روزنامه «شهروند» در مطلبی با عنوان «خرج عاشقان» نوشت: ایرانی‌ها معادل ٢ هزار میلیارد تومان غذای نذری در ماه محرم توزیع می‌کنند. براساس اعلام اتحادیه بنکداران مواد غذایی به «شهروند»، مصرف اقلام اساسی مانند برنج، روغن و حبوب در ماه محرم به‌طور میانگین ٣٥ درصد نسبت به ماه‌های عادی سال افزایش دارد که با توجه به سرانه مصرف این دسته از مواد غذایی، در ماه محرم مصرف برنج در ایران ٩١ هزار تن، روغن ٤١,٥ هزار تن و حبوب ٢٣ هزار تن بیشتر از بقیه ماه‌های سال است که ارزش مجموع این اقلام با توجه به آخرین گزارش بانک مرکزی از قیمت کالاهای اساسی، چیزی حدود یک‌هزار و ١٠٠ میلیارد تومان است.
این درحالی است که بنا به اعلام اتحادیه گوشت گوسفند و اتحادیه فروشندگان مرغ به «شهروند»، مصرف گوشت قرمز در ماه محرم معادل ٣٠ درصد و گوشت مرغ حدود ٣.٥درصد بیشتر از سایر ماه‌های سال است. محاسبه ارزش این رقم نشان می‌دهد مجموع عزاداران امام حسین(ع) در ماه محرم ٨٦١.٢ میلیارد تومان گوشت نذر می‌کنند. علاوه بر این بنا به اعلام اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پلاستیک و نایلون، در ماه محرم معادل یک‌میلیارد و ٢٠٠میلیون ظرف یک‌بارمصرف استفاده می‌شود که ارزش تقریبی آن حدود ٢٦٤ میلیارد تومان است.
٣٠ تا ٤٠ درصد افزایش فروش اقلام اساسی در بازار محرم
بر اساس گزارش بانک مرکزی، سرانه مصرف سالانه برنج برای هر ایرانی ٤٠ کیلوگرم، سرانه مصرف روغن بین ١٨ تا ١٩ کیلوگرم و سرانه مصرف حبوب حدود ١٠ کیلوگرم است. به این‌ترتیب، هر ایرانی در ماه تقریبا ٣ کیلو و ٣٠٠ گرم برنج، ١,٥ کیلوگرم روغن و ٨٣٠ گرم حبوب مصرف می‌کند.
محمد آقاطاهر، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی درباره میزان افزایش خرید مواد غذایی در ماه محرم به «شهروند» می‌گوید: در ایران دستیابی به آمارهای دقیق دشوار است و اتحادیه رقم مشخصی از میزان فروش واحدهای صنفی در دست ندارد، اما به‌طور میانگین در ماه محرم خرید کالاهای اساسی بین ٣٠ تا ٤٠درصد افزایش دارد.
او درباره پرفروش‌ترین کالاهای اساسی در ماه محرم نیز توضیح می‌دهد: برنج پرفروش‌ترین ماده غذایی در ماه محرم است و روغن و حبوب در جایگاه‌های بعدی قرار دارند و البته اگر ماه محرم با فصل گرم سال یا نزدیک به آن مصادف شده باشد، مصرف شکر در جایگاه چهارم قرار می‌گیرد که امسال نیز تقریبا می‌توان گفت شکر نیز جزو اقلام پرمصرف است.
یک هزار و صد میلیارد تومان نذر برنج، روغن و حبوب
با این حساب اگر به‌طور میانگین فروش اقلام اساسی در ماه محرم ٣٥درصد افزایش داشته باشد به ازای هر نفر ایرانی در این ماه ٤ کیلو و ٤٥٥ گرم برنج، ٢ کیلو و ٢٥ گرم روغن و یک کیلو و ١٢٠ گرم حبوب فروخته می‌شود. به عبارتی، در این ماه به ازای هر نفر یک کیلو و ١٥٥ گرم برنج بیشتر، ٥٢٥ گرم روغن بیشتر و ٢٩٠ گرم حبوب بیشتر مصرف می‌شود.
