در خرداد 91 سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی وقت و اعضای تیم مذاکره‌کننده برای ارائه گزارش از روند مذاکرات به مجلس می‌رود.
هنگام ارائه این گزارش دقیقا دو سال از صدور قطعنامه 1929 علیه جمهوری اسلامی می‌گذرد.
پس از گزارش سعید جلیلی چند تن از نمایندگان تذکراتی به او می‌دهند و همگی،به ویژه علی لاریجانی تاکید می‌کنند که تیم مذاکره کنند نباید خارج از ان.پی.تی وارد مذاکره شود.
علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در هشداری صریح خطاب به سعید جلیلی تاکید می‌کند که «حق تساهل ندارید!»
با توجه به برخی اظهارنظرها در چند روز اخیر مبنی بر اینکه تیم مذاکره کننده قبلی حاضر به توضیح به مجلس نبوده و نمایندگان از روند مذاکرات بی‌اطلاع بوده‌اند، بازخوانی جلسه خرداد 91 جلیلی با نمایندگان مجلس می‌تواند قابل توجه باشد.
متن این جلسه عینا به نقل از صورتجلسه مذاکرات مجلس نقل می‌شود:
دبیر (فرهنگی) ـ جناب آقای دکتر بروجردی بفرمایید.
بروجردی: غرب و آژانس حق ندارند با ادبیات خارج از NPT با ایران حرف بزنند
علاءالدین بروجردی (بروجرد) ـ بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم جمیعاً و رحمه الله
با درود به ارواح طیبه شهداء و امام شهیدان و با عرض ادب و اعلام اطاعت به محضر مبارک مقام معظم رهبری. واقعیت این است که فناوری هسته ای یک حق مسلم ملی و بین المللی است، ما چند ده سال است که عضو پیمان NPT هستیم، در ماده (4) این پیمان تصریح شده است که کشورهای برخوردار از این دانش موظف هستند این دانش را در اختیار کشورهای غیربرخوردار عضو این پیمان قرار دهند.
بنابراین اگر قرار است که در عرصه بین المللی ایرادی گرفته شود بر کسانی است که امروز به ما ایراد وارد می کنند، کشورهای (1+5) که برخوردار از این دانش هستند موظف هستند با ما همکاری کنند این دانش را در اختیار ما قرار دهند، شما نگاهی به کارنامه عملکرد آنها قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بیفکنید، همکاری گسترده ای را هم آمریکاییها، آلمان، انگلیس، فرانسه با ایران قبل از انقلاب داشتند. در آن زمان جمعیت ما نصف بود، تولید نفت ما دو برابر بود، (6) میلیون بشکه نفت صادر می کردیم، هیچگاه عنوان نکردند که ایران دارای سوخت های فسیلی است و نیازمند دانش هسته ای نیست، خود این موضوع نشان می دهد که نگاه آنها بدون تردید یک نگاه سیاسی است و این ما را موظف می کند که با جدیت از این حق ملی دفاع کنیم.
بنده صمیمانه تشکر می کنم از جناب آقای دکتر جلیلی و تیم مذاکره کننده که با اقتدار و عزت اسلامی در این صحنه مهم مذاکرات حضور دارند و شاهد بودید که در هر نوبت همه نمایندگان محترم با جدیت از تیم مذاکره کننده دفاع کردند، این نگاه ماست در مجلس ولی واقعیت این است که غربی ها و در رأس آنها آمریکاییها دنبال این هستند که ما این حق را نداشته باشیم، ما فراز و نشیب های فراوانی را به ویژه در طول (10) سال گذشته طی کرده ایم، در این بازی بدون تردید غرب و آمریکا بازنده بودند، آن زمانی که در مذاکرات تهران وزرای خارجه انگلیس و فرانسه و آلمان به ما گفتند که شما حق ندارید حتی دو سانتریفیوژ داشته باشید و ما امروز هزاران دستگاه را ساخته ایم و فعال داریم نشان دهنده این واقعیت است که در این بازی آنها بازنده هستند و این باخت را ادامه ندهند.
واقعیت این است که ما همانگونه که مقام معظم رهبری با صراحت اعلام کردند، اضافه بر تعهدی که در عرصه بین المللی در قالب پیمان NPT داریم که سلاح نسازیم، به طرف سلاح نرویم، خط قرمز ما این است. در زیر این خط قرمز براساس این عهدنامه ما حق داریم و باید از این حق خود استفاده کنیم، از این دانشی که عرصه آن فقط انرژی نیست. پزشکی، کشاورزی و زمین شناسی است و هزار و یک مورد دیگر که نمونه بارز آن همین رآکتور تهران است که آقای دکتر جلیلی فرمودند داروی یک میلیون بیمار را در سال تولید می کند و آنها حتی علی رغم همه ادعاهای حقوق بشری یک نگاه انسانی هم به این مسأله نکردند.
