کارشکنی آل‌سعود و مدارای ایران/ ورود به محدوده قرمز

گروه اجتماعی صراط - وضعیت اعزام ایرانی ها به حج تمتع امسال هنوز مشخص نیست و شواهد امیدوارکننده ای نیز در این باره وجود ندارد.

به گزارش صراط، تحولات سیاسی عربستان سعودی نیز ظاهرا تاثیری در ماجرا نداشته است. سه روز پیش ملک سلمان «بندر حجار» وزیر حج عربستان را برکنار و «محمد بنتن» را به عنوان جایگزین وی معرفی کرد. نام وزارت حج را هم به "وزارت حج و عمره" تغییر داد.

با این وجود سیاست عربستان درباره مذاکرات حج با هیات ایرانی تغییری نداشته؛ در میان مسئولان ایرانی نیز اخبار درمورد برگزاری حج متناقض است.

قطع روابط دیپلماتیک؛ شایعه لغو حج و واکنش اوحدی
چهاردهم دی ماه سال گذشته بلافاصله پس از قطع روابط دیپلماتیک ایران و عربستان، محمدعلی اسفنانی، سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس از لغو اعزام به حج تمتع خبر داد اما این خبر بلافاصله با واکنش سازمان حج مواجه شد.

اسفنانی گفته بود: "قطع روابط دیپلماتیک عربستان با ایران، نهایت دنائت دولت وهابی را نشان می‌دهد بنابراین همزمان با قطع روابط دپیلماتیک عربستان با ایران، اعزام حجاج به حج تمتع نیز قطع می‌شود و در سال آینده امکان اعزام به حج تمتع وجود ندارد" اما سازمان حج با صدور بیانیه ای  به نقل از سعید اوحدی، رییس این سازمان اعلام کرد: "با توجه به این‌که اظهارنظرهای مختلفی براساس گمانه‌زنی غیرمستند توسط برخی رسانه‌ها و همچنین در فضای مجازی پیرامون وضعیت حج تمتع 95 را شاهد بوده‌ایم، لذا به آگاهی عموم هموطنان عزیر می‌رساند؛ اتخاذ هرگونه تصمیم درخصوص برنامه‌های حج تمتع صرفا از طریق بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت با درنظر گرفتن مسائل شرعی و نظر مسوولان محترم بلندپایه نظام و دولت محترم صورت خواهد گرفت."

در این بین، عادل جبیر وزیر خارجه عربستان هم دست کم در ظاهر، لغو حج تمتع ایرانی ها از سوی این کشور را رد کرد.


شرط جنتی برای اعزام زائران
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اوایل اردیبهشت ماه گفت: ما شروط‌مان درباره تأمین امنیت، حرمت و کرامت زائران را به‌علاوه برخی مسائل دیگر به عربستانی‌ها اعلام کرده‌ایم که باید حتماً باید رعایت شود اگر این‌گونه نشود حج امسال انجام نخواهد شد.

علی جنتی وزیر با بیان اینکه هنوز اعزام حجاج ایرانی به سرزمین وحی منتفی نشده است، گفت: جمهوری اسلامی ایران شروطی را که عربستان تعیین کرده، نمی‌پذیرد.

کارشکنی عربستان و شروط زیاده خواهانه
این بلاتکلیفی مدتی ادامه داشت و با کارشکنی های عربستان در نحوه صدور ویزا و شروط نامعقول و زیاده خواهانه درباره زائران ایرانی، وارد فاز پیچیده تری هم شد.

در این بین یک نماینده دیگر مجلس نیز از لغو حج تمتع خبر داد. محمدحسن آصفری نماینده عضو کمیسیون امنیت ملی در توضیح محتوای جلسه مشترکی میان اعضای این کمیسیون و مسئولان سازمان حج و زیارت گفت: "با توجه به صحبت‌هایی که کمیسیون با مسئولان حج داشت حج تمتع منتفی خواهد بود و بعید است که امسال زائری از ایران برای حج تمتع به عربستان اعزام شود."

