صراط: روزهای پایانی پارلمان نهم است. برخی نمایندگان آرام آرام برای برخاستن از صندلی‌های سبز نهاد قانونگذاری آماده می‌شوند و عده‌ای هم رخت رفتن به بهارستان به تن کرده‌اند.
از میان مجلس نهمی‌هایی که به پارلمان دهم راه نیافته‌اند به سراغ سیدمهدی هاشمی نماینده مردم تهران و رئیس کمیسیون عمران خانه ملت رفتیم تا عملکرد مجلس نهم را ارزیابی کنیم.
وی نقدهایی را به مجلس نهم وارد می‌داند اما در مجموع معتقد است که روند حرکتی مجلس نهم روبه رشد بوده است.
هاشمی که ریاست بر کمیسیون عمران را در کارنامه دارد، نقدهایی را به رویکرد اقتصادی دولت وارد می‌کند و درعین حال به صراحت می‌گوید «معیشت مردم بازیچه مسائل سیاسی شده است»
در بخش زیر گفت‌وگو تفصیلی فارس با سید مهدی هاشمی را می‌خوانید:
اگر اجازه بدهید از انتخابات شروع کنیم که قبل، حین و بعد از آن حاشیه‌های بسیاری داشت. روند برگزاری و نتیجه انتخابات را چگونه دیدید؟
هاشمی: نتیجه انتخابات نتیجه بسیار خوبی بود. شاید می‌توانست بهتر از این هم باشد؛ ولی در مجموع ارزیابی من از این دوره بسیار خوب است که بخشی از دلایل آن برای ما روشن، واضح و قابل تشخیص است. بخشی از این نتایج و موهبت‌های این انتخابات شاید هنوز برای ما خیلی واضح نباشد ولی فکر نمی‌کنم هیچ شک و شبهه‌ای در سطح جهانی درخصوص سلامت انتخابات، حضور پرشور ملت ایران و رابطه مستحکم و قوی بین نظام و مردم وجود داشته باشد.
*انتخابات 7 اسفند به عنوان سند افتخاری برای نظام جمهوری اسلامی باقی خواهد ماند
اینکه این عده از مردم در انتخابات شرکت کردند و با یک امنیت کامل، آرامش مناسب و فضای آزاد و رقابتی توانست در سطح کشور برگزار شود قابل تحسین، تقدیر و شکرگزاری است. این مسئله به عنوان یک سند افتخار همواره برای نظام جمهوری اسلامی باقی خواهد ماند و به نوعی روسیاهی و باطل بودن دشمنان در خارج و هم رقبای داخلی ما در انتخابات (به ویژه در سال 88 ) را به وضوح نشان می‌دهد که اینگونه نیست که برگزاری انتخاباتی ناشی از تفکر و فضای سیاسی بوده و قدرتی را در اختیار داشته باشد.
به عنوان مثال در مجلس خبرگان رهبری و یا شورای نگهبان به نحوی تمهید می‌شود (علی رغم اینکه شاید تفکرات سیاسی با هم هماهنگ نباشد) که برگزاری انتخابات، تایید صلاحیت‌ها، بررسی روند شکل گیری و تایید صحت انتخابات با یک هماهنگی، همکاری و تعامل مثبت پیش برود، این نماد مردم سالاری دینی را به عنوان یک سند افتخار همواره داشته و داریم. به ویژه در این دوره که رشد مشارکت را هم داشتیم.
*تفاوت در نتایج استان‌ها و تهران نشان از سلامت انتخابات دارد
تفاوت در نتیجه انتخابات تهران و شهرستان‌ها را چگونه ارزیابی می‌فرمایید؟
هاشمی: اینکه ما در شهرستان‌ها و استان‌ها نسبت به تهران تفاوت قابل ملاحظه‌‌ای داشتیم، نشان از سلامت انتخابات دارد که در آینده هیچ نوع اتهامی را نمی‌توانند به ما وارد کنند، چرا که حدود 30 و چند انتخابات در کشور برگزار شده و هیچکدام نبوده که به حالت تبانی و سازمان یافته به وجود آمده باشد و همواره این سلامت انتخابات ادامه خواهد داشت.
