صراط: علی‌اکبر محزون -مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی ثبت احوال- گفته سهم
فرزندآوری زنان بالای سی‌سال از سال 88 از مرز سی‌درصد بالاتر نرفته بود،
اما در 9 ماه اخیر به چهل درصد رسیده‌است.
وی
همچنین بنا بر آمار اعلام کرده که فرزندآوری گروه‌های سنی 35 تا 39 سال از
10.7 درصد در گذشته به 11.6 درصد در امسال افزایش داشته‌است.
کارشناسان
در تحلیل این آمار، باروری در سنین بالاتر را عاملی برای سالمندشدن جمعیت
می‌دانند. آن‌ها معتقدند بخشی از باروری‌های بالای 30سال به زنانی مربوط
می‌شود که برای اولین‌بار اقدام به فرزندآوری کرده‌اند و این نشان‌دهنده
تمایل کم به فرزندآوری به‌خصوص در سنینی است که زنان جوان‌ترند.
بالارفتن سنِ باروری ناگزیر است
یک
جامعه‌شناس این موضوع را امری گریز ناپذیر می‌داند و معتقد است این
تجربه‌ای است که ما نیز مانند خیلی از کشورهای دیگر باید پشت سر بگذاریم.
دکتر سعید معیدفر درباره دلایل بالارفتن سن ازدواج توضیح داد: بخشی از بالارفتن سن باروری
قاعدتا به تاخیر در سن ازدواج مربوط است. به همان میازان که میانگین سن
ازدواج بالا برود طبیعی است که سن باروری نیز افزایش پیدا کند.
این
استاد دانشگاه با اشاره به کاهش تمایل به فرزندآوری در زوج‌ها اظهار کرد:
در دلیل دیگر در بالارفتن سن باروری را باید در دیدگاه زوجین به فرزندآوری
جُست. اگر در گذشته اولین اقدام زوج‌ها فرزندآوری بود، در حال حاضر و تا
حدود زیادی وضع برعکس شده‌است. زوج‌ها حالا معتقدند که باید چندسال از
زندگی مشترکشان بهره ببرند و پس از آن بچه‌دار شوند.
وی
در ادامه گفت: از این‌ها گذشته فرزندآوری در دنیای امروز تبدیل به یک
موضوع سخت شده‌است. سابقا آوردن فرزند برای پدر و مادر ملال‌آور و با هزینه
همراه نبود. امروز اما با بالارفتن سطح آگاهی خانواده نمی‌خواهد به هر
ترتیب که شده فرزندی داشته باشد؛ او نیاز به پیش‌بینی آینده برای فرزندش
دارد.
این جامعه‌شناس دلیل دیگر در بالارفتن سن
فرزندآوری را تشریح کرده و گفت: همچنین زوج‌های امروزی مانند گذشته به‌سرعت
به تفاهم با یکدیگر نمی‌رسند. بارها شنیده‌ایم که زوج‌ها گفته‌اند تا
شرایط ارتباطی مناسبی پیدا نکنند اقدام به فرزندآوری نخواهند کرد. آن‌ها
اینگونه می‌اندیشند که اگر خودشان به تفاهم نرسیده باشند حضور یک فرزند کار
را سخت‌تر خواهد کرد.
وی همچنین تصریح کرد:
البته این عوامل در همه‌جای کشور حاکم نیست. هنوز در مناطق کمتر
توسعه‌یافته سن باروری پایین‌تر از دیگر منطق است.
معیدفر
با تاکید بر این نکته که نمی‌توان گفت که بالارفتن سن باروری خوب یا بد
است اظهار کرد: اما نمی‌توان بالارفتن سن باروری را ارزش‌گذاری کرد و گفت
که خوب یا بد است. ما با بد و خوب یک واقعیت کاری نداریم؛ چراکه واقعیت
اجتماعی مستقل از ما حرکت می‌کند.
وی ادامه داد:
اینکه بگوییم و اعلام کنیم که باروری در سن بالاتر خوب یا بد است اتفاقی رخ
نخواهد داد. عینیت‌ها به قدری الزام‌آور هستند که تعیین‌کننده نیستند.
عضو
انجمن جامعه‌شناسی ایران با اشاره به تاثیر اقتصاد بر باروری گفت: با
این‌حال می‌توان اینگونه پیش‌بینی کرد که با بهبود شرایط اقتصادی وضعیت
خانواده در ایران تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت و اندکی سن باروری پایین‌تر
خواهد آمد.
وی درباره تبعات افزایش سن ازدواج نیز
توضیح داد: بالارفتن سن باروری به طور کلی باعث می‌شود تعداد موالید کم
شود و خواه‌ناخواه جمعیت به‌سمت میانسالی حرکت کند. این تجربه‌ای نیست که
تنها به کشور ما محدود شود، بلکه کشورهای دیگر نیز این دوره را تجربه
کرده‌اند.
دکتر سعید معیدفر در انتها گفت: ما
چاره دیگری به‌جز طی‌کردن این دوره یعنی پیرشدن جمعیت نداریم. چه بخواهیم و
چه نخواهیم باید اجازه دهیم که این دوره پشت سر گذاشته شود تا سیستم
اجتماعی به حد متعادلی برسد.
