صراط: از فروردین ۱۳۹۴ تا خرداد ۱۳۹۵، ۲۵ مقام خارجی، شامل دوازده رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر و یک رئیس اجرایی از قاره‌ی آسیا، شش رئیس‌جمهور یا نخست‌وزیر از قاره‌ی اروپا، دو رئیس‌جمهور از قاره‌ی آمریکا و سه رئیس‌جمهور و یک نخست‌وزیر از قاره‌ی آفریقا با رهبر انقلاب دیدار و گفت‌وگو کردند.
رفت‌وآمدهای دیپلماتیک همواره برای دولت‌ها و به‌خصوص دولت‌های در حال توسعه، از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و همچنان نیز اهمیت بالایی دارد. این رفت‌وآمدها ضمن اینکه منتقل‌کننده‌ی پیام‌های مهمی به همسایگان و همچنین سایر کشورهاست، آثار متعددی به‌خصوص در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی برای طرفین دارد. سفرهای مقامات ارشد کشورهای مختلف به جمهوری اسلامی ایران نیز طی سال‌های اخیر، سیر صعودی داشته است.
از فروردین 1394 تا خرداد 1395، 25 مقام خارجی، شامل دوازده رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر و یک رئیس اجرایی از قاره‌ی آسیا، شش رئیس‌جمهور یا نخست‌وزیر از قاره‌ی اروپا، دو رئیس‌جمهور از قاره‌ی آمریکا و سه رئیس‌جمهور و یک نخست‌وزیر از قاره‌ی آفریقا با رهبر انقلاب دیدار و گفت‌وگو کردند که در جدول زیر قابل مشاهده است:
در میان مقاماتی که با رهبر انقلاب دیدار کرده‌اند، چهار قدرت نوظهور جهان، یعنی روسیه، چین، هند و کره‌ی جنوبی نیز حضور داشتند. روسیه و چین دو عضو اصلی شورای امنیت هستند که حق وتو دارند. هند یک قدرت اقتصادی، علمی و هسته‌ای و کره‌ی جنوبی نیز یک قدرت بزرگ اقتصادی است. بنا بر تحلیل کارشناسان بین‌المللی، سهم عمده‌ای از اقتصاد جهان در اختیار این کشورهاست.
در این دیدارها، رهبر انقلاب چندین‌بار در سخنانشان بر این نکته تأکید کرده‌اند که جمهوری اسلامی ایران از تعامل با «جامعه‌ی جهانی» و ارتباط با سایر کشورهای جهان در قاره‌های مختلف، استقبال می‌کند. در حقیقت، یکی از مبانی سیاست خارجی انقلاب اسلامی، تعامل با دنیا و همه‌ی کشورها به استثنای رژیم صهیونیستی و آمریکا است.
همچنین در این دیدارها رهبر انقلاب، بر استقلال ایران در جهت‌گیری‌های سیاست خارجی و همچنین بر لزوم تأثیر نپذیرفتن روابط دوجانبه از اراده‌ی قدرت‌های استکباری، تأکید کردند که از جمله می‌توان به اظهارات ایشان در دیدار با رئیس‌جمهور کره‌ی جنوبی مبنی بر اینکه «شایسته نیست که روابط کشورهایی همچون ایران و کره‌ی جنوبی، تحت‌تأثیر و اراده‌ی آمریکا باشد»، اشاره کرد.