در رابطه با اینکه چه جبهه‌ای اکثریت مجلس دهم را شکل داده باید گفت ما تنوع و تغییر تفکرهای حاکم در انتخابات‌های گوناگون را همواره داشتیم. ولی اینکه در تهران چنین تغییر و انتخاب یک دستی صورت بگیرد تاکنون وجود نداشته و این قابل توجه و تامل است.
آیا در این میان ضعفی صورت گرفته که نتایج را تغییر داد؟
هاشمی: اینکه چه نقطه قوتی را جناح پیروز در تهران داشته و یا چه نقطه ضعف‌ها را طرف دیگر داشته جای بحث دارد. در اکثر دوره‌ها انتخابات به صورت لیستی بوده که شکل اصلی انتخابات را مشخص کرده است. ولی در دوره‌های قبل لیست‌ها متعدد بود لذا نتیجه ترکیبی می‌شد ولی در این دوره لیست‌ها بیشتر دو بخشی و دو جناحی بود. شاید هم تصور عمومی بر این بود که چون مقام معظم رهبری اشاره‌ای به بحث لیست داشتند (مبنی بر اینکه به تعداد کامل رای داده شود) نتیجه اینگونه رقم خورد چرا که در دوره‌های قبل شاید 30 درصد رای دهندگان به لیست کامل رای می‌دادند. ولی این دوره، دوره‌ای بوده که ما بیشترین عدد را از نظر انتخاب داشتیم. یعنی سعی کردند اکثریت کسانی که حضور پیدا می می کنند به لیست کامل رای دهند.
*زمینه‌های لازم برای به‌کار گیری اقتصاد مقاومتی وجود دارد/ زمان عمل فرارسیده است
اینکه دو انتخابات خبرگان رهبری و مجلس شورای اسلامی با یکدیگر ادغام شده بر نتایج تاثیر داشت؟
هاشمی: اینکه در انتخابات دو لیست وجود داشت یعنی دو انتخابات خبرگان رهبری و مجلس شورای اسلامی با یکدیگر ادغام شده بود و تعداد بیشتری نسبت به سال‌های قبل کاندیدا وجود داشتند لذا مشکلات و زحمات بیشتری برای نوشتن لیست‌ها برای مردم داشت. به عقیده بنده بیشترین مشارکت را از جهت رای لیستی در انتخابات امسال داشتیم. از نظر بنده در مجموع مجلس فعال و قابل توجهی را خواهیم داشت چرا که رقابت‌ها بسیار نزدیک است. امیدواریم که هر دو جبهه اصلی اصولگرایان و اصلاح طلبان وجه مشترک خود را فرمایشات مقام معظم رهبری یعنی خدمت رسانی و توجه به معیشت مردم در مباحث اقتصادی کشور قرار دهند. ما معتقدیم همه مستندات لازم را در حوزه اقتصاد مقاومتی داریم و اکنون زمان اقدام و عمل به آن است. جایی که زمینه‌های اقدام فراهم است به سمت آن بروبم و هر کجا هم اقدام انجام شده با اتکا به ظرفیت‌های درونی به سمت عمل برویم.
