صراط: شنیدن نام کمپ‌های ترک اعتیاد همیشه تصویری در ذهن انسان ایجاد می‌کند که در آن معتادان کنار هم خوابیده و بی حال و گرسنه رها شده‌اند، اما پشت دیوارهای کمپ «اخوان» خبرهای دیگری است.
امیر عابد ساعت 7 صبح روز پنجشنبه همراه عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور و دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر از محل ستاد راهی کمپ ترک اعتیاد اخوان در ملارد شدیم.
ساعت 9 صبح بازدید رحمانی فضلی از کمپ آغاز شد. او از آسایشگاه‌های مختلف و همچنین کارگاه حرفه‌آموزی معتادان در این کمپ بازدید کرد.
همزمان خبرنگاران نیز در محل‌هایی که‌آقای دبیرکل حضور نداشت شروع به گشت‌زدن و گفت‌وگو با مددجویان کردند.
کمپ ترک اعتیاد اخوان سال 92 در ملارد کرج افتتاح شد و به عنوان اولین کمپ موضوع ماده 16 کشور محلی شد برای جمع‌آوری معتادان متجاهر از کف خیابان‌های تهران.
در زمان‌های مختلف نیروی انتظامی شهر تهران اقدام به جمع‌آوری معتادان متجاهر می کند ولی به علت فقدان محل مناسب برای نگهداری از این افراد، آنها بعد از مدتی بار دیگر در خیابان‌های پایتخت حاضر می‌شدند.
قبل از سال 92 که کمپ اخوان در تهران راه‌اندازی شد، کمپ‌های دیگری مانند شفق نیز به موازات آن راه‌اندازی شده بودند تا محلی شوند برای نگهداری معتادان متجاهر اما بر خلاف اخوان، شفق به علت برخی اتفاقات ناگواری که در آن افتاد، سال گذشته تعطیل شد تا مشکلات آن برطرف شود.
علیرضا جزینی، قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در مورد برخورد با کمپ‌ها و مراکز غیر مجاز ترک اعتیاد می‌گوید: 1530 کمپ غیرمجاز در کشور شناسایی شده که با 1430 مورد آن برخورد شده است و با 90 کمپ هنوز برخوردی نشده و در مسیر ساماندهی قرار دارند.
بابک دین پرست، معاون سابق کاهش تقاضای ستاد مبارزه با مواد مخدر همان زمان در گفت‌وگویی با خبرنگار فارس گفت: مرکز شفق در تهران باید فقط مرکز غربالگری می‌شد اما اکنون مرکز نگهداری شده است. ما در تهران دو مرکز در جاجرود و صابرین برای نگهداری معتادان داریم یک مرکز هم در ملارد با عنوان اخوان تا چند وقت دیگر فعال می‌شود اما اینکه چرا ما در تهران این مشکلات را داریم به دلیل پیچیدگی ماهیت خود استان است.
این صحبت‌ها نشان می‌دهد زمانی که ستاد مبارزه با موادمخدر دنبال راه‌اندازی کمپ اخوان بود، تلاش بسیاری انجام داد تا مشکلات مطرح شده در کمپ شفق این بار در اخوان تکرار نشود و مشکلی برای مددجویان رخ ندهد.
برخی گزارش‌ها از کمپ ترک اعتیاد شفق بسیار نگران کننده بود به طوری که در گزارش‌هایی که از این مرکز در رسانه‌ها منتشر شد آمده بود: «53 نفر از معتادانی که به شفق آورده شدند اسهال خونی گرفتند و مردند»، «انترن به بچه‌ها می‌گفت اگر برایم برقصید داروی سرماخوردگی می‌گیرید»، «پایم را از خط زرد آن‌طرف‌تر گذاشتم و تا سرحد مرگ با لوله سبز کتک خوردم» و… اینها همه روایت‌های معتادانی است که تجربه رفتن به اردوگاه ترک اعتیاد اجباری «شفق» را از سر گذرانده‌اند.
