در مقابل در آمریکا نیز چنین فضایی وجود داشت؛ جمهوری خواهان کنگره که نمی خواهند توافق نهایی به نام دموکرات ها ثبت شود و مواضع سخت گیرانه ای در مورد توافق ایران و غرب دارند، سرانجام پس از کش و قوس های بسیار با دولت، کنگره طرحی را به تصویب رساند که بر اساس آن با طی پروسه زمانی، توافق نهایی ایران و غرب به تایید کنگره برسد.
اما این روند در پارلمان ایران بسیار کند طی شد. ریاست مجلس در اولین جلسه مجلس شورای اسلامی در سال ۹۴ و پس از بیانیه لوزان حضور نیافت و ابوترابی نائب رئیس مجلس در خصوص بیانیه لوزان سخنرانی کوتاهی کرد. پس از مصوبه کنگره آمریکا نیز فقط بیانیه ای با امضای نمایندگان قرائت شد.
در حال حاضر نیز بیش از ۲ ماه و نیم از تصویب یک فوریت طرح الزام دولت به حفظ دستاورد های هسته ای می گذرد و تازه هفته گذشته با فشار نمایندگان، پیشنهادات در مورد این طرح در کمیسیون امنیت ملی بررسی شده و به تصویب رسید تا به صحن علنی مجلس ارائه شود.
ماجرای بیانیه هسته ای شمخانی و لاریجانی
اما هفته گذشته زمانی که فشار چندین نماینده برای بررسی سریع تر این طرح (الزام دولت به حفظ دستاورد های هسته ای) و پیشنهادات نمایندگان در این مورد (با توجه به تغییر شرایط و ملزومات مذاکرات طی ۲ ماه گذشته) افزایش یافت، علاء الدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با مشورت علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی بیانیه ای را در موضوع مذاکرات برای قرائت در صحن علنی مجلس آماده کرد تا بدین وسیله از یک طرف اعلام کنند مجلس ایران در مذاکرات تاثیر گذار است و از سوی دیگر انتقادات مخالفان در مجلس را کاهش دهند. این اتفاق در حالی دنبال می شد که برنامه ریزان آن می توانستند مانند کنگره آمریکا با تصویب طرحی مورد توافق دولت و مجلس، هم از ظرفیت دیپلماسی پارلمانی در زمینه مذاکرات هسته ای به عنوان اهرم فشاری بر غرب استفاده کنند و هم انتقادات را به نوعی ساماندهی کرده و از تند شدن فضا جلوگیری نمایند.
در این بیانیه تاکید شده بود که مجلس با توافقی که به تایید شورای عالی امنیت ملی برسد، موافقت می کند.
آبستراکسیون جلسه کمیسیون امنیت ملی برای جلوگیری از تصویب طرح هسته ای
در همین حال اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس که متوجه می شوند اقدام به تنظیم این بیانه از سوی ریاست مجلس توصیه شده است، بیان می کنند که در قوه مقننه ریاست مجلس از سوی نمایندگان انتخاب می شودرو رئیس نمی تواند برای کل مجلس تعیین تکلیف کنند لذا خواستار بررسی پیشنهادات در مورد طرح الزام می شوند که مهمترین پیشنهاد طرح سه ماده ای بود که از سوی زاکانی نماینده تهران مطرح شده، این طرح با ۳ ماده و یک تبصره پیشنهاد می شود اما اعضای فراکسیون رهروان که در جلسه صبح خود هم پیمان شده بودند هیچ طرح هسته ای را به تصویب نرسانند با آبستراکسیون جلسه روز یکشنبه کمیسیون امنیت، مانع تصویب هرگونه پیشنهادی می شوند.
اما در جلسه روز سه شنبه فراکسیون با تلاش و پیگیری نمایندگان بالاخره طرح هسته ای مجلس به تصویب این کمیسیون رسیده و به هیات رئیسه مجلس ارسال شد تا در دستور کار صحن علنی قرار گیرد.
چه طرح هسته ای در کمیسیون امنیت ملی تصویب شد؟
این طرح شامل ۳ ماده و یک تبصره است که بر اساس آن تحقیق و توسعه در توافق نهایی نباید محدود شود، بازرسی از مراکز هسته ای در قالب عرف بین المللی بوده و به صورت ویژه صورت نگیرد و تحریم ها بلافاصله بعد از توافق لغو شود. علاوه بر این بر اساس تبصره این طرح کمیته ای ۷ نفره بر اجرای تعهدات ایران در توافق نظارت خواهند کرد.
سوء استفاده از طرح استانی شدن انتخابات
اما این بار بخشی از اعضای فراکسیون رهروان مجلس به راهبری کاظم جلالی نماینده شاهرود، در جلسه شورای مرکزی این فراکسیون تصمیم به تلاش برای تعویق تصویب هرگونه طرح هسته ای در مجلس می گیرند. شاید به همین دلیل است که طرح استانی شدن انتخابات که پیش از این لاریجانی در فراکسیون رهروان اعلام کرده بود بررسی آن به دلیل مخالفت شورای نگهبان در صحن علنی انجام نمی شود در دستور کار صحن قرار گرفت تا ۵ جلسه باقی مانده مجلس تا ضرب الاجل اعلام شده برای توافق(۱۰ تیرماه) به بررسی استانی شدن انتخابات که تبعا نمایندگان پیشنهادات زیادی روی آن دارند، بگذرد.
گفتنی است روز گذشته در صحن علنی با پیشنهاد مسکوت ماندن بررسی طرح استانی شدن نیز مخالفت شد.
مجلس تنها تا ۴ تیرماه جلسه علنی دارد و پس از آن تعطیلات یک ماه قوه مقننه آغاز می شود، این درحالی است که مهلت ضرب الاجل مذاکرات ۱۰ تیر به پایان می رسد بنابراین عملا نمایندگان با توجه به بررسی طرح استانی شدن انتخابات قبل از پایان مهلت ۱۰ تیر نمی توانند طرحی را به تصویب برسانند و بعد از آن هم در صورت توافق یا عدم توافق نمایندگان در حوزه های انتخابیه هستند و موضع گیری صریحی صورت نخواهد گرفت.
البته تعدادی از نمایندگان برای دو فوریت طرح هسته ای که در کمیسیون امنیت تصویب شده هم امضا جمع کرده اند و در صورتی که دو فوریت آن در صحن علنی مجلس به تصویب برسد بلافاصله طرح باید در کمیسیون مربوطه بررسی شده و در جلسه بعد کلیات و جزییات آن به تصویب برسد.
بسیاری از مردم و ناظرین سیاسی امیدوارند موضع گیری قوی تری را از مجلس در فرصت باقی مانده تا پایان مهلت تمدید مذاکرات شاهد باشند.