بنابراین من این نکته را می خواهم عرض کنم که چون ما بعضی از جاها که می رویم تردید می کنند که این هزینه چرا؟ همه مطلع هستند و تأکید بر این مسأله ضروری است که نسل های آینده ما در کشوری بدون سوخت های فسیلی زندگی می کنند و اگر ما امروز این دانش را در اختیار نگیریم و به نسل های آینده منتقل نکنیم بدون تردید دست نسل های آینده ما به سوی بیگانگان دراز است. امروز که آنها نیازمند سوخت ما هستند به ما زور می گویند قطعنامه صادر می کنند، تحریم های فراقطعنامه ای انجام می دهند، فردا که ما نیازمند باشیم مشخص است که دیگر استقلالی نخواهیم داشت.
پیشنهاد من خدمت جناب آقای دکتر جلیلی با سپاس مجدد از همه تلاش های ایشان این است که اولاً علی رغم اینکه حق فناوری هسته ای درخصوص ماده (4) صریح شده است، یعنی به رسمیت شناخته شده است ولی اجلاس (1+5) که ما از آنها و از آژانس این انتظار را داریم که با ادبیاتی خارج از چارچوب NPT صحبت نکنند، ملت ما ملتی نیستند که زور و حرف غیرمنطقی را بپذیرند. (رئیس ـ متشکریم، وقتتان تمام شده است) بنابراین سه نکته است:
به رسمیت شناختن فناوری هسته ای، قطعنامه های غیرقانونی باید متوقف شود و تحریم های فرا قطعنامه ای برداشته شود، با تشکر.
رئیس ـ متشکریم، نفر بعد را دعوت بفرمایید.
دبیر (فرهنگی) ـ جناب آقای سنائی بفرمایید.
سنایی: مجلس پشتیبان قاطع تیم مذاکره کننده هسته ای است
مهدی سنائی (نهاوند) ـ بسم الله الرحمن الرحیم
تشکر می کنیم و خسته نباشید می گوییم خدمت تیم مذاکره کننده هسته ای و مسؤولین محترم شورای عالی امنیت ملی و همچنین از مواضع مقتدرانه ای که در دفاع از منافع ملی کشور و همینطور اهداف ارزشمند انقلاب اسلامی دارند. با توجه به کوتاهی زمان اگر چند نکته را بخواهیم اشاره کنیم مهمترین آن است که امروز فعالیت های هسته ای و بحث هسته ای برای ما و کشور ما یک موضوع ملی است، موضوعی است متعلق به تمام ملت که با تمام دقت آن را پیگیری می کنند و تبدیل به بخشی از غیرت ملی مردم ما شده است. بنابراین طرف های مذاکره کننده ایرانی در مذاکراتی که با طرفهای مذاکره انجام می دهند باید به این موضوع توجه داشته باشند.
چند روز پیش برخی از سایت ها مقاله ای را از یک روزنامه کانادایی ترجمه و منتشر کرده بودند، مقاله جالبی بود، اشاره کرده بود که اگر دور از این فضای رسانه ای و ایران هراسی که غرب در جهان انجام می دهد به موضوع هسته ای ایران بپردازیم یک فعالیت علمی و یک موضوع تحقیقاتی و یک روندی که چند دهه است که برقرار است و طبیعتاً ملت و جوانان هیچ ملتی اجازه صرف نظر از آن را نمی دهند. تحقیقاتی که امروزه بخشی از پیشرفت بشری و توسعه کشورها است. بنابراین مردم ما و مجلس شورای اسلامی حمایت قاطعی از فعالیت های هسته ای صلح آمیز کشور دارند و پشتوانه تیم مذاکره کننده هستند.
فکر می کنم بزرگ ترین اشتباه در روند مذاکرات که منجر به کندی مذاکرات و اینکه دستاوردهای لازمی را که باید داشته باشد، ندارد دو موضوع است: یکی اینکه اعتماد یک اعتماد یک طرفه تعریف شده است. جالب است که طرف های مذاکره با ایران انتظار دارند که ایران اثبات کند که فعالیت های هسته ایش غیر نظامی است. یعنی اصل برائتی که در همه عرصه های زندگی جاری است، اینجا جاری نمی شود. هیچکدام از قطعنامه هایی که صادر شده و اعلامیه های آژانس هم هیچگاه دلیل و گواهی بر نظامی بودن فعالیت های هسته ای ایران ارائه نکرده اما انتظار می رود که ایران... (سبحانی نیا ـ وقت شما تمام است) این چارچوب غلطی است.
