سفر هيئت عالي رتبه پاكستان به تاجيكستان
دفتر مطبوعاتي وزارت امور خارجه تاجيكستان با صدور اطلاعيه‌اي ضمن تاييد اين خبر اعلام كرد: اجرايي شدن طرح ايجاد مسير حمل‌و‌نقلي كه بتواند در آينده 2 كشور را از طريق ولايت "بدخشان " افغانستان به يكديگر متصل كند، مسئله محوري مورد بحث در اين مذاكرات عنوان شده‌است.
گفته مي‌شود موضوع ساخت جاده بين تاجيكستان و پاكستان از طريق دره "وخان " در قلمرو بدخشان افغانستان در اين نشست نهايي خواهد شد.
در اين اطلاعيه كه نسخه‌اي از آن در اختيار خبرنگار فارس قرار گرفت، آمده است: در مذاكرات اين مقام پاكستاني با مقامات تاجيك، همچنين 2 طرف درباره طرح احداث شبكه فشار قوي انتقال برق "راغون- كابل- پيشاور " با ظرفيت سالانه انتقال 8،6 ميليارد كيلووات ساعت برق نيز گفت‌وگو مي‌شود.
*راه و انرژي محور اصلي مذاكرات هيئت پاكستاني با مقامات تاجيكستان
اين شبكه قرار است در چارچوب طرح سازمان‌هاي بين‌المللي موسوم به CASA-1000 و به منظور انتقال نيروي برق مازاد قرقيزستان و تاجيكستان به افغانستان و پاكستان اجرايي شود.
بنا به اعلام منابع رسمي: بررسي مسائل مربوط به سفر "عاصف علي زرداري " رئيس جمهور پاكستان به تاجيكستان كه براي شركت در نشست چهارجانبه روسيه، پاكستان، افغانستان و تاجيكستان در اواسط شهريور ماه به دوشنبه سفر خواهد كرد، از محورهاي مذاكرات عالمگيرخان با مقامات تاجيكستان اعلام شده است.
چندين سال است كه تلاش اسلامآباد و دوشنبه براي ايجاد مسير حمل و نقل بين 2 كشور و همچنين ساخت شبكه انتقال برق، همچنان ادامه دارد. اما به دليل مخالفت برخي از همسايگان تاجيكستان، تاكنون هيچ پيشرفتي در اجرا و تحقق اين 2 طرح مهم منطقه‌اي حاصل نشده است.
تحليلگران بازديد، "سعيد نويد قمر " وزير آب و انرژي پاكستان در اسفند سال گذشته را نقطه عطف مذاكرات طرفين براي نهايي كردن اين مسئله عنوان مي‌كنند.
اين مقام پاكستاني در سفر فوق‌الذكر و درپي مذاكرات با مقامات دوشنبه، از محل ساخت نيروگاه "راغون " در 110 كيلومتري شرق تاجيكستان بازديد كرد و به طرف تاجيك اطمينان داد كه كشورش به قراردادها و تعهدات قبلي خود در مورد مشاركت در اجرايي شدن طرح احداث شبكه فشار قوي انتقال برق از اين نيروگاه پايبند است.
مقامات ذي‌ربط 2 كشور همچنين پيش از اين توافق كرده بودند كه پاكستان بخشي از مخارج اين طرح را تامين كند.
"امام‌علي رحمان " رئيس جمهور تاجيكستان نيز در سفر اواخر سال گذشته ميلادي به پاكستان، بارديگر توافق‌نامه‌اي را در اين زمينه با مقامات پاكستان امضا كرد.
* نارضايتي ازبكستان از توافق تاجيكستان با پاكستان
پس از گذشت چهار روز از سفر سال گذشته رحمان به پاكستان، "عارف كريم‌اف " سفير ازبكستان در اسلامآباد در يك ديدار شتابزده با مقامات وزارت آب و انرژي پاكستان، ضمن اعلام نارضايتي تاشكند از توافق دوشنبه اسلامآباد، خواستار همكاري پاكستان با ازبكستان در بخش حملونقل و انرژي شد.
به نوشته روزنامه انگليسي‌زبان "Dawn” چاپ پاكستان، سفير ازبك پيشنهادهاي تاشكند در مورد همكاري در ساخت يك نيروگاه بزرگ برقي در پاكستان و همچنين انتقال نيروي برق از كشورش به پاكستان با قيمت مناسب را مطرح كرد.
