صراط: استاد فاطمی‌نیا که در عرفان نظری و عملی یک استاد تمام‌عیار است، در سال‌های اخیر بیشتر ترجیح می‌دهد از دغدغه‌های امروز مردم بگوید و از اخلاق حرف بزند که از گذشته کمرنگ‌تر شده.
خلاصه مصاحبه با آیت‌الله سید‌عبدالله فاطمی‌نیا را در زیر می خوانید:
از امام رضا(ع) روايت شده: «ان الناس لو علموا محاسن كلا منا لا تبعونا». يعني اگر مردم سخنان زيباي ما را بشنوند البته به‌دنبال آن مي‌آيند. فقط این سخنان باید سخنانی حقیقی باشند و از روی تعقل گفته شوند نه از روی احساسات.
اين حديث جعلي كه در هيچ منبعي وجود ندارد
شما فكر مي‌كنيد شخصي كه به جاي احاديث معتبر، مشتي احاديث جعلي كه هيچ منبع و مصدري برایشان وجود ندارد براي اين مردم عاشق معارف بگويد و عمر و اوقات پربهاي آنها را پر‌كند چه جوابي به خدا خواهد داد؟ به‌عنوان مثال عرض مي‌كنم، در بعضي منابع گفته مي‌شود روزي يزيد ملعون به امام سيد‌الساجدين(ع) گفت حالا كه من پدر تو را كشته‌ام چه عملي انجام دهم تا خدا مرا بيامرزد؟ امام فرمود نماز غفيله بخوان. حضرت زينب(س) كه به تصديق امام زمانش علم لدني داشت گفت يادگار برادرم! چرا يادش مي‌دهي؟ فرمود عمه جان! موفق نمي‌شود. لذا آن ملعون هرگاه مي‌خواست نماز غفيله بخواند دل‌درد مي‌گرفت و نمي‌توانست نماز بخواند!
ملاحظه بفرمائيد اين حديث جعلي كه در هيچ منبعي وجود ندارد چگونه يك امام معصوم را مي‌كوبد كه گناه كشتنش با يك غفيله آمرزيده مي‌شود و اين دين با عظمت را چگونه سطحي و بي‌ارزش نشان مي‌دهد كه در اين دين كشتن يك معصوم چقدر ساده است. بنده به جوانان مي‌گفتم كه اگر بزرگ‌ترين گناه با يك غفيله آمرزيده شود، پس چرا وجود نازنين امام حسين(ع) قيام كرد. مي‌توانست يك اعلاميه منتشر كند و بگويد مردم! اگر گناهي را دلتان مي‌خواهد مرتكب شويد و شب‌ها يك غفيله بخوانيد و بخوابيد! اکنون بسیاری از مجالس پشتوانه علمی ندارند و فقط احساس است.
50 سال تذكر دادم اين مطالب ننگين را روي منابر و صدا و سیما بازگو نكنيد
احساس یک اندازه‌ای دارد. اگر کسی علوم اولین و آخرین را داشته باشد و حال نداشته باشد یک عباسی نمی‌ارزد. اگر کسی حال و احساس داشته باشد و پشتوانه علمی نباشد هم همین‌طور. نمی‌خواهم بگویم همه علامه شوند ولی احساسات ما باید به يك حدیث يا آیه‌ای، مبنای پشتوانه‌ای داشته باشند. نه اینکه فقط از روی احساس باشند.
خدا شاهد است الان در تهران هم چنین مجالسی برگزار می‌شود. خیلی ببخشید نواری را آورده بودند كه در قسمتی از آن بنده خدایی که می‌خواند می‌گفت بله، امام حسین به قمر بنی‌هاشم گفت شب عاشورا اگر تو هم می‌خواهی بروی برو! بعد می‌گفت عباس آمد زینب کبری را پیدا کرد و گفت به داداش حسین یک چیزی بگو! آخر این حرف شد! این چیزها، درد‌دل من است؛ مواردی که در پایتخت شیعه خوانده می‌شود، بعد در قالب نوار پخش می‌شوند و مشتری هم دارند. نزديك 50 سال تذكر دادم اين مطالب ننگين را روي منابر و رسانه ها بازگو نكنيد. فكر مي‌كردم موثر واقع شود ولي نشد. حتي متاسفانه از صدا‌و‌سيما هم گاهي شنيده مي‌شود.
