صراط:
مهدی مظلومی، کارگردانی ایرانی که بیشتر آثار وی در ژانر کمدی خلاصه می‌شود، در خصوص وضعیت فعلی فیلمسازی خود در شبکه جم سخن گفت. او که بیشتر با سریال‌هایی نظیر «بدون شرح» و «کمربندها را ببندیم» در بین عموم مردم شناخته می‌شود، در حال حاضر مشغول ساخت چهارمین فیلم خود به نام «ساحل تا دریا» است.
«برنا» با این مقدمه گفت‌وگوی خود با این فیلمساز درباره علت مهاجرتش به شبکه جم، شرایط درآمدزایی، بحث کشف حجاب بازیگران زن ایرانی و ... را منتشر کرده که در ادامه می‌خوانید:
خیلی از مخاطبان سریال «بدون شرح» یا «کمربندها را ببندیم» به این فکر می‌کنند که کمدی‌ساز تقریبا موفقی همچون مهدی مظلومی به چه علت با تلویزیون جمهوری اسلامی ایران قطع همکاری می‌کند و شبکه جم ترکیه را برای ادامه فعالیت‌های نمایشی خود انتخاب می‌کند؟
چند دلیل در این خصوص وجود داشت:
1- نوع یا جنس کارهای من با سلیقه تیم جدید مدیریتی همخوانی نداشت (دلیل اصلی آن کم‌کاری بنده بود)
2- در مواقعی هم که شرایط برای همکاری پیش می‌آمد نمی‌توانستم کاری که دوست دارم را انجام دهم و مجبور بودم آثاری را به تصویر بکشانم که خیلی با نگرش فیلمسازی من فاصله داشت.
٣- واقعیت حاکی از این است که تلویزیون به دلایل زیادی (از جمله اعمال بیش از حد سلایق شخصی مدیران) مخاطب خودش را از دست داده است.
4- جم شبکه‌ای است که هم از مخاطب انبوه بهره می‌برد، هم ابراز تمایل به استفاده از تجربه و تخصص من داشت و اینکه اجازه داشتم آنچه علاقه داشتم را انجام بدهم.
خب با در نظر گرفتن ٤ دلیل اصلی بالا، تصمیم به شروع همکاری با شبکه جم گرفتم. اما اصلی‌ترین دلیل مهاجرت خودم بیشتر بیانگر این نکته است که جم به عنوان یک شبکه پربیننده ماهواره‌ای تولید نداشت و مجبور بود آثار تولیدی ترک را دوبله و پخش کند. با توجه به فاصله فرهنگی تولیدات شبکه‌های ترک فکر کردم حالا که جم تصمیم به تولید گرفته، ساخت آثاری توسط من به نوعی که به فرهنگ خودمان نزدیک است، می‌تواند نقش مهمی را در جایگزین کردن آثار ایرانی با آثار نمایشی ترک‌زبان ایفا کند.
اگر از آنتن جم آثار نزدیک به فرهنگ خودم روی آنتن برود، بهتر از آن است که فیلم‌هایی با فرهنگ کشور دیگری پخش شود. پس تصمیم به این کار گرفتم. تا الان هم بعد از پخش متوجه منظور من خواهید شد. آثاری را خواهم ساخت که بتوانم زیر پرچم آن بایستم. تنها بحث حجاب در این آثار مطرح بود که با توجه به خصوصی‌بودن شبکه جم و اینکه برای ادامه حیات خود اقتصادی به این هنر نگاه می‌کند، باید به گونه‌ای مقابل دوربین برود که در کشورهای دیگر هم قابل ارائه باشد.
تصور من از ایرانی‌بودن و مسلمان‌بودن تنها معطوف به حجاب نمی‌شود بلکه مضامین و مفاهیم مهم دیگری هم هست که اکنون امکان عرضه و صدور آن به دیگر کشورها از طریق فیلم وجود دارد، پس قبول کردم که پوشش‌ها به فراخور قصه‌ها و شخصیت‌ها باشد.
