صراط: نشست رسانه‌ای بررسی فعالیت‌های خانه هنرمندان ایران با حضور مجید رجبی‌معمار مدیرعامل خانه هنرمندان، حمیدرضا اردلان معاون هنری، سیدعماد حسینی معاون پژوهشی و آموزشی و علیرضا غفاری مدیر روابط عمومی این خانه برگزار شد.
به گزارش فارس، در بخش نخست این نشست محورهای فعالیت گالری‌های خانه‌هنرمندان، حضور هنرمندانی که سوءسابقه در عرضه هنر ضدایرانی دارند، روند راه‌اندازی خانه هنرمندان استان‌ها و فعالیت‌های بین‌المللی مورد بحث و بررسی قرار گرفت؛ بخش دوم این مصاحبه به محورهای حذف 20 درصد از گیشه سالن‌های تئاتر، مکانیزم انتخاب آثار تئاتر، توجه خانه هنرمندان به موسیقی و تکلیف پادگان ارتش پرداخته است را در ادامه می‌خوانیم.
اتفاقی که اخیراً افتاده حذف 20 درصد از گیشه سالن‌های تئاتر بوده، که اهالی تئاتر هم خیلی رضایت دارند؛ منتهی اینکه این سازوکاری که برایش تعریف شده، به مرحله قانونی رسیده که مدیر پس از شما این روند را ادامه بدهد؟
حذف 20 درصد از گیشه سالن‌های تئاتر تصمیم مدیریتی است
رجبی معمار: این تصمیم مدیریتی است. البته حتی قوانینی که در مجلس تصویب می‌شود، ممکن است دولت بعدی قانون دیگری جایگزین کند. ما هر چه سعی کردیم، دیدیم دخل و خرج تئاتری‌ها به هم نمی‌خورد. تئاترهایی که می‌توانستند فروش فوق‌العاده بالایی داشته باشند و هزینه خودشان را تأمین کنند، انگشت‌شمار بودند.
در عین حال، تئاتر یک هنر اساسی و زیرساختی است و با موسیقی، سینما و ادبیات ارتباط دارد، لذا باید کمک بشود. ضمن اینکه تقریباً همه کشورهای صاحب هنر مثل انگلستان، فرانسه، آلمان و لهستان از تئاتر حمایت دارند.
تماشاخانه ایرانشهر به تعبیری برای خانه هنرمندان نیست. این تماشاخانه زیرمجموعه شهرداری است و من به سمت معاون فرهنگی ـ هنری شهردار، رئیس تماشاخانه ایرانشهر هستم. سال گذشته سال تئاتر بود و حقیقتاً کسی کمک خاصی نکرد.
چند بار از بهزاد فراهانی، ایرج راد و آقای رفیعی شنیدم که به آقای مرادخانی گفتند، امسال که سال تئاتر بود چیزی ندیدیم. با دوستان در شورا مشورت کردیم و خدمت آقای قالیباف رفتیم که امسال با تأخیر می‌خواهیم کمکی به تئاتر کنیم. وی هم قبول کرد الان امیدواریم متصدیان و متولیان دیگر بخش‌های هنری تئاتر را کمک کنند.
صرف‌نظر از درآمد 800 میلیونی
این چندصد میلیون، چند میلیون در سال بوده که شما از آن صرف‌نظر کردید؟
رجبی معمار: حداقل در سال حدود 800 میلیون تومان است که برای جایی مثل خانه هنرمندان و تماشاخانه ایرانشهر مبلغ بالایی به شمار می‌رود. این کار هم به دلیلی قول مساعد آقای قالیباف بود که وی گفت بروید تا کمک به تئاتری‌ها بشود، من هم کمک می‌کنم.
هیأت انتخاب و آثاری که از تئاتر انتخاب می‌شود، براساس چه مکانیزمی است؟
رجبی معمار: در خانه هنرمندان گروهی هستند که تئاترها را انتخاب می‌کنند، مسئولیت آن هم با آقای اردلان معاون هنری خانه است. البته در گذشته نزدیک، آقای سرسنگی با مشاورینی که داشت، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی می‌کرد. بنده چون در هنر تئاتر و هیچ هنر دیگری سابقه‌ای ندارم (خنده) و سابقه‌ام مدیریت فرهنگی است، از یک گروه کاملاً حرفه‌ای و تخصصی با تنوع و تکثر دیدگاه استفاده می‌کنم، اما جمع تجربه‌ها و سوابق گروه حداقل در حوزه فرهنگ و هنر، به 160 سال می‌رسد.