*تعامل قوی بین دولت و مجلس نهم وجود نداشت/ روند حرکتی مجلس نهم روبه رشد بود
آقای دکتر شما به اولویت‌های مجلس دهم اشاره کردید. کدام از اینها در مجلس نهم رعایت شده است یا بهتر بگویم عملکرد مجلس نهم در این زمینه چگونه بود؟
هاشمی: هر چند که تشخیص مقام معظم رهبری به عنوان عالی ترین مرجع صاحب صلاحیت برای کشور، نسبت به عملکرد مجلس نهم خوب بود ولی این به این معنا نیست که نمی‌توانسته بهتر باشد. به نظر می‌رسد که تشخیص رهبر معظم انقلاب در خصوص عملکرد مجلس نهم صحیح بوده البته با ارفاق. همانطور که ایشان همیشه سعی می‌کنند مانند یک پدر فرزندان خود را به کارهای خوب تشویق کنند، ولی در هر صورت برخی از انتظاراتشان آنطور که باید تامین نشده در مجموع روند مجلس نهم، حرکت روبه رشدی بود. من فکر می‌کنم شاید دستگاه‌های اجرایی کشور (چه در دولت نهم، دهم و چه در دولت فعلی) شاید تعامل خیلی قوی وجود نداشته و نتوانسته آنطور که باید و شاید خواسته‌های مردم را پیگیری کند و این ضعف را من در تعامل مجلس نهم با دولت دهم و یازدهم شاهد بودم؛ به نظر می‌رسد که مجلس نهم می‌توانست بهتر از این باشد و شاید دلیل آن این بوده که نه دولت و نه مجلس آنطور که باید و شاید به وظایف قطعی و قانونی خود عمل نکردند. یعنی نه دولت به وظایف خود به طور کامل عمل کرد و نه مجلس مطالبه جدی در این زمینه داشت.
ما در مجلس دو وظیفه اصلی داریم اول قانونگذاری و دوم نظارت بر اجرای قانون. من فکر می‌کنم ضعف بسیاری در بعد نظارتی داشتیم. البته از مجلس هشتم بهتر بوده ولی نسبت به آنچه باید باشد فاصله داشت.
خب این ضعف‌ها از نظر شما در کدام بخش‌ها بیشتر بود؟
هاشمی: ضعف مجلس نهم را بیشتر در این بخش می‌بینم که موضوعات و مطالبات اولیه در درجه اول اقتصادی، دوم فرهنگی و سوم سیاسی است اما متاسفانه به بخش اقتصادی توجه ویژه نشده که همین موضوع نقدی جدی ما به دولت است.
*نسخه‌های صدروزه دولت پاسخ نداد/ کشور در مسائل اقتصادی لنگ می‌زند
یعنی ما باید مطالبات خود را در بخش اقتصادی که با معیشت روزمره مردم مواجه هستیم در تقدم اولویت اول و سپس فرهنگی و سیاسی قرار دهیم، هر چند که ممکن است تقدم این اولویت‌ها در موارد گوناگون متفاوت باشد ولی چارچوب کلی و ضرورت‌ها باید اینگونه باشد. دولت یازدهم هم با همین شعار سرکار آمد یعنی گفت مسائل اقتصادی، سیاسی و دیگر موارد حل می‌شود و قرار بود که در نسخه‌های صد روزه بسیاری از مسائل حل شود و این به حل مشکلات سیاسی مشروط شده بود. مسائل سیاسی هم در ظاهر گفته شد که حل شده ولی عملا مسائل اقتصادی با مشکلات قبلی مواجه بوده و هست؛ همچنین مسائل فرهنگی کشور اگر بدتر از قبل نشده باشد بهتر نشده؛ در موضوعات سیاسی هم به حسب ظاهری ما توفیقاتی داشتیم که در جای خود قابل تقدیر است به شرطی که اقدام و عمل هم در آن وجود داشته باشد.
* اولویت اصلی مجلس دهم باید توجه به مسائل اقتصادی باشد
پس با این اوصاف یکی از اولویت‌های مجلس دهم با توجه به مطالبات عمومی باید اقتصاد و توجه به مشکلات موجود در این حوزه باشد.
هاشمی: بله دقیقا. طبیعتا اولویت‌های مجلس دهم هم در سه موضوع اقتصادی، سیاسی و فرهنگی سوق داده خواهد شد. از نظر سیاست‌گذاری و برنامه که مشکلی نداریم و ما امیدواریم اهتمام همه بر اساس قانون بوده و ارزشیابی ها مورد توجه ویژه قرار گیرد همچنین شاخص ارزیابی‌ها بر اساس آن صورت گیرد.