در «پیاده‌روهای خالی» از نقش جنگ و شهدا در شکل‌گیری نسل بعد و پیشرفت دیپلماسی در جهان حرف زدم در «مگنولیا» از نقش زن در رفتار انسانی گفتم و اینکه کم‌ارزش‌ترین دارایی زن موی اوست. «در منو تنها نذار» هم از عواقب ارتباطات بدون فکر و فجایعی که رخ می‌دهد حرف زدم و اکنون در فیلم آخر خود «ساحل تا دریا» از نقش ما انسان‌ها در بحران‌ها و نتیجه آن که نابودی کودکان است، صحبت می‌کنم.
«جم» برخلاف فضاسازی‌هایی که درباره آن صورت گرفته است دنبال اشاعه فرهنگ ایرانی در کشورمان است. البته اگر همه فرهنگ را فقط در حجاب خلاصه نکنیم. به زودی نمایش این فیلم‌ها آغاز خواهد شد و مردم خودشان قضاوت خواهند کرد.
زمان همیشه عریان‌کننده واقعیت بوده است. امثال من با صبوری وظیفه خودشان را انجام می‌دهند. حتی اگر اشکالاتی هم مشاهده شود، فضا برای جبران وجود دارد چرا که فیلمساز بر اساس توانایی‌های فکری و هنری خودش جایگاه پیدا می‌کند.
آیا باید با به وجود آمدن اختلاف‌نظرها یا تنگ‌نظری‌ها در رابطه با نحوه مدیریت صداوسیما سریعا میدان را خالی کنیم یا کشور و شبکه‌ای را برای ادامه فعالیت خود یا ساخت آثار نمایشی خود انتخاب کنیم که اساتید و نخبگان فرهنگی در داخل ایران معقتدند تماشای برنامه‌های آن به صلاح فرهنگ ایرانی نیست؟
این صلاح بر چه استدلالی است؟ آیا برنامه‌های در حال پخش صداوسیما بر اساس سبک زندگی اسلامی است؟ آیا برنامه دورهمی که بر پایه تحقیر آدم‌ها بنا شده بر اساس سبک زندگی اسلامی است؟ در عصر امروز مرز وجود ندارد. مرز، تفکرات ماست. من در هر نقطه از جهان که امکان ساخت را ببینم باید فیلم بسازم.
در حال حاضر برای فعالیت خودتان به جغرافیای خاصی فکر نمی‌کنید. پس مطمئنا دیگر بازگشت و فعالیت در تلویزیون و سینمای جمهوری اسلامی ایران برای مهدی مظلومی موضوعیت ندارد؟
هرجایی که مفید واقع شوم فعالیت خواهم کرد.
خیلی از منتقدان بر این باور هستند که شبکه جم جولانگاه افرادی است که از جامعه تلویزیون و سینمایی جمهوری اسلامی ایران طرد یا پس زده شده‌اند؟ خودتان چقدر این نظریه را قبول دارید؟
عرض کردم که زمان عریان‌کننده واقعیت‌ها‌ست. به زودی با اسم‌های دیگری هم برخورد خواهید کرد که سیستم نتوانسته از آنها درست استفاده کند.
بحث در خصوص دستمزد یا حمایت‌هایی که شبکه جم از هنرمندان ایرانی به عمل می‌آورد، در داخل ایران خیلی مطرح می‌شود. از شرایط و دستمزدی که از فیلمسازی در شبکه جم کسب می‌کنید، توضیح مختصری می‌دهید؟
دستمزدها در این شبکه اصلا عجیب غریب نیست. در جم شما می‌توانید حرفه‌ای که دوست دارید را در چارچوب محتوای مثبت انجام دهید. به جرات اعلام می‌کنم که جم از هیچ کجا حمایت مالی نمی‌شود و تنها بر اساس خلاقیت مدیرش از طریق درآمدهای خودش اداره می‌شود.