بر اساس گزارش مرکز آمار، جمعیت ایران تا سال ٩٥ به اندکی بیشتر از ٧٩ میلیون نفر رسیده است. به این ترتیب، می‌توان گفت مصرف برنج ایرانی‌ها در ماه محرم حدود ٩١ هزار تن بیشتر است. این عدد برای روغن حدود ٤١,٥هزار تن و برای حبوب به حدود ٢٣ هزار تن می‌رسد.
به عبارت دیگر، ایرانی‌ها در ماه محرم ٩١ هزار تن برنج، ٤١,٥ هزار تن روغن و ٢٣ هزار تن حبوب نذر می‌کنند. اگر بخواهیم ارزش ریالی غذای نذری ماه محرم را حساب کنیم، باید دوباره به آمارهای بانک مرکزی رجوع کنیم. آخرین گزارش بانک مرکزی از قیمت خرده‌فروشی مواد غذایی نشان می‌دهد در نخستین هفته مهرماه سال ٩٥ هر کیلوگرم برنج ایرانی بین ٥ تا ١١هزار تومان در بازار تهران به فروش رسیده است و متوسط قیمت برنج خارجی ٤هزار و ٩٥٠ تومان بوده است. اگر متوسط ٨هزار تومانی را برای هر کیلوگرم برنج در نظر بگیریم و بدانیم که ایرانی‌ها در ماه محرم ٩١ هزار تن معادل ٩١ میلیون کیلوگرم برنج نذری مصرف می‌کنند، می‌توان گفت ارزش برنج نذری در ماه محرم تقریبا به ٧٢٨میلیارد تومان می‌رسد.
آخرین گزارش قیمت مواد غذایی بانک مرکزی نشان می‌دهد در هفته اول مهرماه سال ٩٥ هر کیلوگرم روغن خوراکی در تهران بین ٤هزار و ٨٠٠ تا ٥ هزار و ٣٠٠ تومان (به طور میانگین حدود ٥ هزار تومان) قیمت‌گذاری شده و متوسط قیمت هر کیلوگرم حبوب حدود ٦ هزار و ٨٠٠ تومان بوده است. به این ترتیب، ارزش نذر روغن به ٢٠٧.٥ میلیارد تومان و ارزش نذر حبوب نیز تقریبا به ١٥٦.٥ میلیارد تومان می‌رسد.
در مجموع می‌توان گفت، عزاداران امام حسین(ع) در ایران حدود یک هزار و ١٠٠ میلیارد تومان برای خرید برنج، روغن و حبوب نذری صرف می‌کنند. این در شرایطی است که از نذر سایر اقلام خوراکی صرف‌نظر کنیم.
٢ هزار میلیارد تومان نذر غذا در ماه محرم
بازار گوشت قرمز و مرغ نیز در ماه محرم دستخوش تغییرات الگوی مصرف می‌شود. براساس گزارش بانک مرکزی، سرانه مصرف گوشت قرمز در ایران معادل ١٢,٥ کیلوگرم، گوشت مرغ ٢٣ کیلوگرم و ماهی ٧.٥ کیلوگرم است. به این ترتیب، هر ایرانی به‌طور متوسط در ماه کمی بیشتر از یک کیلوگرم گوشت قرمز، یک کیلو و ٩٠٠ گرم گوشت مرغ و ٦٢٥ گرم ماهی مصرف می‌کند.
آخرین گزارش بانک مرکزی از نرخ مواد غذایی در هفته اول مهر ٩٥ نشان می‌دهد حداقل قیمت هر کیلوگرم گوشت قرمز ٣٠هزار تومان برای گوشت گوساله و حداکثر ٣٩هزار و ٢٠٠ تومان برای گوشت گوسفند است. به این ترتیب، متوسط قیمت گوشت قرمز در آستانه محرم امسال حدود ٣٥هزار تومان برآورد می‌شود. در گزارش بانک مرکزی متوسط قیمت گوشت مرغ در آستانه محرم کیلویی ٦هزار و ٧٠٠ تومان اعلام شده است.
علی‌اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفند، درباره میزان افزایش تقاضای گوشت قرمز در ماه محرم به «شهروند» می‌گوید: بیشترین تقاضای گوشت قرمز در ماه محرم مربوط به گوشت گوساله و گاو است و کمتر تقاضایی برای گوشت گوسفند وجود دارد. با وجود این، در مجموع میزان تقاضای گوشت گوسفند و گاو در ماه محرم ٣٠درصد بیشتر از ماه‌های عادی سال است.