نکته دیگری که آقای دکتر جلیلی به آن اشاره کردند روش فشار و مذاکره روشی است که ابطال و پاسخگو نبودن آن ثابت شده است. با توجه به مذاکرات پیش رو در مسکو من نکته ای هم با توجه به اینکه حوزه روسیه و اوراسیا را دنبال می کنم اشاره کنم که مجموعاً با شرایط نوین بین المللی و رویکردهای نوین روسیه و سوءظن بیشتری که به اهداف و عملکرد آمریکا از سوی روسیه وجود دارد و موضعگیری که در بحث سوریه داشت و نگاهی که روسیه به روابط دوجانبه دارد، مجموعاً انتظار می رود که مسکو نقش قابل توجهی ایفا کند و مذاکرات پیش رو درواقع تحت تأثیر گفتمان بلوک شرقی و چین و روسیه و ایران هم باشد و از دستاوردهای قابل توجهی برخوردار باشد. دو نکته را هم من اشاره کنم، جناب آقای دکتر بروجردی سه نکته را اشاره کنم.
ابتدا اینکه... (رئیس ـ اگر اجازه دهید چون وقتتان تمام شده است) انتظار می رود که دیپلماسی و سیاست خارجی کشور حمایت کننده مذاکره هسته ای باشد، به این معنا که ما باید تلاش کنیم که حداکثر روابطمان را با کشورهای دیگر خالی از مسأله کنیم و در سطح بین الملل و منطقه روابط ما با سایر کشورها، کمک کننده به پیشرفت مذاکرات در پرونده هسته ای و تیم مذاکره کننده باشد و کمتر مسأله داشته باشیم و درواقع با تسهیل موضوع در سایر بخش ها به پیشرفت این موضوع کمک کنیم.
امیدوار هستیم که شورای عالی امنیت ملی هم با بهره گیری بیشتر از دیدگاه های کارشناسی و ظرفیت کارشناسی کشور همچنان بتواند در این مسیر که اصل آن به دلیل چالشی است که نظام سلطه با انقلاب اسلامی دارد بتوانیم با تمام توان و قدرت و با کمترین هزینه در دفاع از حقوق ملت ایران موفق باشیم.
رئیس ـ متشکریم، نفر بعدی را دعوت بفرمایید.
دبیر (فرهنگی) ـ جناب آقای جهانگیرزاده بفرمایید.
جهانگیرزاده: آقای جلیلی! نمایندگان مجلس مدافع مذاکرات شما هستند
جواد جهانگیرزاده (ارومیه) ـ بسم الله الرحمن الرحیم
ابتدا از جناب آقای دکتر جلیلی به خاطر گزارش خوب تشکر می کنم. چند نکته است که من مایلم اینها را خدمت سروران ارجمند به ویژه جناب آقای دکتر جلیلی عرض می کنم.
یکی اینکه کسی تردید ندارد موضوع هسته ای جمهوری اسلامی ایران یک موضوع راهبردی در مسائل سیاست خارجی ما است. دوم اینکه این امر نتیجه یک فرآیند طولانی و درعین حال نتیجه زحمات و تلاش هایی بوده که به اینجا رسیده است و همانطورکه شما هم تصریح فرمودید همه ملت ایران در این فرآیند مؤثر بوده اند. بنابراین، این فرآیند پیچیده و تلاش چندین دهه اکنون در دستان شماست.
البته ما نسبت به مجموعه مذاکرات و تلاش های شما شاکر هستیم، اما می خواهیم بگوییم که در یک برهه تاریخی و در یک برش تاریخی تأثیرگذار هستید. قطعاً تاریخ آینده ملت ایران نسبت به شما قضاوت روشنی خواهد داشت و امیدواریم از این مجموعه مذاکرات سربلند بیرون بیایید. آنچه آقای بروجردی هم گفتند در مجموعه مذاکراتی که شما داشته اید همیشه مجلس شورای اسلامی و نمایندگان ملت در دوره هشتم و در دوره اخیر مدافع بوده اند و طبیعی است که امیدوار هستند که این مجموعه مذاکرات به نتیجه برسد.
اما در منطقه ای قرار داریم که دو تا کشور وجود دارند که دارای بمب هسته ای هستند، اسرائیل که زرادخانه های متعدد دارد و در عین حال عضو NPT هم نیستند. اینکه انتظار جمهوری اسلامی ایران به برخورد در قالب چارچوب ها و ضوابط حقوقی بین المللی یک انتظار طبیعی است و تصریح به این نکته در مجموعه مذاکرات بسیار مهم است. اما آقای دکتر جلیلی! تجربه تاریخی به ما نشان داده است که مجموعه گفتگوها، مجموعه سازنده ای است اما رفتار غرب در مجموعه گفتگوها رفتاری دوگانه است، رفتاری توأم با ریاکاری و فریبکاری است، معادله آنها معادله معیوبی است و به هر طریق معادله ثمربخشی نیست.