در خصوص مهاجرت هنرمندان به شبکه جم حرف و حدیث‌هایی نظیر وجود دلال‌هایی که از طرف این شبکه در ایران حضور دارند مطرح بوده است. صحبت‌هایی مبنی بر اینکه یک‌سری دلال در پشت صحنه آثار نمایشی حضور دارند و خود را به عنوان فرد نزدیک به این شبکه معرفی می‌کنند و با این واسطه‌گری شرایط را برای ارائه پیشنهاد و عزیمت آنها به جم مهیا می‌کنند. پروسه مهاجرت شما چگونه شکل گرفت و از طرف چه شخصی مستقیما پیشنهاد فیلمسازی در شبکه جم را دریافت کردید؟
شخص مدیر شبکه با من مذاکره کرد و بعد از گفت‌وگو به سرعت این سفر اتفاق افتاد. خیلی سریع فیلمنامه‌ای که در ایران به تحریر درآورده بودم، امکان ساخت پیدا کرد. صحبت‌هایی که در خصوص وجود دلال‌ها می‌شود جنبه خاله‌بازی دارد.
یعنی تمام بازیگرانی که شبکه جم را برای ادامه فعالیت خود انتخاب کردند، مستقیما با شخص اول شبکه جم صحبت کردند؟
بله، همه آنها با مدیر شبکه صحبت کردند چرا که درب اتاق مدیر همواره باز است و امکان گفت‌وگو با رئیس این شبکه همیشه وجود دارد.
یعنی باور کنیم؟
شک نکنید که دلالی در این خصوص وجود ندارد. اصلا نرخ دستمزدها در حدی نیست که فضا برای دلالی مهیا شود. مدیر شبکه به همه حقوق ماهیانه می‌دهد که باندبازی رخ ندهد.
به نظر می‌رسد حربه برداشتن پوشش اسلامی بازیگران زن ایرانی در آثاری که خود شما کارگردانی آن را بر عهده دارید برای جذب مخاطب است و صرفا اگر محتوا غنی هم نباشد با توجه به وجود چنین ویژگی‌ای، مخاطب به تماشای آثار می‌نشیند؟
کشف حجاب به قصد پیدا کردن بیننده نیست چون جم بیننده خودش را دارد. کشف حجاب به فراخور زندگی واقعی در جغرافیایی مشخص است.
«سه بیگانه در سرزمین ناشناخته» به کارگردانی شما ساخته شده است. علیرغم اینکه پروانه نمایش این اثر سینمایی صادر شده ولی به نظر می‌رسد با توجه به مهاجرتتان از اکران عمومی این فیلم جلوگیری شود؟
من خیلی خبر موثقی در این خصوص ندارم اما اگر این اتفاق رخ بدهد چه مشکلی حل خواهد شد جز اینکه حق یک تهیه‌کننده ضایع شود، اعتماد او هم از سینما سلب شود و سرمایه‌اش جذب جای دیگری شود؟
حرف پایانی؟
ما ایرانی هستیم و به دور از تعصبات هر جا بتوانیم در راستای فرهنگ انسانی حرکت می‌کنیم. باید مسئولیت‌پذیر شویم و ای کاش یاد بگیریم زود قضاوت نکنیم.
«برنا» در حاشیه این گفت‌وگو نوشت: آقای مظلومی به هر حال باید حضورش در شبکه جم را به شکلی توجیه کند ولی کافی است به لطمات جبران‌ناپذیری که این شبکه ماهواره‌ای به فرهنگ ایرانی وارد کرده را بررسی کنیم تا مشخص شود این کانال تلویزیونی دنبال هرچه باشد حداقل دغدغه فرهنگ ما را ندارد. در مورد بحث بودجه این کانال هم با عرض پوزش از آقای مظلومی، ما قانع نشدیم. چگونه می‌شود یک کانال تلویزیونی با کمترین میزان آگهی و درآمدهای متعارف کانال‌های تلویزیونی بتواند تا این اندازه خاصه‌خرجی کند؟ البته حضور بازیگران درجه سه دلیلی بر مهاجرت احتمالی سایرین نمی‌شود اما با آقای مظلومی موافقیم که متاسفانه صداوسیما نتوانسته از داشته‌ها استفاده کند و امروز اگر اقبالی نسبت به کانال‌های مخرب ماهواره‌ای وجود دارد به این دلیل است که صداوسیما نتوانسته مخاطب را راضی کند. لازم به ذکر است که این گفت‌وگو از طریق تلگرام و با شرایط خاص چنین فضایی صورت گرفته و امکان مباحثه جدی و به چالش‌کشیدن مصاحبه‌شونده خیلی وجود نداشته ولی این دلیل نمی‌شود که اغراق آقای مظلومی در این گفت‌وگو را منطقی بدانیم و آن را بپذیریم.
