اولین‌ها در تاریخ جشنواره فیلم فجر

صراط:   جشنواره‌ی فیلم فجر که به تعبیری مهمترین رویداد هنری کشور است، هر سال به عنوان یکی از پررنگ ترین برنامه‌های گرامیداشت جشن‌های پیروزی انقلاب اسلامی برگزار شده است.

 این جشنواره علی رغم اینکه 34 سال از عمرش می گذرد اما در اکثر دوره‌ها با تغییر و تحولاتی همراه بوده است که در ادامه به مرور این تغییرات و اولین‌ها می‌پردازیم.

دوره اول به دبیری حسین وخشوری:

- دو شماره گاهنامه ویژه بخش 8 و 16 میلیمتری و 5 شماره نشریه روزانه منتشر شد.

- هیأت انتخاب و داوران بخش اصلی اعلام نشد و جشنواره برگزیده‌ای در این بخش نداشت.

- جلال پیشواییان و جلال علی‌فکر هر کدام با دو فیلم اولین بازیگر پرکار جشنواره بودند.

دوره دوم (شورایی):

- «گفت به زیر سلطه من آیید» ساخته داریوش ارجمند اولین فیلم در جشنواره است که نمایش آن با اعتراض تماشاگران همراه شد.

- اولین بار اسامی برگزیدگان قبل از مراسم پایانی، لو رفت.

- برای اولین‌بار جشنواره به صورت شورایی بدون حضور دبیری در رأس برگزار شد.

- فیلمی از سوی داوران به عنوان فیلم برتر انتخاب نشد.

- مخملباف با سه فیلم اولین کارگردان پرکار جشنواره است که سه فیلم «استعاذه»، «توبه نصوح» و «دو چشم بی‌سو» را با بازی بازیگرانی چون فرج‌الله سلحشور و مجید مجیدی در جشنواره داشت.

دوره سوم به دبیری سید محمد بهشتی:

- بخش فیلم‌های اول اضافه شد.

- لژ مخصوصی در سینما «صحرا» به اهالی مطبوعات اختصاص پیدا کرد.

- ویژه برنامه تلویزیونی جشنواره هر روز به مدت یک ساعت پخش شد.

- بخشی از جشنواره خارج از تهران برگزار شد (فیلم‌های آماتور در شیراز)

- «صاعقه» ساخته ضیاءالدین دری، اولین فیلمی است که به دلیل آماده نشدن از جشنواره خارج شد.

- کاتالوگ جشنواره منتشر شد.

- بهترین بازیگر زن انتخاب شد (پروانه معصومی برای «گل‌های داودی»)

دوره چهارم به دبیری سید محمد بهشتی:

- بخش حرفه‌ای از بخش آماتور جدا شد تا به صورت یک جشنواره مستقل به نام سیمای جوان برگزار شود.

- بخش کودکان و نوجوانان اضافه شد.

- برای جشنواره آنونس ساخته شد.

دوره پنجم به دبیری سید محمد بهشتی:

- نمایشگاه پوسترهای سینمایی اضافه شد.

- همزمان با تهران در 23 استان دیگر برگزار شد.

- اعضای هیأت انتخاب رسما اعلام شدند.

- اولین بار مجله‌ای ویژه‌نامه جشنواره منتشر کرد.(مجله فیلم).

- نامزدهای دریافت جوایز اعلام شدند.

- مسابقه نمونه فیلم اضافه شد.

- داوری جنبی صورت گرفت و حوزه علمیه قم برگزیده‌اش را (کانی مانگا) اعلام کرد.

دوره ششم به دبیری سید محمد بهشتی:(مورد خاصی نبوده است)

دوره هفتم به دبیری سید محمد بهشتی:

- سیمرغ با طرحی از ابراهیم حقیقی نماد جشنواره شد و جایزه سیمرغ بلورین نام گرفت.

- بزرگداشت سینماگران معتبر خارجی اضافه شد.

- سینمایی در لاله‌زار میزان جشنواره شد. (سینما نادر).

- یک عضو غیر فیلمساز (فرهاد فخرالدینی) در جمع هیأت داوران حضور پیدا کرد.

- آثار کودکان و نوجوانان دوبله همزمان شد.

- بخشی با عنوان جشنواره جشنواره‌ها اضافه شد.

دوره هشتم به دبیری سید محمد بهشتی:

- جشنواره کودکان و نوجوانان و فیلم‌های کوتاه و مستند از جشنواره جدا و به جشنواره‌ای مستقل تبدیل شد.