به مباحث اقتصادی اشاره کردید. دولت زمانی قبل از برجام گشایش اقتصادی را مشروط به اجرای برجام می‌دانست و بارها عنوان کرده بود که حل مشکلات اقتصادی با اجرای برجام میسر خواهد شد. اکنون که برجام به فرجام رسیده کدامیک از این وعده‌ها محقق شده است؟
هاشمی: در دولت‌های مختلف همواره شدت و ضعف‌هایی وجود داشت که شعار تا عمل فاصله داشته حال در دولتی کمتر و در دولتی بیشتر. در این دولت شعار تا عمل تا به امروز فاصله بسیاری داشته است. دولت نسخه‌های صد روزه و یک ساله را داشته ولی می‌بینیم رکود روز به روز بیشتر می‌شود. ما اگر می‌خواهیم تورم را به قیمت اینکه رکود حاکم شود، کنترل کنیم نمی‌ارزد و ارزش این را ندارد که ما رکود را داشته باشیم به بهانه اینکه می‌خواهیم تورم را کنترل کنیم.
* برخی مسئولان با آمار بازی می‌کنند تا وانمود شود که رشد اقتصادی صورت گرفته است/ فاجعه افزایش چندهزار نفری بیکاران
با این تفاسیر، عملکرد اقتصادی دولت فعلی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
هاشمی: این دولت در بخش اقتصادی اگر نگوییم پسرفت نداشته (که داشته) با اغماض می‌توانیم بگوییم رشدی نداشته است.
اشتغال کشور به شدت کاهش پیدا کرده است. آماری که چندی پیش از سوی نمایندگان بخش اقتصادی مجلس ارائه شد، ماهیانه حدود 53 هزار نفر به آمار بیکاران اضافه می‌شود که این را در جامعه نیز شاهد هستیم. همچنین مرکز آمار اعلام کرد که نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان 18 درصد است این قابل قبول نیست. یا در بخش تولید هم سخنانی ارائه کردند. برخی مسئولان با کلمات و ارقام بازی می‌کنند و به نوعی می‌خواهند وانمود کنند که ما رشد هم داشتیم. برعکس این مسئله که بر همگان روشن است.
*دولت در بخش اقتصادی رشدی نداشته است
همچنین رشد نقدینگی ما نسبت به دولت‌های گذشته بیشتر بوده است. این قابل قبول نیست چرا که این رشد بیشتر در بخش واردات آمده است.
*دولتمردان بیایند و بگویند افزایش اشتغال در چه بخش‌هایی بوده است؟
طبیعی است که وقتی واردات افزایش پیدا کند تولیدات و اشتغال کشور کاهش می‌یابد و کارخانه‌‌های ما دچار رکود بیشتر شوند. آقایان بیایند و بگویند به چه میزان تولید و اشتغال و در چه بخش‌هایی افزایش پیدا کرده است؟ ما باید واقع‌بینانه به موضوعات نگاه کنیم.
دولتمردان بگویند که وضعیت وام‌ها، تسهیلات بانکی و نرخ سود در بخش تولید یا ساختمان چگونه است؟ اینکه ما بیاییم وام خرید مسکن را به حسب ظاهر بگوییم 160 میلیون تومان؛ ولی در عین حال شروطی را بگذاریم و به نوعی عمل کنیم که نه تنها رشدی ایجاد نکرده و منجر به تولید نشود، رکود را بیشتر می‌کند. ما از اقشار پایین دست جامعه چه کسی را ما می‌توانیم پیدا کنیم که بتواند ماهیانه 3 میلیون تومان قسط مسکن بدهد؟
* در برخی تسهیلات بانکی عملا مردم دور زده می‌شوند
در برخی موارد می‌بینیم که وامی به اشخاص تعلق می‌گیرد و در پی آن می‌گویند بخشی از آن را به عنوان قرض‌الحسنه در بانک مسدود شود! این به نوعی دور زدن و پیچاندن مردم است.