آقای حسین مسافر آستانه، حسین پارسایی، غریب‌پور و
آتیلا پسیانی و مهندس‌پور در ترکیب این مجموعه هستند. از آقای ایرج راد هم
دعوت کردیم، اما هنوز نیامدند. ما هر هفته تقریباً شورای سیاست‌گذاری
داریم. در این جلسات راجع به سیاست‌ها و برنامه‌ها و حتی پیشنهاد پول
نگرفتن بحث و بررسی می‌شود که مقدمه و اصرار آن از همین جمع بود.
تمام اجراهایی تئاتر مجوز ارشاد دارند
اجازه بدهید من اسم چند تئاتر را نام ببرم؛ صدای آهسته برف، بالاخره این زندگی مال کیه، دور همی زنان شکسپیر، زنی از گذشته، خشکسالی و دروغ، 21 بار مُردن در 30 روز، مرد بالشی (هتلی‌ها و شایعات) که این دو تئاتر اخیر متعلق به دور مدیریت شماست. همه این اسامی که بردم عمدتاً مشکل محتوایی داشتند، که بعضاً رسانه‌های مختلف آن را مورد نقد قرار دادند. فکر نمی‌کنید انتخاب این کارها اهمال‌کاری است؟
رجبی معمار: من نمی‌توانم دروغ بگویم و صاف و صادق می‌گویم تمام کارهایی که به تماشاخانه ایرانشهر و سالن انتظامی می‌رود، مجوز ارشاد دارد. هیچ‌کدام از این نمایش‌ها بدون مجوز رسمی وزارت ارشاد اجرا نشده است، غیر از اینکه در این دو مجموعه یک مختصر ملاحظاتی هم خود تماشاخانه تذکر می‌دادند. تازه هم کارهایی که شما اسم بردید که شاید بعضی مشکل دارند و دوستان نپسندند و بعضی هم واقعاً ایراد بر آن وارد باشد؛ برخی هم رفتن و نزدیک شدن به مرزها و برگشتن‌هایی است.
«هتلی‌ها» بدو ورود بنده به نمایش گذاشته شد اما قبل از آن تصویب شده بود. این را دو دفعه دیدم یک سری نکاتی بود ضمن اینکه نکات درست و اصولی هم داشت.
ما در عالم واقعی زندگی می‌کنیم. این فضای خوب و استریلیزه که جنابعالی می‌فرمایید، الان در کجا هست که بگوییم این الان همان خوب است.
بالاخره باید به نقطه مطلوب برسیم!
رجبی معمار: این یک حرکت تدریجی است. وقتی ما در سیاست، اقتصاد، در همه جا، این همه تکثر تعریف و اختلاف سلیقه داریم، در عرصه فرهنگ هم اختلاف سلیقه و دیدگاه است.
بالاخره این حرفها باید در جایی زده شود. این حرفها در فضای 200 تا 210 نفری یا 60 صندلی انتظامی در 30 شب گفته می‌شود؛ همه کسانی هم که می‌آیند، قریب به اتفاق، از اساتید دانشگاه، هنرمندان، دانشجویان تئاتر هستند یا علاقمندان تخصصی به شمار می‌روند. ما در حوزه تئاتر رهگذر یا تیپ عمومی نداریم که بگوییم دین‌شان به باد رفت!
یعنی شما در سالن انتظامی برای 1800 نخبه برنامه‌ای می‌گذارید که به لحاظ محتوایی مشکل دارد؟
رجبی معمار: در این فضاها جای نقد به وجود می‌آید. آن هنرمند این حرفها را دارد و هزار جا این حرفها را خواهد زد و می‌زند. الان در فضای مجازی از داخل و خارج این حرفها زده می‌شود. خیلی از این حرفها شبه‌روشنفکری است. او از طرف خودش فکر می‌کند اگر این حرف الان در نمایشگاه زده شود، جمهوری اسلامی بال بال می‌زند. او می‌آید این کار را می‌کند. بنابراین ما می‌توانیم در پایان هر نمایش تئاتر، حداقل یک نشست نقد برای آن نمایش بگذاریم. در یک جمع نخبگی که در فضای دانشگاه زده می‌شود، استاد باید توانایی اداره بحث را داشته باشد. اگر میزگرد دوطرفه داریم، باید هم‌آوردی با هم داشته باشند.