دوره نهم به دبیری سید محمد بهشتی: (مورد خاصی نبوده است)

دوره دهم به دبیری سید محمد بهشتی:

- رخشان بنی‌اعتماد با دریافت سیمرغ کارگردانی(نرگس) اولین فیلمساز زن برگزیده جشنواره شد.

دوره یازدهم به دبیری سید محمد بهشتی:

- سینمایی به رسانه‌های جمعی اختصاص پیدا کرد. (شهر قصه)

- یک بازیگر در جمع داوران قرار گرفت. (عزت‌الله انتظامی)

دوره دوازدهم به دبیری سید محمد بهشتی: (مورد خاصی نبوده است)

دوره سیزدهم به دبیری مهدی فرید زاده:

- اولین بار معاون سینمایی، دبیر جشنواره شد.

دوره چهاردهم به دبیری عزت الله ضرغامی:

- بزرگداشت یک سینماگر فقید برگزار شد.(سیدمرتضی آوینی)

- همه فیلم‌های تولید شده به تعداد 41 فیلم در بخش سینمای ایران حضور پیدا کردند.

دوره پانزدهم به دبیری عزت‌الله ضرغامی:

- جشنواره صاحب سایت اینترنتی شد.

- مراسم اختتامیه زنده از تلویزیون (شبکه دو) پخش شد.

دوره شانزدهم به دبیری سیف‌الله داد:

- برپایی بزرگداشت سینماگران ایرانی در جشنواره آغاز شد.(عزت الله انتظامی و ابراهیم حاتمی‌کیا)

- بخش بین‌المللی رقابتی شد.

- وزیر ارشاد و معاون سینمایی به جشنواره پیام دادند.

- بازار فیلم راه‌اندازی شد.

- سیمرغ فیلم تماشاگران اضافه شد.

- یک زن (فرشته طائرپور) در ترکیب هیأت داوران قرار گرفت.

- کاتالوگ دو زبانه شد.

دوره هفدهم به دبیری سیف‌اله داد:

- پنج کارگردان در هیأت داوران کنار هم قرار گرفتند.

- مراسمی با عنوان اهدای جوایز جنبی برگزار شد.

دوره هجدهم به دبیری سیف‌الله داد: (مورد خاصی نبوده است)

- اکران عادی سینماها ادامه پیدا کرد.

دوره نوزدهم به دبیری سیف‌الله داد:

- هیأت داوران در نشستی خبری کاندیداها را اعلام کردند.

- یک منتقد (جواد طوسی) در جمع داوران قرار گرفت.

دوره بیستم به دبیری محمد مهدی عسگرپور:

- بهمن فرمان آرا با دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلم، اولین کارگردانی شد که با دو فیلم پیاپی، این عنوان را بدست آورد.

دوره بیست و یکم به دبیری محمد مهدی عسگرپور:

- پیش فروش بلیت‌ها مکانیزه شد.

-سیمرغ فیلمبرداری چهره‌پردازی، صدابرداری، صداگذاری و تدوین حذف شد و دو جایزه با عنوان دستاورد هنری جایگزین شد.

-سیمرغ مکمل نقش دوم زن و مردم حذف شد.

دوره بیست و دوم به دبیری علیرضا رضاداد:

- مرور آثار بزرگداشت‌ها حذف شد.

- جوایز حذف شده برگشت.

- بازار فیلم از معرفی محصولات به شکل خرید و فروش سینمایی و تلویزیونی تغییر کرد.

دوره بیست و سوم به دبیری علیرضا رضاداد:

- جهت جلوگیری از تصویربرداری غیرمجاز، سینماهای نمایش دهنده فیلم‌های جشنواره به دوربین مداربسته مجهز شدند.

- بخش بین الملل شامل بازار فیلم، سینمای بین الملل، سینمای آسیا و سینمای معناگرا مستقل و اختتامیه مجزا با حضور مهمانان خارجی برگزار شد.

دوره بیست و چهارم به دبیری علیرضا رضاداد:

- به دلیل تقارن با ایام محرم زمان برگزاری تغییر کرد. (30 دی تا 10 بهمن)

- سیمرغ فیلمنامه اقتباسی اضافه شد.