چهار محور مهم در محتوای دیدارهای مقامات خارجی با رهبر معظم انقلاب
با تحلیل محتوای 25 دیدار خارجه‌ی رهبر انقلاب، می‌توان دریافت که محتوای گفت‌وگوها در اغلب این دیدارها، محورهای مشترکی داشته است. برخی از مهمترین محورهای مشترک در این دیدارها عبارت‌اند از:
1. تأکید بر افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری میان طرفین
یکی از محورهای مهم و اصلی در بیانات رهبر انقلاب، تأکید بر افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری، متناسب با ظرفیت‌های دو کشور است. برای نمونه، رهبر انقلاب در دیدار با جاکوب زوما، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی، عنوان کردند که «روابط ایران و آفریقای جنوبی بسیار خوب است و همکاری‌های دو کشور در مجامع جهانی با یکدیگر بسیار کارساز و مؤثر است، اما باید مبادلات اقتصادی و تجاری نیز متناسب با ظرفیت‌های دو کشور افزایش یابد.» این تأکید رهبر انقلاب بر لزوم افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری، نشان‌دهنده‌ی لزوم نتیجه‌‌بخش‌بودن عینی و ملموس از سفرها نیز هست. یکی از مظاهر دستاورد عینی و عملی سفرها، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، سرمایه‌گذاری خارجی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای دیگر و افزایش مبادلات کالایی و صادرات جمهوری اسلامی ایران و به‌ویژه کالاهای غیرنفتی به دیگر کشورهاست. از سویی دیگر، این تأکید رهبر انقلاب بیانگر فهم دقیق از مسئله‌ی اصلی کشور یعنی اقتصاد و ایجاد روابط اقتصادی با سایر کشورها، به‌منظور برطرف کردن مشکلات معیشتی مردم است. در غیر این‌صورت، آمدوشدهای دیپلماتیک، جز ژست‌های رسانه‌ای، به کاری نمی‌آید.
2. مخالفت با تحریم‌‌ها
یکی از موضوعات مهمی که از زبان مقامات خارجی در دیدار با رهبر انقلاب به‌شکل مستقیم یا غیرمستقیم مطرح شده، مخالفت با تحریم‌های اعمال‌شده‌ی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران است. رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی صریحاً اشاره کرد که «ما همواره مخالف تحریم‌های غرب علیه ایران بوده‌ایم.»رئیس‌جمهور کره‌ی جنوبی نیز عنوان کرد که «ما در دوران تحریم نیز سعی کردیم تاآنجاکه می‌توانیم، به حضور خود در ایران ادامه دهیم.» واقعیت این است که تحریم ضمن اینکه ظلمی آشکار از جانب قدرت‌های غربی و آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران به‌طور خاص و علیه اکثریت کشورها به‌طور عام است، اثبات‌کننده‌ی دیدگاه نورئالیست‌ها مبنی بر اینکه نهادهای بین‌المللی ابزار دست قدرت‌های بزرگ هستند نیز هست. رهبر انقلاب نیز در دیدارهای خود، درصددند تا با تشویق کشورها به مبادلات اقتصادی و تجاری با ایران، حربه‌ی تحریمی آمریکا در برابر ایران را بشکنند و چرخه‌ی اقتصاد خارجی را به مسیر اصلی خود برگردانند.
3. تروریسم، درد مشترک
رهبر انقلاب، همان‌گونه که در نامه‌ی دوم خود به جوانان غربی (که در آذر‌ماه گذشته نوشته شد) نوشته‌اند، در دیدار با مقامات خارجی نیز بر این موضوع تأکید کرده‌اند که تروریسم درد مشترک بشر است که جهان را ناامن کرده است و مبارزه با تروریسم نیز به عزم جهانی نیاز دارد و با شعار و ائتلاف‌های دروغین نمی‌توان با این تهدید جهانی مبارزه کرد. به نظر می‌رسد بیان این نکته از سوی رهبر انقلاب از دو منظر قابل تأمل است. اول آنکه ایشان در پی آن‌اند که چهره‌ی اسلام‌هراسانه و ایران‌هراسانه‌ای را که توسط مقامات و رسانه‌های غربی در جهان شکل گرفته است از بین ببرند و این پیام را منتقل کنند که ایران هم خود قربانی تروریسم است و هم آنکه در صف اول مبارزه با تروریسم قرار دارد. دوم آنکه برخلاف ادعای مقامات غربی مبنی بر مبارزه با تروریسم، این کشورهای غربی هستند که بانیان و حامیان اصلی تروریسم بوده و هستند.