مثلاً اگر دکتر فلان می‌آید و هر چه می‌خواهد می‌گوید، باید انجمن اسلامی و بسیج، کسی را بیاورد که هم‌آورد او باشد و با پختگی وارد بحث شوند، البته بچه‌های جناح مذهبی دست بالاتر هم دارند، چون اینجا جای استدلال است.
متلک هنری دارید بیایید به خانه هنرمندان
عرصه تئاتر یک هنر چند هزار ساله است و همواره در همه جای دنیا همراه با اعتراض بوده؛ قبل از انقلاب من به عنوان نوجوان در دبیرستان‌های اصفهان، در تئاتر متلک‌های سیاسی می‌انداختم، از دیوار راست بالا می‌رفتم؛ الان خیلی‌ها حرف‌هایی دارند و می‌خواهند متلک بیندازند، بیایند متلک‌شان را اینجا بیندازند. من به صراحت می‌گویم، اگر متلک هنری می‌خواهی بیندازی بیا اینجا. البته حد و حدودی داریم.
خجالت می‌کشم بعضی نمایش‌ها را خانواده‌ام ببینند
چیزی که در برخی از تئاترها خطرناک‌تر است، متأسفانه در بسیاری سالن‌های تئاتری ما دیده شده، متلک‌های اخلاقی است. آن هم هنر نیست بلکه سخیف است. اینها را راحت می‌گذرند که بعضاً زشت و نامناسب است. موارد خیلی جزئی آن را در کارهای خانه هنرمندان داشتیم که بنده هم تذکر دادم.
البته من با متلک‌های سیاسی کاری ندارم، خودم هم
می‌نشینم، می‌خندم؛ چون گاهی هنرمند حرفی می‌زند که در حد نیش است و سبب
می‌شود ما تکان بخوریم، اما اگر صحنه یا اشاره با دست یک جایی و حالتی خیلی
زشت است، من خجالت می‌کشم همسرم و دخترم ببینند. ابتذال جواب ندارد. من
خجالت کشیدم مدیر خانه هنرمندان باشم ولو در یک کار شیرین و مهیج چنین چیزی
باشد. من می‌گویم همه متلک‌های سیاسی باشد عیب ندارد حرف را اینجا بزنید؛
اما مسائل اخلاقی سخیف است و هیچ ارزشی ندارد و هنر نیست.
آیا شما از همه نمایش‌هایی که در تماشاخانه ایرانشهر و سالن‌های تبعه خانه هنرمندان اجرا می‌شود، دفاع می‌کنید؟
ما با کمک ارشاد این کارها را از یک سری فیلترهای اولیه می‌گذرانیم. نمی‌گویم هر چه آنها می‌گویند من زیرش بیانیه می‌دهم که این هنر تئاتر هم سنخ ماست. بسیاری از اینها حرفها و نکاتی دارند، و باید حرف‌هایشان را در جایی بزنند. باید حد ارتجاع و انقباضی داشته باشیم. بنده از اینکه اینها باید اکران شود و روی صحنه بیاید، دفاع می‌کنم، نه از کل محتوا و مضمون آن. اگر جلسه‌ای برای نقد هم باشد، خودم می‌آیم آن را نقد می‌کنم.
اگر همین‌طوری نگاه کنید، اگر عهدنامه مالک اشتر در جامعه کنونی خوانده شود، الان از بالا تا پایین به همه برمی‌خورد.
بحث ما عقیدتی است.
رجبی‌معمار: حتماً باید جلسات نقد منصفانه بگذاریم. آخر جلسه معلوم می‌شود که انصاف، عقل، علم در کار بود یا خیر؟ مثلاً فلان نویسنده فکر می‌کند خیلی هنرمند است. اما خیلی‌ها فکر می‌کنند این هنر نبود، بلکه ابتذال بود.