با این حساب، مصرف گوشت قرمز به ازای هر نفر در ماه محرم حدود ٣٠٠ گرم افزایش دارد. اگر این رقم را در جمعیت ٧٩میلیون نفری کشور ضرب کنیم، تقاضای گوشت قرمز در ماه محرم حدود ٢٣هزار و ٧٠٠ تن افزایش دارد. اگر این عدد را در متوسط قیمت ٣٥هزار تومانی گوشت قرمز برای هر کیلوگرم، ضرب کنیم، متوجه می‌شویم ارزش گوشت قرمز نذری در ماه محرم معادل ٨٢٩,٥میلیارد تومان است. اما مصرف مرغ در ماه محرم تغییر چندان زیادی ندارد. محمد یوسفی، رئیس اتحادیه فروشندگان مرغ و ماهی درباره تغییر الگوی مصرف مرغ در ماه محرم به «شهروند» می‌گوید: مصرف مرغ در ماه محرم تغییر چندانی ندارد و در حدود ٢ تا ٥درصد مصرف زیادتر از بقیه ماه‌های سال است.
به این ترتیب و با در نظر گرفتن متوسط ٣.٥ درصدی افزایش تقاضا، هر ایرانی در ماه محرم حدود ٦٠ گرم گوشت مرغ بیشتری مصرف می‌کند و در مجموع ایرانی‌ها در ماه محرم حدود ٤.٧هزار تن گوشت مرغ نذر می‌کنند که ارزش این رقم با توجه به قیمت ٦ هزار و ٧٠٠ تومانی برای هر کیلوگرم مرغ معادل ٣١.٧ میلیارد تومان است. در مجموع عزاداران امام حسین(ع) در ماه محرم ٨٦١.٢میلیارد تومان گوشت نذر می‌کنند. اگر ارزش اقلام پرمصرف کالاهای اساسی در ماه محرم را با هم جمع کنیم، متوجه می‌شویم مردم ایران در ماه محرم بیشتر از یک‌هزار و ٩٦٠میلیارد تومان و به عبارتی ٢هزار‌میلیارد تومان را صرف غذای نذری می‌کنند.
هزینه نذری ماه محرم در ٧ سال گذشته ٣ برابر شده است
بررسی گزارش‌های دوره‌ای بانک مرکزی نشان می‌دهد متوسط قیمت یک کیلوگرم برنج در سال ٨٨ حدود ٢هزار و ٩٠٠ تومان و متوسط قیمت روغن در همین سال حدود یک‌هزار و ٧٠٠ تومان بوده است. این درحالی است که میانگین قیمت هر کیلوگرم حبوب در سال ٨٨ نیز به حدود ٢ هزار تومان می‌رسد. در طول ٧سال گذشته قیمت برنج ٢,٧ برابر، قیمت روغن ٢.٩ برابر و بهای حبوب ٣.٤ برابر شده است.
به عبارت دیگر، نرخ این سه قلم کالای اصلی نذری ماه محرم، به صورت میانگین ٣ برابر شده است. براساس این گزارش، همچنین متوسط قیمت مرغ در سال ٨٨ کیلویی ٣هزار تومان و میانگین قیمت گوشت قرمز در این سال ١٤هزار و ٥٠٠ تومان برای گوشت گوسفند و ١٠هزار و ٥٠٠ تومان برای گوشت گوساله اعلام شده است. به این ترتیب، نرخ مرغ در ٧سال گذشته کمی بیشتر از ٢ برابر و گوشت قرمز کمی بیشتر از ٣ برابر شده است.