4. هوشیار سازی از سیاست‌های بین‌المللی و منطقه‌ای آمریکا
یکی از مهمترین محورهای سخنان رهبر انقلاب در دیدار با اغلب مقامات خارجی، تأکید ایشان بر لزوم آگاهی از سیاست‌های آمریکا و ادعاهای دروغین آن‌ها در حل مسائل بین‌المللی مانند مبارزه با تروریسم است. ایشان در دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، گفتند: «آمریکایی‌ها در نقشه‌ای بلندمدت، درصددند با تسلط بر سوریه و سپس گسترش کنترل خود بر منطقه، خلأ تاریخی تسلط نداشتن بر غرب آسیا را جبران کنند که این نقشه، تهدیدی برای همه‌ی ملت‌ها و کشورها، به‌ویژه روسیه و ایران است.»حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با نخست‌وزیر ایتالیا نیز کمک‌های مالی و تسلیحاتی آمریکا به گروه‌های تروریستی را از موانع حل مسئله‌ی تروریسم برشمردند و گفتند: «اخبار مستند و دقیقی از کمک‌های آمریکا به داعش و برخی گروه‌های تروریستی دیگر وجود دارد و همین حالا هم که ائتلاف ضدداعش تشکیل داده‌اند، برخی دستگاه‌های آمریکایی به‌شکل دیگری در حال کمک به داعش هستند.» مقام معظم رهبری در دیدار با خانم پارک گئون هی، رئیس‌جمهور کره‌ی جنوبی نیز عنوان کردند که «آمریکا، شعار مبارزه با تروریسم می‌دهد، اما در عمل، صادقانه برخورد نمی‌کند، درحالی‌که تروریسم در هر شکلی بد و برای ملت‌ها و امنیت کشورها خطرناک است، زیرا بدون وجود امنیت، پیشرفت مطلوب رخ نخواهد داد.»
نکته‌ی پایانی هم اینکه در هیچ‌کدام از دیدارهای رهبر انقلاب با مقامات کشورهایی به غیر از کشورهای اسلامی، ایشان درباره‌ی مسائل جهان اسلام صحبتی بازگو نکرده‌اند. مگر آنجا که صحبت از دشمن دست‌ساخته‌ای به نام داعش و تروریسم دولتی باشد. این موضوع البته برخاسته از یک منطق قرآنی و روایی است که می‌بایست در جای خود، مورد بررسی قرار بگیرد و می‌تواند درسی باشد برای سایر مسئولین.
سید رضی عمادی
رفت‌وآمدهای دیپلماتیک همواره برای دولت‌ها و به‌خصوص دولت‌های در حال توسعه، از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و همچنان نیز اهمیت بالایی دارد. این رفت‌وآمدها ضمن اینکه منتقل‌کننده‌ی پیام‌های مهمی به همسایگان و همچنین سایر کشورهاست، آثار متعددی به‌خصوص در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی برای طرفین دارد. سفرهای مقامات ارشد کشورهای مختلف به جمهوری اسلامی ایران نیز طی سال‌های اخیر، سیر صعودی داشته است.
از فروردین 1394 تا خرداد 1395، 25 مقام خارجی، شامل دوازده رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر و یک رئیس اجرایی از قاره‌ی آسیا، شش رئیس‌جمهور یا نخست‌وزیر از قاره‌ی اروپا، دو رئیس‌جمهور از قاره‌ی آمریکا و سه رئیس‌جمهور و یک نخست‌وزیر از قاره‌ی آفریقا با رهبر انقلاب دیدار و گفت‌وگو کردند که در جدول زیر قابل مشاهده است:
در میان مقاماتی که با رهبر انقلاب دیدار کرده‌اند، چهار قدرت نوظهور جهان، یعنی روسیه، چین، هند و کره‌ی جنوبی نیز حضور داشتند. روسیه و چین دو عضو اصلی شورای امنیت هستند که حق وتو دارند. هند یک قدرت اقتصادی، علمی و هسته‌ای و کره‌ی جنوبی نیز یک قدرت بزرگ اقتصادی است. بنا بر تحلیل کارشناسان بین‌المللی، سهم عمده‌ای از اقتصاد جهان در اختیار این کشورهاست.
