صراط: یک کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه «عصر ما» و «حلقه کیان» راه آغاز دگردیسی ایدئولوژیک جریان چپ محسوب می‌شود، گفت: دگردیسی مجموعه اصلاح‌طلبی از طیف مجمع روحانیون تا در انتهای آن طیف، مشارکت را در بر می‌گیرد.
ناصر ایمانی کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به تغییر رویکرد اصلاح‌طلبان در دهه‌های مختلف اظهار داشت: اصلاح‌طلبان تغییرات هویتی زیادی داده‌اند از چپ قدیم تا اصلاح‌طلبی و در این مسئله خودشان هم شکی ندارند و برخی چهره‌هایشان اعلام کردند که اصلاح‌طلبان فعلی رابطه کمی با چپ قدیم دارند.
ایمانی ادامه داد: چپ قدیم عمدتاً تا زمان رحلت حضرت امام(ره) افرادی بودند که اعتقاد جدی به مقوله حکومت اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه داشتند و آنقدر پیشروی کرده بودند که اساساً جناح راست سابق را متهم به اسلام آمریکایی می‌کردند و خود را نماینده اسلام ناب محمدی می‌دانستند.
* «عصر ما» و «حلقه کیان» راه آغاز دگردیسی ایدئولوژیک جریان چپ
این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه بعد از رحلت حضرت امام(ره) و شروع رهبری آیت‌الله خامنه‌ای جریان چپ از زمان مجلس چهارم در کسوت سیاسی و ایدئولوژیک قرار گرفتند، یادآور شد: آنها در سال‌های 71 و 72 به تدریج از طریق برخی نشریات خود از جمله «عصر ما» و «حلقه کیان» دچار دگردیسی ایدئولوژیک شدند و از مقوله اسلام ولایت فقیه به نوعی اسلام سکولار رسیدند.
وی تصریح کرد: این جریان در سال 76 با پیروزی خاتمی قدرت سیاسی را نیز به دست گرفت و سپس در مجلس ششم قوه مقننه را نیز به دست آوردند البته همه جریان اصلاح‌طلبی دچار این نوع دگردیسی نشدند بلکه بخشی از آنها که البته بخش مؤثر مجموعه اصلاح‌طلبان هم بودند، دچار این دگردیسی شدند اما به هر حال طیفی که دچار این تحولات نشده بود در برابر این تغییر هویت سکوت کردند.
*تغییرات ایدئولوژیک از چپ سنتی تا چپ مدرن را در بر می‌گرفت
ایمانی با اشاره به دگردیسی و سکوت بدنه اصلاح‌طلبی به عنوان دو رویکرد در قبال تحولات سیاسی ادامه داد: ما اسم مجموعه اینها را اصلاح‌طلبان می‌گذاریم و این مجموعه از طیف مجمع روحانیون تا کارگزاران و در انتهای آن طیف مشارکت را در بر می‌گیرد، یعنی این تغییرات از چپ سنتی تا چپ مدرن به تعبیر خودشان را در بر می‌گرفت، در حالی که ما چنین تغییرات ماهوی را در راست سابق به این شکل هرگز تجربه نکردیم.
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به رفتار اصلاح‌طلبان در سال‌های 76، 88 و 92 آن را نه یک تغییر ماهیت بلکه تاکتیک‌های سیاسی متناسب با زمان عنوان کرد و افزود: در سال 76 کاندیدای مطلوب اصلاح‌طلبان خاتمی بود که نزدیکی زیادی به اصلاح‌طلبان داشت اما مانند آنها دچار استحاله نشده بود هر چند که قرائت‌های او از حکومت‌های اسلامی با دیدگاه حضرت امام(ره) تفاوت داشت و به نوعی لیبرالیسم سیاسی نزدیک بود.
وی با بیان اینکه خاتمی قائل به حکومت سکولار نبود اما آبشخور فکری جماعتی که این قرائت را از حکومت داشتند از سروش و کدیور نشأت می‌گرفت، یادآور شد: خاتمی اینگونه نبود اما در دولت وی این جریان سکان‌دار شد و سپس مجلس ششم را نیز به دست گرفت.
*اصلاح‌طلبان تا انتخابات 88 از گزینه‌های حداکثری حمایت کردند
ایمانی با بیان اینکه اصلاح‌طلبان تا انتخابات 88 از گزینه‌های حداکثری حمایت کردند، تصریح کرد: اصلاح‌طلبان در انتخابات 88 با مهندس موسوی قرابت نزدیک فکری نداشتند چرا که تا سال 88 هیچ قرینه‌ای که نشان دهد موسوی دچار استحاله مانند سایر اصلاح‌طلبان دیگر شده باشد، وجود نداشت اما آنها بهترین گزینه‌ای که می‌توانستند از وی حمایت کنند، مهندس موسوی بود.
این کارشناس مسائل سیاسی اظهار داشت: پس از اتفاقات 88 و حوادثی که به وقوع پیوست، اصلاح‌طلبان با همه خشونت‌هایی که خلاف قانون اتفاق افتاد باز هم حاضر نشدند دست از حمایت از موسوی و تحریک افکار عمومی بردارند و از این رو باعث ضربه به اصلاح‌طلبی شدند.