اما "جاويد مقيم " استاد دانشگاه ملي تاجيكستان و تحليلگر مسائل روابط منطقه‌اي مي‌گويد: با اندكي تامل در مسائل سياسي و اقتصادي منطقه، درمي‌يابيم كه ازبكستان هيچ‌گاه نمي‌تواند در زمينه تامين نيروي برق منطقه، جايگزين تاجيكستان شود.
اين تحليلگر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري فارس افزود: در حال حاضر ازبكستان برق توليدي خود را به قيمت 7،8 سنت به ازاي هر كيلووات ساعت به افغانستان كه در مجاورت مرزهاي اين كشور قرار دارد، صادر مي‌كند و اگر اين برق را به پاكستان صادر كند، بهاي آن به مراتب افزايش خواهد يافت.
به گفته وي، اين درحالي است كه تاجيكستان برق توليدي در نيروگاه‌هاي برق آبي خود را با قيمت 3،5 سنت به ازاي هر كيلووات به افغانستان صادر مي‌كند و در صورت احداث نيروگاه‌هاي جديد، قيمت برق صادراتي تاجيكستان به مراتب كاهش خواهد يافت، حال آنكه بخش عمده برق ازبكستان در نيروگاه‌هاي حرارتي توليد مي‌شود و به همين دليل هزينه توليد آن نيز بسيار بالاتر است.
به اعتقاد اين تحليلگر، طرح CASA-1000 كه يك طرح منطقه‌اي است و با مساعدت بانك جهاني اجرا خواهد شد، بخش قابل توجهي از مشكلات تاجيكستان و بويژه افغانستان و پاكستان را حل خواهد كرد.
به گفته وي، اعتراض مقامات تاشكند تنها با اهداف سياسي و به منظور حفظ بازار انرژي منطقه در دستان خود و جلوگيري از ايجاد زمينه‌هاي مناسب براي رشد اقتصادي تاجيكستان صورت مي‌گيرد.
*تلاش براي اجراي طرح CASA-1000، به‌رغم مخالفت تاشكند
اما اين سوال مطرح است كه، اگر فشارهاي ازبكستان ادامه يابد و زمان ساخت نيروگاه راغون همچنان به درازا بكشد، تاجيكستان چه خواهد كرد؟
"زبيدزبيداف " سفير تاجيكستان در پاكستان اخيراً به منظور فراهم كردن مقدمات لازم براي سفر زرداري به دوشنبه، ضمن طرح اين موضوع با مقامات وزارت آب و انرژي پاكستان، اعلام كرد كه تاجيكستان حتي بدون راه‌اندازي نيروگاه راغون اين توان را خواهد داشت كه با احداث نيروگاه‌هاي دييگر، به در تعهدات خود در زمينه صدور برق به افغانستان و پاكستان عمل كند.
سفير تاجيكستان در اسلامآباد با اشاره به نياز پاكستان به حدود 8 ميليارد كيلووات ساعت برق در سال، اجراي طرح‌هاي منطقه‌اي مانند، CASA-1000 را در راستاي تحكيم همكاري‌هاي منطقه‌اي دانست.
كارشناسان بر اين نظرند كه، نشست چهارجانبه سران پاكستان، افغانستان، تاجيكستان و روسيه در دوشنبه به بسياري از اين سوالات پاسخ خواهد داد. زيرا روسيه نيز پيشتر آمادگي خود را براي سرمايه‌گذاري در اين طرح اعلام كرده بود.
به اعتقاد اين كارشناسان، بررسي طرح ساخت يك مسير حملونقل بين پاكستان و تاجيكستان كه بتواند اين كشور آسياي‌مركزي را به بنادر آبي "كراچي " و "گوادر " متصل كند، از ديگر موضوعاتي است كه در اين ديدار مطرح خواهد شد.
در طرح CASA-1000 كه توسط شركت "ليمبويرير " كانادا تهيه شده، با هزينه‌اي بيش از 700 ميليون دلار، خط 750 كيلومتري انتقال برق فشار قوي قرقيزستان، تاجيكستان به پاكستان از قلمرو افغانستان احداث خواهد شد.
كوشش مقامات پاكستاني و تاجيك براي توسعه روابط 2 جانبه در حالي است كه به دليل عدم وجود امكانات زيربنايي حملونقل جاده‌اي و ريلي بين 2 كشور، ارزش مبادلات تجاري بين اسلام آباد دوشنبه، حدود يك‌صد ميليون دلار است.