در این دیدارها، رهبر انقلاب چندین‌بار در سخنانشان بر این نکته تأکید کرده‌اند که جمهوری اسلامی ایران از تعامل با «جامعه‌ی جهانی» و ارتباط با سایر کشورهای جهان در قاره‌های مختلف، استقبال می‌کند. در حقیقت، یکی از مبانی سیاست خارجی انقلاب اسلامی، تعامل با دنیا و همه‌ی کشورها به استثنای رژیم صهیونیستی و آمریکا است.
همچنین در این دیدارها رهبر انقلاب، بر استقلال ایران در جهت‌گیری‌های سیاست خارجی و همچنین بر لزوم تأثیر نپذیرفتن روابط دوجانبه از اراده‌ی قدرت‌های استکباری، تأکید کردند که از جمله می‌توان به اظهارات ایشان در دیدار با رئیس‌جمهور کره‌ی جنوبی مبنی بر اینکه «شایسته نیست که روابط کشورهایی همچون ایران و کره‌ی جنوبی، تحت‌تأثیر و اراده‌ی آمریکا باشد»، اشاره کرد.
چهار محور مهم در محتوای دیدارهای مقامات خارجی با رهبر معظم انقلاب
با تحلیل محتوای 25 دیدار خارجه‌ی رهبر انقلاب، می‌توان دریافت که محتوای گفت‌وگوها در اغلب این دیدارها، محورهای مشترکی داشته است. برخی از مهمترین محورهای مشترک در این دیدارها عبارت‌اند از:
1. تأکید بر افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری میان طرفین
یکی از محورهای مهم و اصلی در بیانات رهبر انقلاب، تأکید بر افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری، متناسب با ظرفیت‌های دو کشور است. برای نمونه، رهبر انقلاب در دیدار با جاکوب زوما، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی، عنوان کردند که «روابط ایران و آفریقای جنوبی بسیار خوب است و همکاری‌های دو کشور در مجامع جهانی با یکدیگر بسیار کارساز و مؤثر است، اما باید مبادلات اقتصادی و تجاری نیز متناسب با ظرفیت‌های دو کشور افزایش یابد.» این تأکید رهبر انقلاب بر لزوم افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری، نشان‌دهنده‌ی لزوم نتیجه‌‌بخش‌بودن عینی و ملموس از سفرها نیز هست. یکی از مظاهر دستاورد عینی و عملی سفرها، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، سرمایه‌گذاری خارجی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای دیگر و افزایش مبادلات کالایی و صادرات جمهوری اسلامی ایران و به‌ویژه کالاهای غیرنفتی به دیگر کشورهاست. از سویی دیگر، این تأکید رهبر انقلاب بیانگر فهم دقیق از مسئله‌ی اصلی کشور یعنی اقتصاد و ایجاد روابط اقتصادی با سایر کشورها، به‌منظور برطرف کردن مشکلات معیشتی مردم است. در غیر این‌صورت، آمدوشدهای دیپلماتیک، جز ژست‌های رسانه‌ای، به کاری نمی‌آید.
2. مخالفت با تحریم‌‌ها
یکی از موضوعات مهمی که از زبان مقامات خارجی در دیدار با رهبر انقلاب به‌شکل مستقیم یا غیرمستقیم مطرح شده، مخالفت با تحریم‌های اعمال‌شده‌ی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران است. رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی صریحاً اشاره کرد که «ما همواره مخالف تحریم‌های غرب علیه ایران بوده‌ایم.»رئیس‌جمهور کره‌ی جنوبی نیز عنوان کرد که «ما در دوران تحریم نیز سعی کردیم تاآنجاکه می‌توانیم، به حضور خود در ایران ادامه دهیم.» واقعیت این است که تحریم ضمن اینکه ظلمی آشکار از جانب قدرت‌های غربی و آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران به‌طور خاص و علیه اکثریت کشورها به‌طور عام است، اثبات‌کننده‌ی دیدگاه نورئالیست‌ها مبنی بر اینکه نهادهای بین‌المللی ابزار دست قدرت‌های بزرگ هستند نیز هست. رهبر انقلاب نیز در دیدارهای خود، درصددند تا با تشویق کشورها به مبادلات اقتصادی و تجاری با ایران، حربه‌ی تحریمی آمریکا در برابر ایران را بشکنند و چرخه‌ی اقتصاد خارجی را به مسیر اصلی خود برگردانند.