استفاده یک میلیارد و ٢٠٠ میلیون ظرف یک‌بارمصرف در محرم
براساس اعلام اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پلاستیک و نایلون، در ایران روزانه حدود ١٤هزار تن ظروف پلیمری و تنها ٣ تن ظروف کاغذی مصرف می‌شود که در ماه محرم استفاده ظروف یک‌بارمصرف به ٣ برابر ماه‌های عادی سال می‌رسد. به عبارتی، حدود ٤٢ هزار تن (معادل ٤٢ میلیون کیلوگرم) ظروف یک‌بارمصرف در ماه محرم استفاده می‌شود. اگر متوسط وزن ظرف یک‌بارمصرف نذری را ٣٥ گرم در نظر بگیریم، نزدیک به یک میلیارد و ٢٠٠ میلیون ظرف یک‌بارمصرف در ماه محرم استفاده می‌شود. درحال حاضر قیمت ظروف یک‌بارمصرف غذا در بازار تهران به‌طور متوسط بین ٩٠ تا ٣٥٠ تومان است. اگر بخواهیم رقم میانی ٢٢٠ تومان را برای بهای این ظروف در نظر بگیریم، در ماه محرم چیزی حدود ٢٦٤ میلیارد تومان برای خرید ظروف یک‌بارمصرف هزینه می‌شود.
عدس کانادایی، لوبیای چینی و لپه آفریقایی در بازار ایران
محمد آقاطاهر، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی به «شهروند» می‌گوید: حدود ٦٠ تا ٧٠درصدی برنجی که برای ماه محرم خریداری می‌شود، برنج خارجی است و از این میان بین ٣٠ تا ٤٠درصد برنج خریداری‌شده برای نذری، برنج ایرانی است.
او همچنین با اشاره به این‌که تا دو دهه گذشته بخش قابل توجهی از حبوب مورد نیاز کشور از تولید داخلی تأمین می‌شد، ادامه می‌دهد: درحال حاضر عدس تولید داخلی تنها کفاف ٢ تا ٣ ماه مصرف مردم کشور را می‌دهد و نخود لپه داخلی برای مصرف ٥ تا ٦ ماه مردم کافی است و مابقی نیاز از خارج کشور وارد می‌شود. بنا به گفته رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی، عدس خارجی بازار ایران از کانادا، لوبیا چیتی از آسیای میانه و بیشتر از چین و نخود لپه از آفریقا به ایران وارد می‌شود.
تنش در بازار با شایعه صادرات برنج به روسیه
رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی درباره شوک افزایش قیمت برنج ایرانی در بازار نیز توضیح می‌دهد: دلالان برنج ایرانی با طرح شایعه صادرات برنج به روسیه، قیمت‌ها را بالا بردند. این درحالی است که بنا به اعلام وزارت کشاورزی، ایران هیچ‌گونه صادرات برنج به روسیه نداشته است و اصولا تولید برنج جوابگوی مصرف داخل هم نیست چه رسد به صادرات آن.
آقاطاهر تأکید می‌کند: علاوه بر شایعه‌سازی دلالان، حجم خرید بالای بانک‌ها و ارگان‌ها در فصل برداشت برنج، موجب شد قیمت‌ها در بازار افزایش پیدا کند، زیرا معمولا در آستانه موسم برداشت برنج، بانک‌ها و ارگان‌های دولتی برنج مورد نیاز یک‌ساله کارکنان خود را خریداری می‌کنند و برای توزیع در اختیار تعاونی‌های مصرفشان قرار می‌دهند که همین مسأله به کاهش عرضه و افزایش قیمت برنج در این زمان دامن زد.
او همچنین اعلام می‌کند که قیمت برنج خارجی در آستانه محرم حدود ٥ درصد افزایش داشته است که این مسأله با توجه به ممنوعیت واردات برنج و عدم ثبت سفارش آن در گمرک، چندان غیرطبیعی به نظر نمی‌رسد.
آقاطاهر تأکید می‌کند: درحال حاضر برنج به حد کافی و به اندازه نیاز ماه محرم در انبار فروشندگان ذخیره شده است و تنش دلالان در بازار تنها موجب شده است که عمده‌فروشی برنج برخلاف گذشته تنها به صورت نقد انجام شود، زیرا فروشندگان نمی‌توانند پیش‌بینی دقیقی از بازار داشته باشند و نگران هستند با فروش نسیه، قیمت‌ها دوباره افزایش پیدا کند.
رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی درباره قیمت شکر نیز به «شهروند» توضیح می‌دهد که درحال حاضر شوک بازار شکر کنترل شده است و با برداشت چغندر قند و افزایش تولید شکر کارخانجات، قیمت عمده‌فروشی هر کیلوگرم شکر به زیر ٣ هزار تومان رسیده است و انتظار کاهش بیشتر قیمت‌ها وجود دارد.