وی در ادامه تحلیل خود به شرایط اصلاح‌طلبان در انتخابات 92 پرداخت و اظهار داشت: مشی اصلاح‌طلبان بر این منوال است که به یک ایدئولوژی خاصی اعتقاد دارند و می‌دانند با این ایدئولوژی به لحاظ قانونی امکان حضورشان در قدرت وجود ندارد و اگر این ایدئولوژی را رسماً اعلام کنند، نمی‌توانند در عرصه قدرت حضور یابند.
ایمانی با اشاره به مختصات ایدئولوژی فکری اصلاح‌طلبان ادامه داد: آنها به نوعی حکومت اسلامی اعتقاد دارند مبنی بر اینکه حاکمان مسلمان باشند اما اسمی از اجرای احکام اسلامی نباشد و سیستمی که فردی به عنوان ولی فقیه در آن وجود داشته باشد که منطبق با دیدگاه حضرت امام و وضع فعلی است را قبول ندارند و معتقدند صرفاً رأی مردم تعیین کننده است و چون مردم مسلمان هستند فردی را انتخاب می‌کنند که مسلمان باشد و همین کفایت می‌کند، لذا اعتقادی به سیستم ولایت فقیه و شورای نگهبان ندارند.
*اصلاح‌طلبان قائل به حکومت سکولار همچون ترکیه هستند
این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه اصلاح‌طلبان در واقع قائل به یک حکومت سکولار همچون ترکیه هستند، گفت: البته این با اعتقاد به حکومت لائیک که در کشوری همچون فرانسه وجود دارد متفاوت است بنابراین چون اصلح‌طلبان نمی‌توانند صریحاً این مواضع حداکثری خود را اعلام کنند، به منظور تغییر قدرت باید در قدرت حضور یابند و راه حل آن نیز این است که خواسته‌های خود را حداقلی کنند و به مرور زمان به خواست اصلی برسند.
وی بر همین اساس تأکید کرد: بنابراین در سال 92 بهترین گزینه‌ای که اصلاح‌طلبان می‌توانستند از طریق او در قدرت حاضر شوند، روحانی بود. البته روحانی معتقد به حکومت اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه است اما در میان سایر گزینه‌های او نزدیک‌ترین گزینه به اصلاح‌طلبان محسوب می‌شد.
ایمانی درباره انصراف عارف علی‌رغم گفتمان اصلاح‌طلبی او خاطرنشان کرد: اصلاح‌طلبان متوجه شدند که آقای عارف امکان رأی‌آوری ندارد بنابراین او را کنار گذاشته و از روحانی حمایت کردند هرچند که از این لحاظ عارف گزینه بهتر و نزدیک‌تری به آنها بود.
*اصلاح‌طلبان ناچارند از گزینه‌ای مثل محمدرضا خاتمی تنازل کنند
این کارشناس مسائل سیاسی اظهار داشت: قدرت مانور تاکتیکی اصلاح‌طلبان در مقاطع مختلف زیاد است چرا که نمی‌توانند به دلیل محدودیت‌های قانونی به آن ماهیت ایدئولوژیکی خود رسماً اذعان کنند لذا اگر بخواهند گزینه‌ای را حداکثری مطرح کنند، دست نیافتنی خواهد بود، به طور مثال شاید گزینه حداکثری آنها برای انتخابات محمدرضا خاتمی باشد اما وقتی می‌بینند که نمی‌توانند به خاطر مسائل قانونی او را مطرح کنند، از این خواسته تنازل پیدا می‌کنند.
وی ادامه داد: بنابراین اصلاح‌طلبان یا باید از قدرت کنار بروند، یا به جامعه مدنی و مباحث غیرسیاسی روی بیاورند یا به گزینه حداقلی رضایت دهند اما آنها گزینه سوم را انتخاب می‌کنند؛ در واقع اصلاح‌طلبان بین صفر و صد دست به انتخاب نمی‌زنند. لذا 20درصد از قدرت را هم غنیمت می‌دانند و به فردی که با آنها متفاوت است اکتفاء می‌کنند.
*اصلاح‌طلبان با حمایت از لاریجانی و ناطق به 20 درصد قدرت اکتفا می‌کنند
ایمانی با اشاره به حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی و ناطق آن را مصداق این اصل دانست و خاطرنشان کرد: اصولگرایان اساساً عرصه سیاسی را ایدئولوژیک می‌دانند و نگاهشان به کسانی که باید در قدرت باشد حداکثری است اما نگاه اصلاح‌طلبان حداکثری نیست و بنابراین ما شاهد حمایت آنها از هاشمی،روحانی، ناطق و لاریجانی هستیم یعنی حاضر می‌شوند تا این حد از خواسته‌هایشان عدول کنند اما در قدرت حضور یابند تا آرام آرام افکار مردم را تغییر دهند و مثلاً در 20 سال آینده به نقطه‌ای برسند که بالاخره این ماهیت حداکثریشان پذیرفته شود.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: این مسئله از نظر اصلاح‌طلبان عدول نیست بلکه پیشرفت است؛ آنها به نهضت آزادی نگاه می‌کنند که وقتی ماهیت لیبرالی خود را کاملاً مطرح کرد از عرصه قدرت کنار گذاشته شد بنابراین آنها به جای پیروی از مدل نهضت آزادی از یک مدل دیگر تبعیت و به حداقل خواسته‌های خود قناعت می‌کنند.