اگر نتیجه گفتگوها برای رسیدن به یک چارچوب همکاری است ایجاد فشار و صدور بیانیه ها و قطعنامه ها و افزایش تحریم ها برای ملت ما و نمایندگان ملت محل پرسش اساسی است. تا حالا جناب عالی شش دور مذاکره کرده اید و وارد دور هفتم می شوید، سه دور در ژنو، دو دور در استانبول و یک دور در بغداد و یک دور در مسکو خواهد بود.
طبیعی است که مجموع مذاکرات شما با این ادله و منطقی که دارید و منطق راهگشایی هم هست علی القاعده باید به مانند سابق با استحکام ادامه دهید و بدانید که شما در پی استیفای حقوق ملت بزرگ ایران هستید و طبیعی است که نمایندگان هم این انتظار را از شما دارند. (1+5) و آژانس هم حق ندارند خارج از عرف و معاهدات بین المللی از جمهوری اسلامی ایران انتظار داشته باشند. همان حرفی که شما گفتید ایران یک استثناء نیست، ایران در قاعده بین الملل است و باید با این قاعده برخورد کرد. رفتارهای اهانت آمیز غربی ها برای ما قابل تحلیل، تبیین و پذیرش نیست.
اینها باید به عنوان صدای نمایندگان ملت به آنها هم برسد، طبیعی است که مجلس و نمایندگان رصد می کنند، این موضوع امروز به عنوان مهم ترین موضوع ملی ما مطرح است. رهبر معظم انقلاب اسلامی هم نسبت به این موضوع حساس هستند.
اما آقای دکتر جلیلی! آنچه در مجلس می گذرد حساسیت بیش از حد روی این موضوع است و طبیعی است که رصد نمایندگان اگر نتیجه اش مبتنی بر این باشد که به استیفای حقوق ملت بینجامد قطعاً پشتیبانی های جدی را از شما خواهیم داشت و در عین حال ما نیات غربی ها را در این مجموعه مذاکرات نیات دقیقی نمی دانیم. آنها خود از چارچوب هایی که تعیین می کنند خارج می شوند. انتظار از کشورهای خارج از مجموعه محور غرب مثل چین و روسیه هم این است همانگونه که در موضوع سوریه با استقلال عمل می کنند در این موضوع هم استقلال خود را بیش از حد به نمایش بگذارند، سپاسگزاریم. باز هم از زحمات جناب عالی ممنونیم.
رئیس ـ تشکر می کنیم. آقای جلیلی شما صحبت دیگری دارید، بفرمایید.
سعید جلیلی (دبیر شورای عالی امنیت ملی) ـ بسم الله الرحمن الرحیم
از اظهار لطفی که دوستان داشتند تشکر می کنم. یک نکته را من عرض کنم در یکی از گفتگوها که دو، سه سال پیش بود یادم است سؤالی که ما از آنها داشتیم این بود که شما (30) سال است هرآنچه داشتید علیه ملت ایران به کار گرفتید و در مسیر پیشرفت ما تمام موانعی را که می شد گذاشتید. این را از آقای سولانا سؤال کردم، گفتم خود شما ادعایتان این است و همین امروز هم تأکید دارید که جمهوری اسلامی ایران تا امروز هیچ سلاح هسته ای ندارد. می گویید نگرانیم که شاید در آینده باشد. گفتم پس به قول شما که نه بمب هسته ای و نه سلاح هسته ای داریم و شما هم که زرادخانه های مختلف سلاح هسته ای را دارید چرا نتوانسته اید علی رغم به کارگیری همه ظرفیت ها مانع پیشرفت ملت ایران شوید؟
ایشان پاسخی نداشت ولی من آنجا آن پاسخ را دادم و اینجا این استفاده را می خواهم بکنم. امروز چیزی که موجب اقتدار ما در گفتگوها و اقتدار نظام جمهوری اسلامی ایران است، پشتوانه مردمی نظام است. یک مردم سالاری دینی که مردم نه تنها پشتیبانی می کنند بلکه حاضرند برای دفاع از حقوق و آرمان هایشان هزینه بپردازند.