جایی برای زنان باردار در شهر تعبیه نشده‌است
یک
جامعه‌شناس دیگر نیز در تحلیل چرایی بالارفتن سن باروری در میان زنان
معتقد است که عوامل پیرامونی تاثیر زیادی در افزایش نگرانیِ زنان نسبت به
باروری و مادرشدن دارد.
نیره توکلی اظهار کرد: تا به‌حال بسیاری از افراد، علاقمند به محدودکردن زن‌ها به
بچه‌دار شدن و مادری‌کردن بودند. اما این موضوع سبب نشد که زنان به این نقش
بپردازند و وضعیت فرزندآوری در جامعه ما نگران‌کننده شده‌است.
وی تاکید کرد: در طبقه متوسط جامعه ما فرزندآوری کمتر اتفاق می‌افتد و زنان جوان ما داوطلب مادرشدن نمی‌شوند.
این
جامعه‌شناس زنان با اشاره به اینکه طبقه بالا و پایین بیشتر بچه‌دار
می‌شوند گفت: دو گروه از جامعه بیشتر از بقیه در فرآیند فرزندآوری سهیم
هسند؛ یکی افراد طبقه بالا که امکانات کافی دارند و همچنین افراد طبقه
پایین که از فرط فقر و بدون‌برنامه‌ریزی فرزند می‌آورند.
وی
همچنین توضیح داد: اما چرا طبقه متوسط تحصیل‌کرده کمتر بچه‌دار می‌شوند؟
این موضوع بیشتر از هر چیز به ناتوان‌کردن زنان و مادران برمی‌گردد؛ وضعیت
حاکم برای مادرشدن مشکل شده‌است.
توکلی ضمن اشاره
به اینکه نقش‌ها و وظایف زنانه در جامعه ما قربانی یکدیگر شده‌اند تصریح
کرد: بسیاری از شبکه‌های مدافع حقوق زنان معتقدند که هیچ‌کدام از وظایف و
نقش‌های زنانگی و مادری نباید قربانی وظیفه دیگری بشود.
وی
در ادامه شرح داد: از 50 تا 100 سال پیش زنان ایرانی سعی کرده‌اند تعادلی
بین حضور اجتماعی و کسب استقلال اقتصادی‌اشان ایجاد کنند. این موضوع سبب
می‌شد که نقش‌های دیگر زنانه کمرنگ شوند.
عضو
انجمن جامعه‌شناسی ایران همچنین اظهار کرد: در حال حاضر و در کنار اینکه
حضور فیزیکی زنان در جامعه امری فرعی دانسته می‌شود، زنان احساس امنیتی
برای حضور در فضاهای شهری در قالب بارور بودن نمی‌کنند. همین موضوع یکی از
دلایلی است که سبب شده زنان از ترسِ حذف از جامعه تمایل زیادی به بارورشدن
نداشته باشند.
وی ادامه داد: این در حالی است که
در کشورهای دیگر توانمندکردن زنان در همه سنین وجود دارد؛ هر زنی در هر
موقعیتِ باردار، سالمند، مادر و غیره‌ای که باشد امکانات شهری او را حمایت
می‌کنند. اما آیا محیط شهری ما زنانه و امن هست؟
این
جامعه‌شناس با ذکرِ این نکته که وابستگی زنان به ماشین آن‌ها را به باروری
کم‌توجه می‌کند اظهار کرد: ما در تهران و شهرهای بزرگ مفهوم شهروند را به
مفهوم "ماشین‌وند" تغییر داده‌ایم. به چه معنا؟ به این معنا که همه افراد
جامعه از زن و مرد گرفته تا پیر و جوان حیات و مماتشان به ماشین وابسته
شده‌است. وابسته‌شدن هرچه بیشتر زنان به ماشین در این میان اهمیت دارد.
توکلی
ادامه داد: به همین‌دلیل نیز زنانی که می‌بینند پس از بارداری در شهر
دارای امنیت لازم نیستند و حتما باید امکانات جایگزینی به آن‌ها کمک کند،
در صورت نداشتن امکانات ترجیح می‌دهند که بچه‌دار نشوند.
وی
دیگر عوامل موثر در بالارفتن سن باروری را برشمرده و گفت: همچنین تشکیل
زندگی در فضای تحریم، عدم امنیت شغلی، بیکارشدن جوان‌ها، نداشتن آینده شغلی
و دیگر دلایل در بالا رفتن سن فرزندآوری موثر بوده‌اند.
نیره
توکلی در انتها اظهار کرد: تبعات بالارفتن سن باوری پیرشدن جمعیت خواهد
بود. همچنین طبقه متوسط ما که مترقی‌ترین گرایش‌ها در آن وجود دارد از
تربیت فرزند برای آینده منع خواهند شد. قطعا افراد تحصیل‌کرده بیشتری در
طبقه متوسط جامعه ما هستند که با کاهش فرزندآوری می‌توانند بر نسل آینده
تاثیرگذار باشند.