«برنا» با این مقدمه گفت‌وگوی خود با این فیلمساز درباره علت مهاجرتش به شبکه جم، شرایط درآمدزایی، بحث کشف حجاب بازیگران زن ایرانی و ... را منتشر کرده که در ادامه می‌خوانید:
خیلی از مخاطبان سریال «بدون شرح» یا «کمربندها را ببندیم» به این فکر می‌کنند که کمدی‌ساز تقریبا موفقی همچون مهدی مظلومی به چه علت با تلویزیون جمهوری اسلامی ایران قطع همکاری می‌کند و شبکه جم ترکیه را برای ادامه فعالیت‌های نمایشی خود انتخاب می‌کند؟
چند دلیل در این خصوص وجود داشت:
1- نوع یا جنس کارهای من با سلیقه تیم جدید مدیریتی همخوانی نداشت (دلیل اصلی آن کم‌کاری بنده بود)
2- در مواقعی هم که شرایط برای همکاری پیش می‌آمد نمی‌توانستم کاری که دوست دارم را انجام دهم و مجبور بودم آثاری را به تصویر بکشانم که خیلی با نگرش فیلمسازی من فاصله داشت.
٣- واقعیت حاکی از این است که تلویزیون به دلایل زیادی (از جمله اعمال بیش از حد سلایق شخصی مدیران) مخاطب خودش را از دست داده است.
4- جم شبکه‌ای است که هم از مخاطب انبوه بهره می‌برد، هم ابراز تمایل به استفاده از تجربه و تخصص من داشت و اینکه اجازه داشتم آنچه علاقه داشتم را انجام بدهم.
خب با در نظر گرفتن ٤ دلیل اصلی بالا، تصمیم به شروع همکاری با شبکه جم گرفتم. اما اصلی‌ترین دلیل مهاجرت خودم بیشتر بیانگر این نکته است که جم به عنوان یک شبکه پربیننده ماهواره‌ای تولید نداشت و مجبور بود آثار تولیدی ترک را دوبله و پخش کند. با توجه به فاصله فرهنگی تولیدات شبکه‌های ترک فکر کردم حالا که جم تصمیم به تولید گرفته، ساخت آثاری توسط من به نوعی که به فرهنگ خودمان نزدیک است، می‌تواند نقش مهمی را در جایگزین کردن آثار ایرانی با آثار نمایشی ترک‌زبان ایفا کند.
اگر از آنتن جم آثار نزدیک به فرهنگ خودم روی آنتن برود، بهتر از آن است که فیلم‌هایی با فرهنگ کشور دیگری پخش شود. پس تصمیم به این کار گرفتم. تا الان هم بعد از پخش متوجه منظور من خواهید شد. آثاری را خواهم ساخت که بتوانم زیر پرچم آن بایستم. تنها بحث حجاب در این آثار مطرح بود که با توجه به خصوصی‌بودن شبکه جم و اینکه برای ادامه حیات خود اقتصادی به این هنر نگاه می‌کند، باید به گونه‌ای مقابل دوربین برود که در کشورهای دیگر هم قابل ارائه باشد.
تصور من از ایرانی‌بودن و مسلمان‌بودن تنها معطوف به حجاب نمی‌شود بلکه مضامین و مفاهیم مهم دیگری هم هست که اکنون امکان عرضه و صدور آن به دیگر کشورها از طریق فیلم وجود دارد، پس قبول کردم که پوشش‌ها به فراخور قصه‌ها و شخصیت‌ها باشد.
در «پیاده‌روهای خالی» از نقش جنگ و شهدا در شکل‌گیری نسل بعد و پیشرفت دیپلماسی در جهان حرف زدم در «مگنولیا» از نقش زن در رفتار انسانی گفتم و اینکه کم‌ارزش‌ترین دارایی زن موی اوست. «در منو تنها نذار» هم از عواقب ارتباطات بدون فکر و فجایعی که رخ می‌دهد حرف زدم و اکنون در فیلم آخر خود «ساحل تا دریا» از نقش ما انسان‌ها در بحران‌ها و نتیجه آن که نابودی کودکان است، صحبت می‌کنم.