اوحدی: به برگزاری حج اصرار داریم
با این حال، بلافاصله پس از این اظهارات، سعید اوحدی با بیان اینکه " ما همچنان نسبت به اقامه حج تمتع 95 مصر هستیم و اعتقاد داریم حج به عنوان واجب شرعی و حق مسلم زائران ایرانی است" گفت: "بنا بر همین ارتباط در نشست قبلی با مسئولان سعودی 4 شرط مهم یعنی بهره‌مندی از ارزش‌های داخلی، خدمات کنسولی، چگونگی صدور روادید و راهکار‌های امنیت زائران را ارائه کردیم که برای 2 مورد آخر هنوز اظهار نظری نکرده‌اند."

جابری انصاری: عربستان سد عن‌سبیل‌الله کرده
دیروز هم جابری انصاری سخنگوی وزارت خارجه به این موضوع واکنش نشان داد و گفت: "متأسفانه کارشکنی عربستان برای تسهیل روند اجرای این امر مدت‌ها قبل ادامه داشته و دارد و اگر این روند تا روزهای آتی که آخرین روزهای امکان پیگیری این مسئله است ادامه پیدا کند عملا دولت عربستان سد عن‌سبیل‌الله کرده است."

او در عحین حال هشدار داد: "ما تا آخرین لحظات هم امیدواریم عربستان از سیاست و رویه اشتباه دست بردارد و به وظایف طبیعی خود به عنوان میزبان مناسک حج متعهد و ملتزم باشد اما اگر این امر با رویه‌ای که تا امروز داشته متأسفانه عملا امکان اعزام حجاج ایرانی نخواهد بود."

هشدار اوحدی؛ افزایش احتمال لغو حج تمتع
اوحدی هم در اظهارنظری دیگر اعلام کرد: "امیدواریم عربستان ظرف هفته آینده نظر شفاف خود را اعلام کند، چرا که اگر بخواهیم شاهد این کارشکنی و رفتار سعودی ها باشیم، شورای عالی حج و دستگاه های ذی ربط جلسه اضطرای تشکیل می دهند و تصمیمات لازم را اتخاذ و اطلاع رسانی می کنند."

او  در واکنش به اظهار نظر چند تن از نمایندگان مجلس در خصوص منتفی شدن حج 95، تصریح کرد: "بر اساس مصوبه دیروز شورای عالی حج، سازمان حج و زیارت مکلف شده است تا پیگیری های لازم برای اجرای عملیات تمتع 95را ادامه دهد تا این فریضه شرعی زائران انجام شود."

اولتیماتوم 10 روزه به عربستان
اوحدی در توضیحاتی تکمیلی از اولتیماتومی ده روزه خبر داد و گفت: "چنانچه عربستان تا 10 روز آینده به رفتار نامتعارف خود ادامه دهد، برگزاری جلسه اضطراری شورای عالی حج را درخواست می‌کنیم تا درباره‌ی حج تمتع 95، تصمیم نهایی گرفته شود."

تغییر وزیر حج عربستان اوضاع را پیچیده تر کرد
رییس سازمان حج حتی به تغییر وزیر حج عربستان را هم واکنش سردی نشان داد و گفت: "جمع‌بندی ما این است که تغییر وزیر حج عربستان دو ماه مانده به آغاز تمتع، نه تنها مشکلی از حج حل نمی‌کند، بلکه مسائل آن و بویژه اعزام زائران ایرانی را نیز با پیچیدگی‌های بیشتری همراه می‌کند."

او گفت: "تا امروز هیچ ارتباطی بین سازمان حج و زیارت و وزیر حج جدید عربستان برقرار نشده، چون این مقامات سعودی هستند که باید پاسخگوی مطالبات ما باشند که مکتوب به آن‌ها ارائه شده؛ این عربستان است که باید متعهد به پاسخگویی باشد."

محدوده قرمز
با این وجود و در حالی که به گفته اوحدی "از جدول زمانبندی حج ۴ ماه عقب تر هستیم" و وارد "محدوده قرمز زمانی" شده ایم، به نظر می رسد احتمال لغو حج تمتع بیش از برگزاری آن است؛ با این حال اگر چنین شود، این اقدام به دلیل کارشکنی سعودی ها بوده نه عدم تمایل ایران.

آنچه اظهارنظر واضحی درباره آن از سوی مسئولان دولتی نشده این است که بالاخره اعزام به حج تمتع در این شرایط سیاسی، مفید است و یا خیر. نکته دیگر آیا اینکه تصمیم در این باره صرفا بر عهده دولت است؟