یکی از دلایل موفقیت مسکن مهر (که بیش از 85 درصد در همه ابعاد موفق بوده) این بود که هزینه زمین را از ساختمان کسر کرده بود. همچنین قیمت، ساخت و مکان‌یابی‌ها خوب بود. ما افرادی را داشتیم که با 2 تا 5 میلیون تومان صاحب مسکن شدند ولی اکنون چه کسی با این مبلغ می‌تواند صاحب منزل شود؟
خب این چه ضرر‌هایی در بر خواهد داشت؟
هاشمی: زمانی که تولیدی در کار نباشد افزایش وام باعث افزایش قیمت خواهد شد چرا که ما تقاضا را تحریک می‌کنیم ولی عرضه وجود ندارد. وقتی عرضه و تولید (آنهم برای مسکنی که نیاز اولیه به ویژه برای ازدواج جوانان است) وجود نداشته باشد لذا قیمت هم بالا می‌رود. وقتی می‌بینیم نرخ ازدواج به نوعی کاهش و سن ازدواج افزایش داشته نشانه عدم توفیق ما است چرا که وقتی اشتغال و مسکن نباشد طبیعی است که سن ازدواج بالا می‌رود و رشد جمعیت کاهش پیدا می‌کند.
*امکان حواله پول وجود ندارد آنگاه می‌گویند سوئیفت باز شده!
بنده بسیاری را دیدم که برای کارهای درمانی خود، امکان حواله پول ندارند ، حال چگونه است که می‌گویند سوئیفت باز شده؟ البته شاید برای کارهای مشخص وارداتی خاصی در روز تعطیل چندهزار ال سی باز شود! شاید چنین معجزاتی در این بخش‌ها وجود داشته باشد.
در حال حاضر می‌بینیم افرادی که می‌خواهند برای موارد محتلف به سفر بروند مجبور هستند پول نقد با خود همراه کنند. ما اکنون برای کار ورزشی خود زمانی که می‌خواهیم تیم را اعزام کنیم، باید پول نقد را بین ورزشکاران توزیع کنیم و هر کدام مبلغی را با خود ببرند چرا که نه امکان حواله پول و نه امکان اخذ کارت‌های اعتباری بین‌الملل وجود دارد. پس چگونه است که می‌گویند مشکلات اقتصادی حل شده است؟ آقایان یک بانک به ما نشان بدهند که برای ما کارت اعتباری بین‌المللی صادر یا پول حواله می‌کند که نخواهیم ریسک کرده و پول نقد به دست ورزشکاران بدهیم. ما اکنون حواله‌های ارزی بسیاری از بانک مرکزی داریم که پرداخت نشده است. ما چگونه می‌توانیم گشایش اقتصادی را باور کنیم؟
مگر گفته نشد که افزایش حقوق کارمندان معادل نرخ تورم خواهد بود؟ به زور نرخ تورم را می‌خواهند پایین نشان بدهند. حال چرا همان مبنا را برای افزایش حقوق‌ها لحاظ نمی‌کنند؟ آقایان به ما بگویند واگذاری اعتبارات عمرانی (که فعالیت‌های عمرانی موتور محرک کار و اشتغال در جامعه هست) چند درصد واگذار شده است؟
*چرا دولت نسبت به واگذاری پروژه‌های عمرانی به بخش خصوصی اقدام نمی‌کند؟
طبیعی است که وقتی اعتبارات عمرانی را واگذار نمی‌کنید و نزدیک به صدهزار پروژه افت پیدا می‌کند، اشتغال هم کم می‌شود. این رابطه مستقیمی با موضوع اشتغال دارد. علی رغم اینکه به پروژه‌های عمرانی مجوز داده شده ولی دولت چنددرصد از پروژه‌های عمرانی را به بخش خصوصی واگذار کرده است؟ آیا در صورت انجام، فرصت برای جذب پول‌های سرگردان، ایجاد اشتغال و کاهش تصدی گری‌ها فراهم نمی‌شود؟
ما در سال گذشته پیشنهاد دادیم -که با استقبال بسیاری روبرو شد- فروش نفت در زمان ارزانی به بخش‌های داخلی بود. این سبب کاهش نقدینگی و پر شدن دست دولت می‌شود. چرا چنین کاری صورت نمی‌گیرد؟ چرا نفت را قیمت بسیار نازل و با التماس به خارج می‌فروشیم؟ این روش ممکن است زحمات و ایراداتی داشته باشد ولی حسن آن بیشتر است.