«جم» برخلاف فضاسازی‌هایی که درباره آن صورت گرفته است دنبال اشاعه فرهنگ ایرانی در کشورمان است. البته اگر همه فرهنگ را فقط در حجاب خلاصه نکنیم. به زودی نمایش این فیلم‌ها آغاز خواهد شد و مردم خودشان قضاوت خواهند کرد.
زمان همیشه عریان‌کننده واقعیت بوده است. امثال من با صبوری وظیفه خودشان را انجام می‌دهند. حتی اگر اشکالاتی هم مشاهده شود، فضا برای جبران وجود دارد چرا که فیلمساز بر اساس توانایی‌های فکری و هنری خودش جایگاه پیدا می‌کند.
آیا باید با به وجود آمدن اختلاف‌نظرها یا تنگ‌نظری‌ها در رابطه با نحوه مدیریت صداوسیما سریعا میدان را خالی کنیم یا کشور و شبکه‌ای را برای ادامه فعالیت خود یا ساخت آثار نمایشی خود انتخاب کنیم که اساتید و نخبگان فرهنگی در داخل ایران معقتدند تماشای برنامه‌های آن به صلاح فرهنگ ایرانی نیست؟
این صلاح بر چه استدلالی است؟ آیا برنامه‌های در حال پخش صداوسیما بر اساس سبک زندگی اسلامی است؟ آیا برنامه دورهمی که بر پایه تحقیر آدم‌ها بنا شده بر اساس سبک زندگی اسلامی است؟ در عصر امروز مرز وجود ندارد. مرز، تفکرات ماست. من در هر نقطه از جهان که امکان ساخت را ببینم باید فیلم بسازم.
در حال حاضر برای فعالیت خودتان به جغرافیای خاصی فکر نمی‌کنید. پس مطمئنا دیگر بازگشت و فعالیت در تلویزیون و سینمای جمهوری اسلامی ایران برای مهدی مظلومی موضوعیت ندارد؟
هرجایی که مفید واقع شوم فعالیت خواهم کرد.
خیلی از منتقدان بر این باور هستند که شبکه جم جولانگاه افرادی است که از جامعه تلویزیون و سینمایی جمهوری اسلامی ایران طرد یا پس زده شده‌اند؟ خودتان چقدر این نظریه را قبول دارید؟
عرض کردم که زمان عریان‌کننده واقعیت‌ها‌ست. به زودی با اسم‌های دیگری هم برخورد خواهید کرد که سیستم نتوانسته از آنها درست استفاده کند.
بحث در خصوص دستمزد یا حمایت‌هایی که شبکه جم از هنرمندان ایرانی به عمل می‌آورد، در داخل ایران خیلی مطرح می‌شود. از شرایط و دستمزدی که از فیلمسازی در شبکه جم کسب می‌کنید، توضیح مختصری می‌دهید؟
دستمزدها در این شبکه اصلا عجیب غریب نیست. در جم شما می‌توانید حرفه‌ای که دوست دارید را در چارچوب محتوای مثبت انجام دهید. به جرات اعلام می‌کنم که جم از هیچ کجا حمایت مالی نمی‌شود و تنها بر اساس خلاقیت مدیرش از طریق درآمدهای خودش اداره می‌شود.
در خصوص مهاجرت هنرمندان به شبکه جم حرف و حدیث‌هایی نظیر وجود دلال‌هایی که از طرف این شبکه در ایران حضور دارند مطرح بوده است. صحبت‌هایی مبنی بر اینکه یک‌سری دلال در پشت صحنه آثار نمایشی حضور دارند و خود را به عنوان فرد نزدیک به این شبکه معرفی می‌کنند و با این واسطه‌گری شرایط را برای ارائه پیشنهاد و عزیمت آنها به جم مهیا می‌کنند. پروسه مهاجرت شما چگونه شکل گرفت و از طرف چه شخصی مستقیما پیشنهاد فیلمسازی در شبکه جم را دریافت کردید؟
شخص مدیر شبکه با من مذاکره کرد و بعد از گفت‌وگو به سرعت این سفر اتفاق افتاد. خیلی سریع فیلمنامه‌ای که در ایران به تحریر درآورده بودم، امکان ساخت پیدا کرد. صحبت‌هایی که در خصوص وجود دلال‌ها می‌شود جنبه خاله‌بازی دارد.
