صراط: گروهی از زن ها در چراگاه کوهستانی گرد هم جمع شده و گله ای بز در اطرافشان در حال چرا هستند.
تعدادی از آن ها ظرف های بزرگ شیر را تکان می دهند تا ماست درست کنند و چند نفر دیگر نیز مشغول آماده کردن چای هستند.
در این حین، یک موشک از پایگاه نظامی در مرز ترکیه و از فاصله ای دور شلیک می شود که صدای زیادی هم دارد. زن ها حتی سرشان را بلند نمی کنند تا آن را ببیند.
گولسِن 45 سال دارد و می گوید: «تمام چیزی که می خواهیم، تمام چیزی که به آن امید داریم و برای آن دعا می کنیم، صلح است. من یک زنم و جنگ خیلی بر روی من اثر می گذارد. من می ترسم به بیرون بروم، چون ممکن است اتفاقی برای بیفتد. اگر یکی از بچه هایم تنها نیم ساعت دیر کند، من تا سر حد مرگ نگران او می شوم. ما بی صبرانه منتظر برقراری صلح هستیم.»
زنی دیگر با عصبانیت سرش را تکان می دهد و می گوید: «مگر اردوغان قول نداد که دیگر اشک از چشمان هیچ مادری در این سرزمین جاری نشود؟ حالا ببینید او دارد چه کار می کند! او دارد آتش جنگ را شعله ورتر می کند.»
پس از دو سال آرامش نسبی، باری دیگر ندای جنگ به شرقی ترین نقطه ترکیه برگشته است، جایی که کردها دهه ها است در خط مقدم نبردی خونین بین دولت ترکیه و حزب کارگران کردستان (پ ک ک) زندگی می کنند.
تاکنون بیش از 40 هزار نفر در این درگیری ها کشته شده اند. فعالان محلی می گویند که دود آتش جنگ بیشتر در چشمان زنان می رود.
یکی از فعالان حقوق زنان کرد که نخواست نامش فاش شود، گفت: «زن بودن در این نقطه از زمین خیلی سخت است. این وضعیت هنگام جنگ وخیم تر هم می شود. کشته های جنگ همیشه پسران، شوهران و برادران همین زن ها هستند.»
دور جدید درگیری ها پس از انفجار انتحاری در ماه گذشته میلادی شروع شد. در آن حمله انتحاری، 33 نفر در شهر مرزی سوروچ کشته شدند.
به گزارش العالم، دولت ترکیه، در این بین، تروریست های داعش را مسئول آن دانستند، اما بسیاری از کردهای منطقه انگشت اتهام را به سمت آنکارا دراز کردند. آن ها می گویند که خیلی وقت است که دولت اردوغان حامی داعش در برابر کردها در شمال سوریه است. پس از آن بمب گذاری در سوروچ، شبه نظامیان کرد نیز برای تلافی دو افسر پلیس را کشتند. اواخر ماه گذشته میلادی بود که جنگنده های ترک به مواضع کردها در شمال عراق حمله کردند، و از طرف دیگر هم، پ ک ک روزانه به چندین پایگاه مرزی و پلیس حمله کرده و ده ها نفر را نیز کشتند. در چنین شرایطی، صلح یک گزینه دور از دسترس به نظر می رسد.
برخی از دختران جوانِ منطقه نسبت به درگیری ها و تبعیض بی پایان دولت ترکیه ابراز ناخرسندی کرده و می گویند که دیگر تاب چنین رفتاری را ندارند.
روژدا، 16 ساله، می گوید: «ما از این وضعیت دیگر خسته شده ایم. من می دانم که مردم چقدر بی تاب شده اند. مادرم همیشه گریه می کند. دو تا از برادرهایم سال قبل به پ ک ک پیوستند. دلیلش نیز این بود که پیروزی های پ ک ک مقابل داعش به آن ها انگیزه داده بود.» او کمی سکوت می کند و سپس می گوید: «من حتی گاهی اوقات آرزو کرده ام که این جنگ داخلی که همه در موردش حرف می زنند، رخ دهد تا همه ما شاهد طغیان همه جانبه آن باشیم. از اینکه همیشه باید انتظار بکشم و بترسم، خسته شده ام. از این خسته شده ام که چون کرد هستم باید توی سرم بزنند.»
