با کشف این جرایم و اختلاس‌های بزرگ، سلامت نظام بانکی کشور نشانه می رود و این سئوال مطرح می‌شود که این فسادهای مالی چگونه در نظام بانکی ما رخ می دهد و سرمنشاء این فسادها کجاست؟ زیرا تمامی این کارها نام مالی و اقتصادی کشور را با مشکلاتی مواجه می‌کند که به راحتی قابل جبران نیست.
رازهای ۳۸ میلیون حساب بانکی مشکل‌دار
این در حالی است که چند روز پیش ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی درباره حساب‌های جعلی بانک گفته است: ۳۰۰ میلیون حساب در نظام بانکی وجود دارد که ۳۸ میلیون آن، حساب‌هایی است که دارای شماره شناسه و کد ملی تطبیق داده نشده است و از این تعداد، ۳۰ میلیون حساب راکد و ۸ میلیون حساب فعال است که ارقام آن کوچک است و هنوز شناسایی نشده اند.
با اعلام این خبر از سوی عالی ترین مقام پولی کشور، اظهاراتی از سوی کارشناسان و نمایندگان مجلس درباره این حساب‌های نامشخص مطرح شد و نظارت بر حساب‌های بانکی را زیرسئوال برد. این نکته که وجود چنین حساب‌هایی سرمنشاء فعالیت‌های پولشویی و قاچاق است، جای تردیدی نیست و باید مشخص شود که این حساب‌ها با چه هدف و منظوری افتتاح شده است؟
در عین حال، حدود یک ماه پیش قاسم جعفری نماینده مردم بجنورد، در جمع تولیدکنندگان و مدیران واحدهای صنعتی از قول یکی از مسئولان ارشد بانکی این خبر را افشا کرد که حدود ٣٠ میلیون حساب بانکی در کشور با کد ملی نامعتبر افتتاح شده که تنها پنج میلیون حساب بانکی با کد ملی نامعتبر مربوط به یکی از بانک‌های دولتی است.
جعفری عنوان کرده است که با جمعیت ٧٥ میلیونی، حدود ٣٧٠ میلیون حساب بانکی برای مشتریان گشایش یافته که به‌طور میانگین برای هر یک ایرانی پنج حساب بانکی ثبت شده است. این نماینده مجلس گفته است: ثبت ٣٠ میلیون حساب بانکی با کدملی نامعتبر به‌معنای ثبت ٣٠ میلیون حساب جعلی برای انجام امور خلاف، پولشویی و کلاهبرداری است.
اما ناصر حکیمی معاون فناوری اطلاعات بانک مرکزی در واکنش به اظهارات این نماینده مجلس مبنی بر ثبت ٣٠ میلیون حساب بانکی با کدملی نامعتبر گفته است: اولا متولی ثبت کد ملی اشخاص، ثبت احوال است که اکثر بانک‌ها به دفتر ثبت احوال متصل هستند و استعلامات مربوطه مبتنی بر کد ملی را از ثبت احوال دریافت می‌کنند؛ ثانیا در نقل قول مربوطه از این نماینده مجلس، منبع این آمار و اطلاعات مشخص نیست و این مسئله عنوان نشده که وی این آمار و اطلاعات و جزئیات را از کجا گرفته‌اند و منظورشان از کدملی نامعتبر چیست.
نظام بانکی حساب جعلی افتتاح می‌کند؟
اما آنچه واضح است این است که این حساب‌های نامعلوم، ساختگی، جعلی و تقلبی برای اقداماتی خلاف گشایش می‌یابد و به هرحال قاچاقچیان مواد مخدر، پولشویان و خلافکاران برای جابه جایی پول‌های خود لازم است که به طریقی عمل کنند و برای این انجام عمل خلاف خود از طریق نظام بانکی اقدام می کنند.
در سال‌های اخیر مسئولان بانک مرکزی و نظام بانکی دائما بر این موضوع که فعالیت‌های نظام بانکی و افتتاح حساب‌ها به صورت تمام الکترونیک انجام می شود، تاکید کرده‌اند اما اعلام چنین آمارهایی از سوی مسئولان حاکی از این است که هنوز بخش زیادی از فعالیت‌های نظام بانکی دچار مشکلات اساسی است که همین امر می‌تواند به فسادهای بانکی در آینده دامن بزند و سرمنشاء اختلاس‌های بزرگ بانکی شود.
از سوی دیگر، این سئوال مطرح می شود که آیا نظام بانکی کشور فاقد اطلاعات شناسایی کد ملی در همان زمان افتتاح حساب افراد است و چه کسی و چه دستگاهی بر این موضوع نظارت دارد تا افتتاح چنین حساب‌هایی در همان مراحل اولیه شناسایی و مسدود شود و اگر چنین چیزی صحت ندارد، چگونه سازمان مالیاتی می تواند از طریق حساب‌های بانکی، فعالان اقتصادی و مالیات آنها را شناسایی کند؟
دلایل افتتاح حساب‌های ناشناس
غلامرضا مصطفی پور مدیر سابق بانکی در این زمینه گفته است: حساب‌های ناشناس یکی از راهکارهای متخلفان برای فعالیت‌های اقتصادی است. درست است که هنوز بانکداری الکترونیک تحقق پیدا نکرده و حساب‌ها به صورت دستی باز می‌شود ولی باید این حساب‌ها شناسایی شود و در صورتی که مدارک لازم را ارائه نکردند باید بانک‌ها این حساب‌ها را متوقف و غیرفعال کنند، چراکه برخی از تخلفات، خطاها و فعالیت‌های مربوط به پولشویی ممکن است در همین حساب‌ها اتفاق بیفتد.
محمود جامساز اقتصاددان در این زمینه می گوید: این حساب‌ها ۱۰۰ درصد برای اختلاس است. اینها پوشش کامل برای پولشویی است و مشخص نیست که این حساب‌ها متعلق به چه کسانی است. پول‌هایی که وارد این حساب‌ها می‌شود آیا پول تمیزی است و از راه‌های قانونی به دست می‌آید؟ چرا باید این حساب‌های نامشخص در بانک‌ها وجود داشته باشد؟ این حساب‌ها حتما با منظور افتتاح شده‌اند. قطعا مسئولینی در افتتاح این حساب‌ها نقش داشته‌اند و به راحتی این حساب‌ها را افتتاح کرده‌اند.
وی ادامه داد: در صورتی که اگر ما بخواهیم افتتاح حساب در بانک‌ها داشته باشیم، فرد حتی اگر یک چک برگشتی داشته باشیم، حساب جاری در بانک‌ها باز نخواهند کرد، حتی حساب قرض الحسنه هم باز نمی‌کنند. این مقررات سختگیرانه برای افراد عادی است و برای افرادی که در سطح حساب‌های جعلی کار می‌کنند، حتی اگر چک برگشتی هم داشته باشند، در حوزه عملیاتی خود و با مسئولان داخلی حل خواهند کرد.
حال باید منتظر ماند و دید بانک مرکزی این ۳۸ میلیون حساب بانکی مشکل‌دار را مسدود می‌کند و یا اینکه باید منتظر فسادهای بزرگتر در نظام بانکی کشور باشیم.