یعنی تمام بازیگرانی که شبکه جم را برای ادامه فعالیت خود انتخاب کردند، مستقیما با شخص اول شبکه جم صحبت کردند؟
بله، همه آنها با مدیر شبکه صحبت کردند چرا که درب اتاق مدیر همواره باز است و امکان گفت‌وگو با رئیس این شبکه همیشه وجود دارد.
یعنی باور کنیم؟
شک نکنید که دلالی در این خصوص وجود ندارد. اصلا نرخ دستمزدها در حدی نیست که فضا برای دلالی مهیا شود. مدیر شبکه به همه حقوق ماهیانه می‌دهد که باندبازی رخ ندهد.
به نظر می‌رسد حربه برداشتن پوشش اسلامی بازیگران زن ایرانی در آثاری که خود شما کارگردانی آن را بر عهده دارید برای جذب مخاطب است و صرفا اگر محتوا غنی هم نباشد با توجه به وجود چنین ویژگی‌ای، مخاطب به تماشای آثار می‌نشیند؟
کشف حجاب به قصد پیدا کردن بیننده نیست چون جم بیننده خودش را دارد. کشف حجاب به فراخور زندگی واقعی در جغرافیایی مشخص است.
«سه بیگانه در سرزمین ناشناخته» به کارگردانی شما ساخته شده است. علیرغم اینکه پروانه نمایش این اثر سینمایی صادر شده ولی به نظر می‌رسد با توجه به مهاجرتتان از اکران عمومی این فیلم جلوگیری شود؟
من خیلی خبر موثقی در این خصوص ندارم اما اگر این اتفاق رخ بدهد چه مشکلی حل خواهد شد جز اینکه حق یک تهیه‌کننده ضایع شود، اعتماد او هم از سینما سلب شود و سرمایه‌اش جذب جای دیگری شود؟
حرف پایانی؟
ما ایرانی هستیم و به دور از تعصبات هر جا بتوانیم در راستای فرهنگ انسانی حرکت می‌کنیم. باید مسئولیت‌پذیر شویم و ای کاش یاد بگیریم زود قضاوت نکنیم.
«برنا» در حاشیه این گفت‌وگو نوشت: آقای مظلومی به هر حال باید حضورش در شبکه جم را به شکلی توجیه کند ولی کافی است به لطمات جبران‌ناپذیری که این شبکه ماهواره‌ای به فرهنگ ایرانی وارد کرده را بررسی کنیم تا مشخص شود این کانال تلویزیونی دنبال هرچه باشد حداقل دغدغه فرهنگ ما را ندارد. در مورد بحث بودجه این کانال هم با عرض پوزش از آقای مظلومی، ما قانع نشدیم. چگونه می‌شود یک کانال تلویزیونی با کمترین میزان آگهی و درآمدهای متعارف کانال‌های تلویزیونی بتواند تا این اندازه خاصه‌خرجی کند؟ البته حضور بازیگران درجه سه دلیلی بر مهاجرت احتمالی سایرین نمی‌شود اما با آقای مظلومی موافقیم که متاسفانه صداوسیما نتوانسته از داشته‌ها استفاده کند و امروز اگر اقبالی نسبت به کانال‌های مخرب ماهواره‌ای وجود دارد به این دلیل است که صداوسیما نتوانسته مخاطب را راضی کند. لازم به ذکر است که این گفت‌وگو از طریق تلگرام و با شرایط خاص چنین فضایی صورت گرفته و امکان مباحثه جدی و به چالش‌کشیدن مصاحبه‌شونده خیلی وجود نداشته ولی این دلیل نمی‌شود که اغراق آقای مظلومی در این گفت‌وگو را منطقی بدانیم و آن را بپذیریم.