با این تصور وقتی به کمپ اخوان رسیدیم، اولین سوالی که از هر بیمار می‌پرسیدم این بود «برخوردشان با شما چطور است؟ وضعیت نگهداری، تغذیه و درمان چطور است؟».
کمپ اخوان در سال 92 به عنوان اولین مرکز جمع‌آوری معتادان متجاهر کشور با پذیرش 40 معتاد کار خود را آغاز کرد و طبق گفته‌های محمدرضا آذرنیا دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر تهران در سال جاری 1027 نفر از معتادان در این کمپ تحت درمان قرار گرفته‌اند و اکنون 240 نفر در کمپ اخوان تحت درمان و مشغول حرفه آموزی شدند.
پشت دیوارهای اخوان چه خبر است؟
با رضا از از مددجویان هم صحبت شدم. از او در مورد شرایط کمپ پرسیدم. گفت که همیشه اینجا همین شکلی است و همه چیز خوب است؛ درست برعکس کمپ‌های خصوصی که جز دری وری و کتک چیزی نداشت.
رضا که از شرایط اخوان راضی بود، افزود: «من را برای 21 روز بردند کمپ «م ف» روز اول کتانی‌هام، پلاکم، دستبندم و ساعتم را گرفتند و روز آخر هم 450 هزار تومان پول از ما گرفتند.
حرفهای رضا را بهزاد تکمیل کرد و گفت: «کمپ م ف» در مارلیک است و وقتی معتاد را به آنجا می‌برند لخت می‌کنند و هر چه دارد از او می‌گیرند و بعد هم پس نمی‌دهند».
بهزاد از اعتیاد 8 ساله‌اش به شیشه و دوا (هروئین) گفت و افزود: زمانی که من را همراه دوستانم به کمپ «م ف» بردند آن 7 نفر که همراه من بودند با پرداخت 300 هزار تومان آزاد شدند اما من پول ندادم و 7 روز را در آنجا ماندم تا به اخوان فرستادندم.
از بهزاد پرسیدم مگر معتاد کارتن خواب این مقدار پول همراه خود دارد که او گفت: «ما کارتن خواب نبودیم و هنگام مراجعه برای خرید مواد دستگیر شدیم وقتی دستگیر شدم 500 هزار تومان پول همراه داشتم».
بهزاد خود را تنها مصرف‌کننده عنوان کرد و تاکید کرد که هرگز توزیع‌کننده نبوده است. او برخلاف رضا می‌گوید که پولش را در کمپ «م ف» بالا نکشیده‌اند و تنها اموالی مانند موبایل معتادان را گرفته‌اند و پس نداده‌اند.
وی اصرار داشت که شرایط اخوان بسیار بهتر از کمپ‌های دیگر است و برای نمونه به برخورد مددکاران و پزشکان در اخوان اشاره کرد و گفت: در کمپ‌های خصوصی ما را به درخت می‌بستند و کتک می زدند و گاهی اوقات هم سطل آب یخ رویمان می‌ریختند.
هنوز حرفهای بهزاد تمام نشده بود که شاهین سراسیمه جلو آمد و من را به کناری کشید. در گوشم پرسید: ما را چند وقت اینجا نگه می‌دارند؟
نگاهی به شاهین کردم و گفتم دوره درمان 3 ماهه است و با نظر پزشک تا 6 ماه هم تمدید می‌شود.
با نگرانی گفت: من مغازه دارم و باید کرایه مغازه را بدهم.
از شاهین در مورد کسب و کارش پرسیدم که گفت: در یکی از مناطق تهران مغازه در و پنجره UPVC دارد و تازه آن را 40 میلیون تومان رهن کرده و باید ماهی یک میلیون و 200 هزار تومان اجاره دهد».
شاهین نگران وضعیت مغازه خود بود. او که بعد از مصرف مواد دستگیر شده بود، گفت: «بعد از مصرف مواد روی نیمکت پارک دراز کشیده بودم که دستگیرم کردند و حالا نمی‌دانم تکلیف مغازه‌ام و جنس‌های آن چه می‌شود.»