روژدا می گوید که چندین تاکنون خواسته که به شورشی ها ملحق شود، اما منصرف شده است. او می گوید: «من تنها دختر خانواده هستم. مادرم نمی تواند با این مسئله کنار بیاید.»
روژدا مجبور شده که ترک تحصیل کند تا کمک مادرش باشد. او می گوید که از نبرد کردها و سیاست و حقوق زنان چیزهایی شنیده است: «می خواهم در آینده یک سیاستمدار شوم. می خواهم حق کردها را بگیرم.»
سه عضو پ ک ک که دو نفرشان خانم هستند، با خودرو به سمت چراگاه می آیند. او خوشحال می شود: «می دانم که دختران همسن من در غرب ترکیه همه اش به فکر بازیگران و خوانندگان غربی هستند، اما دختران اینجا فقط مبارزان چریکی را ستایش می کنند. وقتی آن ها این اطراف هستند، من احساس امنیت می کنم. حس می کنم از من مراقب می کنند. چریک ها خصوصا برای دختران و زنان این حوالی خیلی مهم هستند. اگر اینجا برای ما اتفاقی بیفتد، نمی توانیم پیش پلیس یا ارتش برویم. آن ها به ما کمک نمی کنند. اما چریک ها به ما کمک می کنند.»
مشاهده مبارزان زن در پ ک ک اتفاقی رایج است. حتی برخی از بنیان گذاران جنبش های نظامی نیز زن بوده اند. بر اساس تخمین برخی از تحلیل گران، بیش از 30 درصد نیروهای مسلح پ ک ک در دهه 90 میلادی زن بوده اند. ساکنان استان حکاری می گویند که زنان زیادی برای نبرد با داعش در سوریه و عراق به شورشی ها پیوستند.
دنیِلا کوزمانوویچ، استادیار مطالعات ترکیه جدید در دانشگاه کپنهاگن می
گوید: «زنان از منظر تاریخی همواره بخشی از جنبش های انقلابی بوده اند.
آزادی زنان هم همواره بخش جدایی ناپذیر درگیری های پ ک ک بوده و جنبش های
چپ گرای رادیکال در همه جا از زنان کمک گرفته اند.»
سه عضو پ ک ک در لباس های خاکی حرکت کرده و کلاش هایشان را بر روی دوش حمل
می کنند. از آن ها استقبال گرمی می شود. دو زن عضو پ ک ک زنان دیگر را به
آغوش کشیده و مردان به آن ها فقط دست می دهند. شبه نظامیان از داشتن هرگونه
رابطه جنسی، ازدواج و یا بچه دار شدن منع شده اند. این سیاست در راستای
اعتمادسازی والدین بوده تا اجازه دهند دخترانشان به جنبش های رادیکال چپ
بپیوندند، زیرا مردم منطقه به شدت محافظه کار هستند.
دیلان نزدیک به 40 سال دارد و از فرماندهان پ ک ک است. او با زنان اطراف خوش و بش می کند. برخی از زنان جویای احوال فرزندان و یا خواهر و برادرهایشان می شوند که به پ ک ک پیوسته اند. نام «زیلان» یا همان زینب کیناجی با سنجاق به لباس فرم نظامی او متصل شده است. زینب کیناجی نام یک شبه نظامی جوان پ ک ک است که در سال 1996 یک بمب گذاری انتحاری را طرح ریزی کرد و هشت سرباز ترک را کشت. حال 10 سالی می شود که دیلان در این گروه است. او پس از اینکه برادرش توسط نیروهای امنیتی ترکیه کشته شد به پ ک ک پیوست.
دیلان به تفنگش اشاره می کند و می گوید او از جنگ خوشش نمی آید، اما حاضر است برای حقوقش بجنگد. او می گوید: «من دوست ندارم که تفنگ دستم بگیرم و یا از آن استفاده کنم. اما شما چه فکر می کنید؟ آیا من به عنوان زنی در خاورمیانه می توانم بدون اسلحه در شرایط زنده بمانم؟ اسلحه یک نیاز است، چیزی نیست که من بخواهم. اغلب می گویند که زنان ضعیف و ترسو هستند. اما هر زنی پتانسیل این را دارد که قوی و آزاد باشد. نبردی طولانی و دشوار است؛ ما باید قدم به قدم جلو برویم.»
