دولت در حال حرکت به سمت کاهش تعداد دانشجویان در دانشگاه‌های دولتی و افزایش میزان دانشگاه‌های خصوصی و پولی است. گواه این مساله اعلام نتایج روز گذشته کنکور سراسری و اعلام پذیرش 14درصدی در دانشگاه‌های دولتی و رایگان است.
سازمان‌سنجش آموزش کشور دیروز در حالی نتایج نهایی کنکور سراسری سال 1390 را اعلام کرد که براساس آمار‌های این سازمان، 14درصد دانشجویان جذب دانشگاه‌های دولتی، چهاردرصد جذب دانشگاه‌های شبانه دولتی و 60 درصد جذب دانشگاه‌های پیام‌نور می‌شوند. با این حال این رقم در سال گذشته برای دانشگاه‌های دولتی درصدی در حدود 18درصد، دانشگاه‌های شبانه پنج‌درصد و دانشگاه پیام‌نور 50درصد بود.
سیاست کاهش تعداد دانشجویان در دانشگاه‌های دولتی و مادر کشور که هزینه‌هایی را متحمل دولت می‌کند به شکلی به مرور و هرساله در حال انجام است که وزارت علوم در طول سه سال گذشته همواره عنوان کرده که به ازای هر دانش‌آموز شرکت‌کننده در کنکور یک صندلی خالی در دانشگاه‌ها وجود دارد، اما شواهد و آمار‌های سازمان سنجش نشان‌دهنده این است که این صندلی‌های خالی بیشتر در دانشگاه‌های کم کیفیت و پولی‌ای مثل دانشگاه‌های پیام‌نور، دانشگاه‌های نیمه‌حضوری و غیرانتفاعی منتظر دانش‌آموزان هستند.
افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه‌های مادر از حرف تا عمل
براساس قانون مصوب مجلس شورای اسلامی در سال 1387 دولت موظف به افزایش میزان دانشجویان در دانشگاه‌های مادر و مهم دولتی هستند که طبق ماده واحده این پیشنهاد، ظرفیت پذیرش دانشجو که از طریق آزمون سراسری در رشته‌های روزانه در دانشگاه‌های مادر و مهم دولتی پذیرش می‌شوند، در رشته‌های فنی، مهندسی، پزشکی و حقوق به تشخیص وزارت علوم در سایر رشته‌های علوم انسانی که مورد تقاضای بالای داوطلبان است باید افزایش پیدا کند.
از سوی دیگر اصل سی‌ام قانون اساسی ایران می‌گوید: «دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم کند و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به صورت رایگان گسترش دهد.» با این حال آنچه که در حال حاضر هر ساله بر میزان آن افزوده می‌شود، کاهش تعداد دانشجویان در دانشگاه‌های دولتی و مادر است.
سیاست وزارت علوم در جهت کاهش تعداد دانشجویان دولتی به سمتی پیش می‌رود که با وجود مصوبات مجلس و نص صریح قانون اساسی بیش از 86درصد از دانشجویان در قبال آموزش در دانشگاه‌های کشور پول پرداخت می‌کنند و در دانشگاه‌هایی برای آموزش دانشگاهی تحصیل می‌کنند که حتی در ردیف دانشگاه‌های درجه اول کشور نیز قرار ندارند. چراکه براساس اعلام وزارت علوم دانشگاه تهران، صنعتی‌شریف، علم و صنعت ایران، صنعتی اصفهان، امیرکبیر، شیراز، شهیدبهشتی، تبریز، مشهد، علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی شهیدبهشتی، علوم پزشکی ایران، علوم پزشکی شیراز، علوم پزشکی اصفهان، علوم پزشکی تبریز، علوم پزشکی مشهد، علوم پزشکی اهواز و علوم پزشکی کرمان جزو دانشگاه‌های برتر هستند و 86درصد دانش‌آموزان راهی برای ورود به این دانشگاه‌ها ندارند.
کاهش ظرفیت به بهانه افزایش تحصیلات تکمیلی
وزارت علوم بارها تکرار کرده است که ظرفیت و رشته‌های تحصیلات تکمیلی را افزایش می‌دهد و کاهش تعداد ظرفیت در رشته‌های کارشناسی را دلیلی بر هموار کردن راه اعمال این سیاست می‌داند. چندی پیش نیز وزیر علوم این موضوع را به روسای دانشگاه‌ها تکلیف و عنوان کرد که «با توجه به تعداد فعلی استادان دانشگاه‌ها، می‌توانیم در دوره‌های کارشناسی‌ارشد و دکتری دو تا چهار برابر ظرفیت فعلی پذیرش دانشجو داشته باشیم و از آن طرف رشته‌های کارشناسی را کاهش دهیم تا دچار کمبود اعتبارات و فضا‌های آموزشی نشویم.»همچنین معاون وی به دانشگاه‌ها توصیه کرده بود دانشجویان تحصیلات تکمیلی خود را افزایش دهند و از دانشجویان متقاضی «شهریه» بگیرند.
ملاباشی از قصد وزارت علوم برای افزایش دانشجویان تحصیلات تکمیلی خبر داده و اختیارات دانشگاه‌ها در افزایش ظرفیت تحصیلات تکمیلی را اینچنین شرح داده: «هر یک از دانشگاه‌ها می‌توانند علاوه بر ظرفیت‌های موجود، از دانشجویان تحصیلات تکمیلی متقاضی پرداخت شهریه نیز جذب نمایند.»
