما نمونه های بالا تنها نمادهای متعارفی از عزاداری و مناسک مسیحیان درباره حضرت عیسی و دیگر قدیس ها بود؛ در این میان شیوه های خشن و بدعت گونه ای از عزاداری نیز در میان پیروان مسیحیت وجود دارد که هم اکنون نیز در بسیاری از کشورها در حال اجراست.
عزاداری های خونباری که کسی آنرا تقبیح نمی کند!/ از مصلوب کردن تا زنجیرهای تیغ‌دار در روز «مصائب»
ابتدا واژه «پشن /passion» به معنای مصائب را به تنهایی در گوگل سرچ کنید؛ قطعا بنتیجه قابل توجهی پیدا نخواهید کرد؛ حالا یکبار دیگر امتحان کرده و ایین واژه را به همراه واژه jesus به معنای حضرت مسیح، سرچ کنید؛ بازهم چیزی جز چند فریم از فیلم مصائب مسیح ساخته مل گیبسون پیدا نخواهید کرد؛ اما کافیست واژه عاشورا «ashora» را در گوگل سرچ کنید تا انبوهی عکس از افرادی با چهره های خون آلود و قمه به دست را به شما نمایش دهد.
شاید کمتر کسی بداند که مسیحیان کاتولیک در سراسر جهان، هر سال روزی را به عنوان روز «روز مصائب مسیح/ passion day» داشته و در این روز را با برگزاری مراسم های مختلفی گرامی می دارند؛ شاید برگزاری مراسم ها و نمایش های به صلیب کشیده شدن حضرت عیسی (به اعتقاد مسیحیان) غیرخشن ترین قسمت مراسم های این روز باشد؛ این روز جلوه های خشن دیگری نیز دارد که رسانه های غربی (که همواره برخی مناسک نهی شده توسط علمای شیعه را به عنوان نماد عاشورا نشان می دهد) سعی می کنند چندان آنرا در معرض دید جهان قرار ندهند.
به اعتقاد مسیحیان 29 مارس هر سال، هفته پاک یا فصح است؛ این همان هفته‌ای که مسیحیان معتقدند که مصلوب شدن و رستاخیز عیسی در آن صورت گرفته‌است.
نمایش مصیبت های حضرت مسیح یکی از آئین‌های سنتی و مذهبی کاتولیک‌هاست که طی آن مصائب حضرت مسیح (ع) اعم از محاکمه، رنج، شکنجه، (به اعتقاد مسیحیان) مرگ و سرانجام مصلوب شدن ایشان به تصویر کشیده می‌شود.
این مراسم مسیحی یکی از آیین‌های همراه روزه داری در هفتۀ مقدس (29 مارس: هفتۀ آخر زندگانی مسیح) به شمار می‌رود و در تمام اروپا و بخش‌هایی از آسیای شرقی از لهستان و رومانی و اسپانیا گرفته تا فیلیپین رواج دارد .
در این مراسم، پیروان و عزاداران مسیح به اصطلاح مصلوب، نه تنها به طور کلی چهره و تن برهنۀ خود را با ابزارآلات گوناگون می‌خراشند و شلاق می‌زنند، بلکه اصرار دارند که خودشان را درست به سبک و سیاق همان مصائبی که معتقدند حضرت عیسی تحمل کرده، زخمی کنند و شکنجه دهند.
عزاداران در این مراسم، ابزارهای دست‌سازی را که به همین منظور از یک دستگیره و میخ و خرده‌شیشه ساخته شده، با فشار بارها و بارها روی سینه، پاها و بازوهای برهنه خود می‌کشند و بدین ترتیب با جاری شدن خون از زخم‌های بدنشان این آداب و رسوم را زنده می‌دارند.
نکته قابل توجه این است که برگزار کنندگان این مراسم‌ها در سراسر اروپا و بخش های آسیایی که معتقد به مذهب کاتولیک هستند، باور دارند که جاری شدن خون آنها باعث بخشش گناهان آنها در طول سال است.
در این میان هیچگاه کلیسای کاتولیک اعتراضی به برگزاری این مراسم های عزاداری خونبار نکرده و حتی مروج انواع خشونت بار عزاداری در این روز در نقاط مختلف جهان نیز هستند ولی هیچ کدام از رسانه های غربی به خشن بودن چنین مراسمی نمی پردازند اما در مقابل با وجود آنکه تقریبا اکثریت مراجع تقلید شیعه قمه زنی و لطمه زدن های خونبار به بدن را حرام اعلام کرده اند، رسانه های غربی تنها قمه زنی را نماد عزاداری برای امام حسین (ع) معرفی می کنند.
همین دوگانگی اطلاع رسانی به خوبی می تواند نشان دهنده جهت دار بودن پوشش رسانه ای غرب در مواجه با عاشورا است؛ در همین حال کشورهای غربی با تحریک برخی گروه های به ظاهر شیعه و مروج عزاداری های غیرمتعارف مانند قمه زنی، بر افزایش فضای رعب و وحشت نسبت به عزاداری عاشورا کمک می کنند.
عکس هایی که در پایان این گزارش می آید تنها نشان دهنده گوشه ای از عزاداری های خشن در روز مصائب است؛ عکس هایی که برای پیدا کردن آنها، بر خلاف عکس های قمه زنی در روز عاشورا، باید تلاش زیادی کنید.