دیلان از این مسئله که غرب به تازگی، آن هم در جریان مبارزه با داعش، متوجه جنگیدن زنان کرد شده، شگفت زده شده است. او می گوید: «داعش واقعا گروه بدی است و ایدئولوژی خطرناکی هم خصوصا در ارتباط با زنان دارند، ولی اهداف ما خیلی بزرگتر است.»
عکس چند مبارز زن «یگان های مدافع زنان» یا «YPJ» که در یک مجله مد منتشر شده است را به او نشان می دهم و چشمان او از تعجب گرد می شود. او می گوید: «یک مجله مد که فرهنگ غربی را ترویج می دهد و از زن استفاده ابزاری می کند، از ما به این نحو بهره برداری کرده است. این خیلی مسخره است.»
دنیِلا کوزمانوویچ به کوته فکری غربی ها اشاره می کند که زنان مبارز کرد را آن طور که دلشان می خواهد به تصویر می کشند، بی آنکه از تاریخ و مبارزه های آنان هیچ اطلاعی داشته باشند. دنیلا می گوید: «این عکس ها فرمی از شرق شناسی است. برداشت غربی ها از این عکس ها این است که چنین چیزهایی در خاورمیانه دور از انتظار است. آن ها تصویر زن در خاورمیانه را موجودی با هویت مخفی و منفعل در نظر گرفته اند؛ افرادی که نمی توانند حق خودشان را بگیرند.»
برخی از زنان از روی فقر، تبعیض و خشونت به پ ک ک ملحق شده اند. هیژین زنی جوان است که چهار سال پیش خانه را ترک کرد. او از خانواده ای فقیر از استان مجاور به پ ک ک ملحق شد و آن زمان به جای تحصیل، گوسفندها را به چرا می برد. او در مورد زبان ترکیِ دست و پا شکسته ای که بلد است، شوخی می کند. هِیژین می گوید زمانی که در اردوگاه های کوهستانی پ ک ک بود خواندن و نوشتن را یاد گرفته است.
او می گوید: «من اینجا خیلی چیزها را یاد گرفتم. اولین بار در اینجا سبک زندگی تساوی گرا را تجربه کردم. وقتی در خانه بودم، جرات نمی کردم صدایم را برای کسی به ویژه مردها بلند کنم. در این سازمان ما همه کارها را تقسیم می کنیم. خیلی زشت است که کسی جوراب کس دیگری را بپوشد. در آشپزی هم همه کمک می کنند.»
رونی، مردی قدبلند است و حدودا 25 سال دارد. از او پرسیدیم که آیا ترک خانه و آمدن به اینجا برایش سخت نبوده است؟ خصوصا اینکه باید اینجا کلی کار هم انجام دهد؟ او می خندد و می گوید: «همه چیز ساده است. اگر کاری بر عهده من باشد و من انجام ندهم، شخص دیگری کار من را انجام نمی دهد... حالا چه شستن لباس و ظرف باشد، چه نظافت و آشپزی!»
هیژین می گوید که اشخاص دیگر به آن ها کمک می کنند، چرا که گاهی اوقات پیش می آید که اعضای خانواده تمایل ندارند فردی وارد درگیری ها شود. حزب دموکراتیک خلق ها در انتخابات ملی ترکیه 13 درصد کل آرا را تصاحب کردند و زنان زیادی از آن طریق به پارلمان راه پیدا کردند. آمار حضور زنان در پارلمان ترکیه در این دوره به بیشترین میزان مشارکت زنان در تاریخ پارلمان رسیده که البته بیشتر آن ها کرد هستند.
حوا صاحب دو فرزند است و خودش نیز 40 سال دارد. او می گوید: «اوضاع با آهستگی تغییر می کند، اما بالاخره تغییر می کند. مردها به نیروها احترام می گذارند و ما هم بیشتر به خودمان اعتماد پیدا می کنیم.» او می گوید که سرعت تغییرات در مناطق روستایی کندتر است، اما وجود دارد؛ هر چند هنوز هم جای پیشرفت زیاد است.
تمامی اسامی گزارش به استثنای اسامی رسمی و تاریخی، تغییر کرده اند.