به نظرم هنری که به فرموده است، اصلاً هنر نیست. هر کسی می‌خواهد فرموده باشد. تازه توصیه اولیا و انبیاء آن هم هنرمند اختیار دارد عمل کند یا نه، چون از فرموده خداوند بالاتر نیست. ضمن اینکه میزان عمل، صدق نیت آن است که آن را هنرمند می‌داند و خدا. یک جاهایی نبی و وصی هم نمی‌داند؛ چون وقتی که موسی مسئله‌ای را از خداوند پرسید، خداوند به موسی فرمود مگر قرار است آنچه که بین من و بنده‌ام است، خبر داشته باشی؟!
حاتمی‌کیا شرایط تعهد را فهمید
بارها رهبری از هنر متعهد حمایت کردند.
رجبی معمار: ما از هنر متعهد حمایت می‌کنیم. حتی هنر متعهد هم به فرموده نیست. یعنی هنرمند باید شرایط تعهد را بفهمد و باور و یقین پیدا کند. بعد کاری مثل ابراهیم حاتمی‌کیا اجرا کند؛ یعنی کاری که از دل و جان هنرمند می‌آید؛ از کوزه همان برون تراود که در اوست.
فارس: علی‌رغم وجود کسی مثل آقای سریر یا شخص آقای اردلان که از پیشکسوتان موسیقی هستند، موسیقی را خانه هنرمندان تحویل نمی‌گیرد.
اردلان: موسیقی گاهی اشاره به آیین و متون باورهای مردم دارد. سال گذشته ما با این نگاه حداقل 80 کنسرت آموزشی و پژوهشی داشتیم. در لابی بلیط‌فروشی خانه هنرمندان برگزار شد. حتی چندین ارکستر خارجی هم آمدند.
رجبی معمار: موسیقی ما اندک و فاخر
است. ضمن اینکه یک بودجه مستمر می‌خواهد. باید مرتب تمرین کنند. سازهایی
را داریم که باید خریده شود و زمینه‌هایی فراهم شود.
ادامه رویکرد شما به موسیقی آموزش و پژوهش است؟
اردلان: فعلاً امکانات کافی نیست.
در رابطه با پادگان ارتش در خانه هنرمندان، گفته شده بود که قرار است تبدیل به مجموعه ایرانشهر 2 بشود. این اتفاق خواهد افتاد؟
رجبی معمار: پارک هنرمندان قبلاً پادگان مهندسی ارتش بوده که به هر حال تعاملاتی بین ارتش جمهوری اسلامی و شهرداری تهران انجام گرفت. آنطور که ما مطلع هستیم و از شهرداری هم پرسیدیم، شمال شرقی پارک هنرمندان، فضایی حدود 3 هزار متر است، هنوز در اختیار یکی از مراکز تحقیقاتی ارتش جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.
من از شهرداری چند بار سؤال کردم. دوستان شهرداری مدعی هستند که در مبادلاتی که داشتند، این موقت بوده و قرار بود به شهرداری بدهند که در اختیار خانه هنرمندان قرار گیرد. این کار انجام نشد و دوباره داریم پیگیری می‌کنیم. اگر ارتش این مساعدت را بکند که زودتر فضا دراختیار ما قرار گیرد، می‌توان چندین سالن تئاتر و سینما در آن در بلندمدت ساخت. ضمن اینکه گروه‌های موسیقی و تئاتر در به در دنبال محلی برای تمرین هستند، یا اینکه برخی از هنرمندان تجسمی کارگاه‌های بزرگ می‌خواهند و در اختیار ندارند. این محل می‌تواند در اختیار آنها قرار گیرد.
جریان تعاونی مسکن هنرمندان به کجا رسید؟ ظاهراً مبالغی دریافت شده است و هنوز تکلیف‌شان مشخص نیست.
رجبی معمار: این برای چندین سال قبل بوده است. الان تعاونی در خانه هنرمندان وجود ندارد. آن هم به طور رسمی متعلق به خانه هنرمندان نبوده و برخی از اصناف اقداماتی کردند، اما به نتیجه‌ای نرسیدند.