3. تروریسم، درد مشترک
رهبر انقلاب، همان‌گونه که در نامه‌ی دوم خود به جوانان غربی (که در آذر‌ماه گذشته نوشته شد) نوشته‌اند، در دیدار با مقامات خارجی نیز بر این موضوع تأکید کرده‌اند که تروریسم درد مشترک بشر است که جهان را ناامن کرده است و مبارزه با تروریسم نیز به عزم جهانی نیاز دارد و با شعار و ائتلاف‌های دروغین نمی‌توان با این تهدید جهانی مبارزه کرد. به نظر می‌رسد بیان این نکته از سوی رهبر انقلاب از دو منظر قابل تأمل است. اول آنکه ایشان در پی آن‌اند که چهره‌ی اسلام‌هراسانه و ایران‌هراسانه‌ای را که توسط مقامات و رسانه‌های غربی در جهان شکل گرفته است از بین ببرند و این پیام را منتقل کنند که ایران هم خود قربانی تروریسم است و هم آنکه در صف اول مبارزه با تروریسم قرار دارد. دوم آنکه برخلاف ادعای مقامات غربی مبنی بر مبارزه با تروریسم، این کشورهای غربی هستند که بانیان و حامیان اصلی تروریسم بوده و هستند.
4. هوشیار سازی از سیاست‌های بین‌المللی و منطقه‌ای آمریکا
یکی از مهمترین محورهای سخنان رهبر انقلاب در دیدار با اغلب مقامات خارجی، تأکید ایشان بر لزوم آگاهی از سیاست‌های آمریکا و ادعاهای دروغین آن‌ها در حل مسائل بین‌المللی مانند مبارزه با تروریسم است. ایشان در دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، گفتند: «آمریکایی‌ها در نقشه‌ای بلندمدت، درصددند با تسلط بر سوریه و سپس گسترش کنترل خود بر منطقه، خلأ تاریخی تسلط نداشتن بر غرب آسیا را جبران کنند که این نقشه، تهدیدی برای همه‌ی ملت‌ها و کشورها، به‌ویژه روسیه و ایران است.»حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با نخست‌وزیر ایتالیا نیز کمک‌های مالی و تسلیحاتی آمریکا به گروه‌های تروریستی را از موانع حل مسئله‌ی تروریسم برشمردند و گفتند: «اخبار مستند و دقیقی از کمک‌های آمریکا به داعش و برخی گروه‌های تروریستی دیگر وجود دارد و همین حالا هم که ائتلاف ضدداعش تشکیل داده‌اند، برخی دستگاه‌های آمریکایی به‌شکل دیگری در حال کمک به داعش هستند.» مقام معظم رهبری در دیدار با خانم پارک گئون هی، رئیس‌جمهور کره‌ی جنوبی نیز عنوان کردند که «آمریکا، شعار مبارزه با تروریسم می‌دهد، اما در عمل، صادقانه برخورد نمی‌کند، درحالی‌که تروریسم در هر شکلی بد و برای ملت‌ها و امنیت کشورها خطرناک است، زیرا بدون وجود امنیت، پیشرفت مطلوب رخ نخواهد داد.»
نکته‌ی پایانی هم اینکه در هیچ‌کدام از دیدارهای رهبر انقلاب با مقامات کشورهایی به غیر از کشورهای اسلامی، ایشان درباره‌ی مسائل جهان اسلام صحبتی بازگو نکرده‌اند. مگر آنجا که صحبت از دشمن دست‌ساخته‌ای به نام داعش و تروریسم دولتی باشد. این موضوع البته برخاسته از یک منطق قرآنی و روایی است که می‌بایست در جای خود، مورد بررسی قرار بگیرد و می‌تواند درسی باشد برای سایر مسئولین.
سید رضی عمادی