نقش مجلس شورای اسلامی به عنوان نمایندگان ملت در دفاع از این حقوق و ایستادگی بر این حقوق بسیار اهمیت دارد. من اینجا می خواهم از مجلس شورای اسلامی تشکر کنم که در هر دور از گفتگوها از تیم مذاکره کننده حمایت کرد و پشتیبانی آنها باعث قوت و اقتدار جمهوری اسلامی ایران در دفاع از خواسته های ملت شد.
من در همین گفتگوهای بغداد این روزنامه های تهران را که در اختیارم بود، روزنامه انگلیسی هم بود، که نمایندگان محترم از این گفتگوها حمایت و بر حقوق ملت ایران تأکید کرده بودند را در گفتگوها نشان دادم.
گفتم امروز آن ظرفیتی است که تیم گفتگوکننده و تیم مذاکره کننده نمی تواند جدای از ملت و خواست ملت و حقوق ملت گفتگو کند. من از شما تشکر می کنم، مجلس شورای اسلامی به عنوان عصاره فضائل ملت مهم ترین پشتوانه و دفاع از حقوق ملت است و ان شاءالله ما هم بتوانیم این مسیر را به خوبی دنبال کنیم. از همه شما که حوصله کردید بسیار متشکر هستم و خیلی ممنونم.
لاریجانی: از حقوق ما در NPT حق تساهل ندارید
رئیس ـ جناب آقای دکتر جلیلی از جناب عالی و دوستانتان و گزارشی که به مجلس دادید تشکر می کنیم. من لازم می دانم از فعالیت جناب آقای دکتر جلیلی و همکارانشان در این برهه ای که فعال هستند تشکر کنم. حدود (40) سال است که مسأله موضوع هسته ای در کشور ما در جریان است و در این (40) سال دو مقطع متمایز دارد، قبل از پیروزی انقلاب که خود آمریکایی ها در این زمینه فعال بودند، حتی زمانی آقای کسینجر که وزیر خارجه آمریکا بود به ایران آمد و یک قرارداد (6) میلیارد دلاری را در زمینه هسته ای با ایران امضا کرد. در آنجا همه فرآیند موضوع هسته ای، حتی غنی سازی هم وجود داشت و آن زمان مورد حمایت آنها بود. پس از پیروزی انقلاب حتی درمورد نیروگاه های هسته ای هم به ایران ستم کردند و کشورهای اروپایی، مثل آلمان و فرانسه، که قراردادهایی با ایران داشتند آن قراردادها را لغو کردند. بنابراین ما چاره ای نداشتیم جز اینکه در زمینه فناوری هسته ای خودمان کار را آغاز کنیم.
امروز این دانشی که وجود دارد دانش وارداتی نیست، محصول خدمات و فعالیت های فکری دانشجویان و دانشمندان و پژوهندگان ایرانی است. بنابراین آنها حق ندارند در این زمینه مطالبه ای از ایران داشته باشند.
نکته دیگر مسأله معاهده NPT است. آنچه مهم است برای همه کشورها یک ضابطه ای گذاشته اند که در آن چارچوب می توانند فعالیت هسته ای داشته باشند. تاریخ مذاکرات گذشته نشان می دهد که رفتار غربی ها در این زمینه مزورانه است، از یک طرف می گویند ما برای حل مسأله پای میز مذاکره می آییم و از پشت صحنه دنبال رفتارهای تندروانه هستند.
معضل اصلی این است که آنها نسبت به خودشان سوءتفاهم دارند و مذاکره را یک مذاکره واقعی نمی بینند. آنچه مطالبه اصلی ما در مجلس از تیم مذاکره کننده است، این است که در پای حقوق ملت ایران در چارچوب NPT حق تساهل ندارند. این موضوع اصلی است. البته ایران در آن جاهایی که درجه غنی سازی است به دلخواه و بنابر نیاز خود می تواند حجمش را مشخص کند، اما این نمی تواند تبدیل به یک سدی برای ورود حرکت فناوری هسته ای ایران محسوب شود.
لذا دوستانی که در مذاکرات هسته ای موضوع را دنبال می کنند باید توجه داشته باشند که مرز کار باید مقررات بین المللی باشد و آنچه هم که در مسیر مذاکرات به عنوان مصالح در نظر گرفته می شود باید به اختیار ملت ایران باشد و متناسب با نیازی که ایران دارد. از این جهت و با این چارچوب حتماً مجلس شورای اسلامی از تیم مذاکره کننده، هم حمایت می کند و هم مطالبه جدی دارد و نتیجه مذاکرات مسکو را هم رصد خواهیم کرد. امیدواریم که دوستان ما در این مذاکرات بتوانند آنچه ملت ایران پس از سال ها به دست آورده است مستحکم و مستقر نمایند.