- برگزیدگان ماشین دریافت کردند.(سمند و پراید)

دوره بیست و پنجم به دبیری علیرضا رضاداد:

- سیمرغ طلایی به وزن 550 گرم طلا به بهترین فیلم از نگاه ملی تعلق گرفت. (فرش ایرانی)

- سینماهای مردمی وسعت پیدا کرد.

دوره بیست و ششم به دبیری مجید شاه حسینی:

- بخش‌های مختلف جشنواره نامگذاری شد.

- جشنواره صاحب شعار شد.

- روزهای بخش بین‌الملل و ملی جدا شد.

- آنونس جشنواره با حضور یک بازیگر (خسرو شکیبایی) ساخته شد.

- کارت‌های خبرنگاران دیجیتال شد.

دوره بیست و هفتم به دبیری مجید شاه حسینی:

- رئیس جمهور به جشنواره پیام داد. (احمدی‌نژاد)

- فیلم بلند ویدئویی اضافه شد.

- مراسم اختتامیه از سوی خبرنگاران و عکاسان به دلیل عدم اختصاص جای مناسب به آنها تحریم شد.

دوره بیست و هشتم به دبیری مهدی مسعود شاهی:

- دبیری با عنوان رئیس سازمان جشنواره ها حکم گرفت.

- مسابقه آثار پویانمایی اضافه شد.

- پیش‌فروش بلیت‌ها اینترنتی شد.

- برج میلاد کاخ جشنواره شد.

- برترین‌های رسانه انتخاب و در مراسمی جداگانه تقدیر شدند.

دوره بیست و نهم به دبیری مهدی مسعود شاهی:

- تعداد اعضای هیات انتخاب و داوران سینمای ایران و فیلم های اول زوج بود.

دوره سی‌ام به دبیری محمد خزاعی:

- دبیری که مسئولیت و سمتی در حوزه سینما نداشت در رأس جشنواره قرار گرفت.

- قبل از پیش فروش، جدول نمایش فیلم‌ها آماده شد.

- آثار سه بعدی به نمایش درآمد.

- بازی فوتبال استقلال و پیروزی در یکی از سانس‌ها پخش شد.

- در افتتاحیه و اختتامیه مهمانان ویژه با تشریفات به جشنواره منتقل شدند و مورد استقبال دبیر قرار گرفتند.

- برگزیدگان بخش مواد تبلیغی در اختتامیه معرفی شدند.

دوره سی‌ویکم به دبیری محمد رضا عباسیان:

- مراسم فرش قرمز فیلم‌ها برگزار شد.

- کتاب مرور جامع از سی‌سال جشنواره رونمایی شد.

- نمایش فیلم‌ها دیجیتال شد.

-شکل ظاهری سیمرغ بلورین به حالت حجمی درآمد.

دوره سی‌ودوم به دبیری علیرضا رضاداد:

- دبیری پس از سالها دوباره در راس جشنواره قرار گرفت.

- دو فیلم به عنوان بهترین فیلم انتخاب شدند.( «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» و «رستاخیز»)

- پوسترهای فیلم‌ها در کاتالوگ درج شد.

- دبیر دوره بعد در اختتامیه معرفی شد.

دوره سی‌وسوم به دبیری علیرضا رضاداد:

- در مراسمی با عنوان «یک فیلم یک سلام» قبل از جشنواره از پوسترها و تیزر فیلم‌ها با حضور عوامل رونمایی شد.

- بخش بین‌الملل به زمان و جشنواره دیگری منتقل شد.

- شکل و نام تندیس نگاه نو و مستند تغییر کرد.

- بخش هنر و تجربه اضافه شد.

- هزینه جشنواره کامل از اسپانسر تامین شد.

- بلیت مهمان‌ها مکانیزه شد و با سینما کارت حق انتخاب پیدا کردند.

- بخش جوایز جنبی حذف شد.

- در بخشی با عنوان «سلام سینما» فیلم‌ها در سینماهای مردمی با حضور عوامل معرفی شدند.

دوره سی‌وچهارم به دبیری محمد حیدری: (دوره فعلی)

- پوستر با شمایل یک سینماگر طراحی شد.

- دو چهره سینمایی به عنوان مشاور حکم گرفتند.(شهاب حسینی و مهتاب کرامتی)

- قرار است که نشست‌ پرسش و پاسخ فیلم‌ها به صبح منتقل شد.

- عنوان بین‌الملل از جشنواره حذف شد و دبیر دیگری (رضا میرکریمی) مسئولیت جشنواره بین‌الملل را عهده‌دار شد.