یکی از مددجویان حرفهای شاهین را قطع می‌کند و با صدایی که هنوز می‌تواند از آن درجه اعتیادش را حدس زد می‌گوید: «آقا اینجا خیلی به ما می‌رسند، هر بیماری به جز دندان درد را مجانی درمان می‌کنند، همین هفته پیش چشم دوستم را مجانی عمل کردند.»
اخوان نام مرکز ترک اعتیاد اجباری را یدک می‌کشد و اولین تصوری که از اخوان به ذهن می‌رسد این است که محلی باشد برای نگهداری معتادان متجاهر؛ اما نکته جالب اینجا بود که جمع زیادی از مددجویان حاضر در اخوان متجاهر و کارتن خواب نبودند.
شاهین مغازه دار بود و رضا وقتی از خانه برای تهیه مواد به پارک رفته بود دستگیر شده بود و رشید هم که در کار تأسیسات بود، در خانه خود دستگیر شده است.
رشید را آنچنان که خود می‌گفت، خانواده‌اش معرفی کرده بودند و پلیس او را از زیر پتو بیرون کشیده و دستگیر کرده است.
معتاد متجاهر طبق قانون مبارزه با مواد مخدر به معتادی گفته می‌شود که رفتار، گفتار و اعمال وی عرفاً دلالت بر اعتیادش داشته باشد.
مطابق آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر با وجود اینکه تنها 0.8 درصد وسعت کشور به تهران محدود می‌شود اما تنها در ماه‌های پایانی سال 90 و کل سال 91 و در 6 ماهه ابتدایی سال 92 شاهد دستگیری 41 هزار نفر تحت عنوان معتادان متجاهر و اعزام آنها به مراکز اجباری در مراکز 18 گانه استانها بودیم که از این تعداد 53 درصد یعنی 21 هزار و 500 معتاد مربوط به استان تهران است.
رحمانی فضلی نیز در جدیدترین اظهارات خود تعداد معتادان متجاهر در تهران را 12 هزار نفر عنوان کرده و گفته که تا از اواسط بهمن جمع‌آوری معتادان متجاهر تهرانی آغاز شده است.
حرفه‌آموزی به معتادان اولویت ستاد مبارزه با مواد مخدر
دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر تعداد معتادانی که هم اکنون تحت درمان هستند را 700 هزار نفر عنوان کرد و گفت: سم‌زدایی و توانمندی معتادان متجاهر مهمترین اولویت این طرح است.
او گفت: روزی که من به وزارت کشور آمدم تهران تنها ظرفیت 500 معتاد را داشت، اما برای جمع‌آوری 12 هزار معتاد متجاهر باید اقداماتی انجام می‌دادیم که بالا بردن ظرفیت تا 10 هزار نفر را در دستور کار قرار دادیم.
وزیر کشور تأکید کرد: تا پایان سال 6 هزار معتاد را جمع‌آوری می‌کنیم.
وضعیت کمپ اخوان کارشناسان حوزه مواد مخدر و خود معتادان را امیدوار کرده است که بتوانند در کمپ‌های ترک اعتیاد به مانند بیماران حاضر در اخوان هم سم زدایی شوند و هم حرفهای بیاموزند.
کارگاه حرفه آموزی کمپ اخوان اکنون گروه دوم مددجویان را آموزش داده و تا چند روز دیگر انها را که اکنون پاک و توانمند شده‌اند به جامعه باز می‌گرداند.
رحمانی فضلی هم بر این موضوع تاکید می‌کند که دولت نمی‌تواند برای تک تک بهبود یافتگان اشتغال ایجاد کند اما می‌تواند آنها را با حرفه آموزی توانمند سازد تا در بازگشت به جامعه محتاج نان شب نباشند و روی پای خود بایستند.