*تحرکی در چرخه اقتصادی وجود ندارد
ما اکنون می‌بینیم که عملا تحرکی در چرخه اقتصادی وجود ندارد. هر چند در بخش‌هایی که سودهای کاذب یا سوداگری‌هایی وجود دارد که آنها را موفقیت اقتصادی عنوان می‌کنند. هر چند اقداماتی از قبیل خرید هواپیما هم نتیجه نداد چرا که کارهای غیرکارشناسی و فضاسازی صرفا برای فریب افکار عمومی است و نتیجه‌بخش نخواهد بود.
اینکه صرفا به صورت نمادین یک هواپیما وارد فرودگاه شده و چند عکس با آن گرفته شود که کار نمی‌شود. با چنین کاری شاید کودک چند ساله را هم نتوان قانع کرد چه برسد به مردم! چنین کارهایی دقیقا پیچاندن مردم است.
پس راهکار در چیست؟
هاشمی: ما باید ببینیم اولویت اصلی کشور در چیست. تنها 5 درصد مردم سفرهای هوایی دارند. هر چند من تاکید می‌کنم که هواپیما نیاز داریم ولی مهم‌تر از هواپیما ما موارد دیگری مانند قطار نیاز داریم. باید دید چقدر قرارداد ریلی بستیم و یا واگن داخلی و خروجی خریدیم. خطوط بین شهری به چه میزان رشد داشته است؟ پس اینها قابل قبول نیست. دولت در جایی می‌گوید ما بالاترین رشد و موفقیت را در در بخش کشاورزی داشتیم. ما که شاهد هستیم بخش کشاورزی اکنون چه وضعیتی دارد. و می‌دانیم که نوع تعاملات بین‌المللی در بذرهای فراریخته و دیگر موارد چگونه است. اگر بالاترین رشد را در بخش کشاورزی داشتیم وای به حال بخش های دیگر!
*صداقت و معیشت فدای تفکرهای جناحی شده است
من فکر می کنم در این زمینه صداقت فدای تفکرهای جناحی، معیشت مردم بازیچه مسائل سیاسی شده که امیدواریم به این موضوع توجه بیشتری شود.
* خدمت را همچنان ادامه می‌دهیم/ ما شانه از زیر بار مسئولیت خالی نکردیم
برنامه شما برای آینده چه خواهد بود و آیا کاندیدای مجلس یازدهم خواهید شد یا خیر؟
هاشمی: حضور من در مجلس نهم یک برنامه از پیش تعیین شده نبود بلکه یک ضرورت و بر اساس نیاز این تصمیم گرفته شد؛ مردم هم این مسئولیت و بار سنگین را بر عهده ما گذاشتند. خود مردم بار مسئولیت را گذاشتند و خود نیز آن را برداشتند و ما از این بابت بسیار تشکر می‌کنیم. ما شانه از زیر بار مسئولیت خالی نکردیم. باری از روی دوش ما برداشته شد اما در هر صحنه و جایی نیاز باشد خدمت را ادامه خواهیم داد.
قبلا در صحنه‌های اجرایی فعال بودم در این دوره در صحنه تقنینی و نظارتی لذا عملکرد من تفاوتی نخواهد داشت ولی اگر ضرورتی ایجاد شود ما همانگونه که در گذشته آمادگی داشتیم در خدمت مردم هستیم. بار دیگر هم خدا را شکر می‌کنم و هم از مردم عزیزمان تشکر می‌کنم که این فرصت را برای خدمت به کشور فراهم کردند همچنین از مقام معظم رهبری که با ارفاق این کارنامه را به مجلس دادند تشکر می‌کنم و امیدوارم که این مجلس جدید رکورد جدید و کارنامه بسیار خوبی را به مردم ارائه کند و رضایتمندی مردم را بیش از گذشته جلب کند چرا که فرصت 4 سال در عین حال که کم نیست ولی خیلی سریع خاتمه پیدا خواهد کرد و باید گزارش عملکرد داده شود.
طبیعی است که یکی از شاخصه‌های مهم رضایتمندی مردم و مقام معظم رهبری عملکردها خواهد بود. امیدواریم که کارنامه مجلس دهم درخشان‌تر از کارنامه ما باشد.