برخی از دین مشتی جملات مقدس‌مآبانه را ردوبدل می‌کنند
نیاز جامعه امروز نوع نگرشی است که بعضی به اسلام دارند. یعنی نگاهی که گاهی خیلی سطحی و عوامانه است و تحقق دینداری منحصر در چند دستور خلاصه می‌شود. مثلا چیدن شارب (موی پشت لب بالایی که به لب زیرین برسد)، کوتاه کردن ناخن‌ها، کیپ کردن یقه و امثالهم. عمده این موارد حفظ ظواهر است و مشتی جملات مقدس‌مآبانه که افراد با هم ردوبدل می‌کنند. خدای نکرده اشتباه نشود. ما به تمام سنن و آداب اسلام عزیز ارج می‌نهیم. گرفتن شارب یا ناخن‌ها و امثال آن از سنن اسلام است اما این سنن همه اسلام نیست. یا اینکه دعاها بدون توجه و صرفا برای ثواب خوانده می‌شوند.
سال‌ها دعا می‌خوانند بدون اینکه یک سطر از آن درس گرفته باشند
سال‌ها دعاي شریف کمیل را می‌خوانند بدون اینکه یک سطر از آن درس گرفته باشند. 40 سال شخص دعای کمیل خوانده و این جمله را صدها بار تکرار کرده: «کم من قبیح تسترته». یعنی خدایا! چه بسیار عیب و گناهان ما را پوشاندی. اما همين که از مراسم کمیل به خانه برگشتیم هنوز اشک‌مان خشک نشده شروع به کشف اسرار مردم و آبرو بردن می‌کنیم! یا طول دادن بیش از حد مجالس احیا را ملاحظه بفرمائید.
در تمام سال‌ها ما یک شب داریم که فضلیت آن واقعا از عقول ما خارج است اما در مجالس آنقدر مراسم را طولانی می‌کنند که مردم خسته می‌شوند! وقتی رمق دعا کردن از مردم گرفته شد، تازه می‌گویند قرآن‌ها را بیاورید. من قبلا در جاهای دیگر عرض کرده‌ام، تاکید روایات بر این است که ما به نشاط نگاه کنیم. ان‌شاءالله شب‌های قدر نزدیک است. حالا هیچکس به این حدیث عمل نمی‌کند. جلسه‌های احیا را پنج الی شش ساعت خواهیم داشت. دعای کمیل‌مان که باید 20 دقیقه طول بکشد، معمولا دو ساعت و نیم، سه ساعت زمان می‌برد. اینها روز قیامت جواب دارد. اگر صاحب شریعت بگوید چرا لطائف و ظرائف شریعت ما را در ذهن مردم ثقیل جلوه دادید، چه جواب خواهیم داد؟ یک جوان می‌خواهد برود دعای کمیل یا مراسم احیا اما می‌داند که رفتنش با خودش است برگشتنش با کرام‌الکاتبین! آخر شش ساعت هم احیا می‌شود؟! آخر چه کسی گفته؟
دین بدون پشتوانه علمی ارزش ندارد
در همین قم طلبه‌ای بود که بعضی ریاضت‌ها را بر خودش تحمیل کرده بود که حتما نماز شب و روزی سه جزء قرآن بخواند و اعمال دیگر به جا آورد. اما چون پشتوانه علمی نداشت یکدفعه بریده بود. بعد آمده بود و می‌گفت ما یک زمانی بیکار بودیم و نماز شب می‌خواندیم. چرا؟ برای اینکه پشتوانه علمی نداشت. نشاط هم نداشت. در صورتی که حاج‌آقا حسین فاطمی(ره) و مرحوم آیت‌الله العظمی اراکی قریب به یک قرن نماز شب خواندند و سیر نشدند. امام و دیگر بزرگان هم همین‌طور. یا اینکه ما عادت کرده‌ایم همه چیز را برای ثوابش انجام دهیم. استادی داشتم که می‌گفت شما برای فهمیدن بخوانید؛ ثواب با پای خودش می‌آید.
این بد است که ما این‌گونه تربیت شده‌ایم. یعنی الان می‌خواهیم عمره برویم، اولین چیزی که در ذهن خطور می‌کند ثواب است. اعتکاف كه می‌رویم، اولین چیزی که به ذهن خطور می‌کند ثواب است. اعتکاف فلسفه‌اش چیست؟ اعتکاف از عَکَفَ مشتق است. عُکوف یعنی یک جا ایستادن. اعتکاف رمزش این است که شما همیشه پیش خدا بمانید. حج هم رمزش همین است. عمره رمزش دور خدا چرخیدن است اما ما همه را برای ثوابش انجام می‌دهیم. اگر انسان بی برخوردار از علل به مجلسی برود و بگوید حالی پیدا کردیم، این حال چون بدون پشتوانه است اثری ندارد چرا‌که فقط احساس است و احساس زودگذر.