تجربه حرفه آموزی در کمپ اخوان اکنون در کارگاه‌های تولیدی چند بهبود یافته سابق تبلور یافته و آنها با استخدام بهبود یافتگان اخوان، کار و بار خود را رونق بخشیده‌اند تا جایی که یکی از آنان خطاب به وزیر کشور گفت می‌تواند تا سقف 900 نفر از بهبود یافتگانی که حرفهای آموخته‌اند را بکارگیری کند.
امیر عابد ساعت 7 صبح روز پنجشنبه همراه عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور و دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر از محل ستاد راهی کمپ ترک اعتیاد اخوان در ملارد شدیم.
ساعت 9 صبح بازدید رحمانی فضلی از کمپ آغاز شد. او از آسایشگاه‌های مختلف و همچنین کارگاه حرفه‌آموزی معتادان در این کمپ بازدید کرد.
همزمان خبرنگاران نیز در محل‌هایی که‌آقای دبیرکل حضور نداشت شروع به گشت‌زدن و گفت‌وگو با مددجویان کردند.
کمپ ترک اعتیاد اخوان سال 92 در ملارد کرج افتتاح شد و به عنوان اولین کمپ موضوع ماده 16 کشور محلی شد برای جمع‌آوری معتادان متجاهر از کف خیابان‌های تهران.
در زمان‌های مختلف نیروی انتظامی شهر تهران اقدام به جمع‌آوری معتادان متجاهر می کند ولی به علت فقدان محل مناسب برای نگهداری از این افراد، آنها بعد از مدتی بار دیگر در خیابان‌های پایتخت حاضر می‌شدند.
قبل از سال 92 که کمپ اخوان در تهران راه‌اندازی شد، کمپ‌های دیگری مانند شفق نیز به موازات آن راه‌اندازی شده بودند تا محلی شوند برای نگهداری معتادان متجاهر اما بر خلاف اخوان، شفق به علت برخی اتفاقات ناگواری که در آن افتاد، سال گذشته تعطیل شد تا مشکلات آن برطرف شود.
علیرضا جزینی، قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در مورد برخورد با کمپ‌ها و مراکز غیر مجاز ترک اعتیاد می‌گوید: 1530 کمپ غیرمجاز در کشور شناسایی شده که با 1430 مورد آن برخورد شده است و با 90 کمپ هنوز برخوردی نشده و در مسیر ساماندهی قرار دارند.
بابک دین پرست، معاون سابق کاهش تقاضای ستاد مبارزه با مواد مخدر همان زمان در گفت‌وگویی با خبرنگار فارس گفت: مرکز شفق در تهران باید فقط مرکز غربالگری می‌شد اما اکنون مرکز نگهداری شده است. ما در تهران دو مرکز در جاجرود و صابرین برای نگهداری معتادان داریم یک مرکز هم در ملارد با عنوان اخوان تا چند وقت دیگر فعال می‌شود اما اینکه چرا ما در تهران این مشکلات را داریم به دلیل پیچیدگی ماهیت خود استان است.
این صحبت‌ها نشان می‌دهد زمانی که ستاد مبارزه با موادمخدر دنبال راه‌اندازی کمپ اخوان بود، تلاش بسیاری انجام داد تا مشکلات مطرح شده در کمپ شفق این بار در اخوان تکرار نشود و مشکلی برای مددجویان رخ ندهد.
برخی گزارش‌ها از کمپ ترک اعتیاد شفق بسیار نگران کننده بود به طوری که در گزارش‌هایی که از این مرکز در رسانه‌ها منتشر شد آمده بود: «53 نفر از معتادانی که به شفق آورده شدند اسهال خونی گرفتند و مردند»، «انترن به بچه‌ها می‌گفت اگر برایم برقصید داروی سرماخوردگی می‌گیرید»، «پایم را از خط زرد آن‌طرف‌تر گذاشتم و تا سرحد مرگ با لوله سبز کتک خوردم» و… اینها همه روایت‌های معتادانی است که تجربه رفتن به اردوگاه ترک اعتیاد اجباری «شفق» را از سر گذرانده‌اند.
با این تصور وقتی به کمپ اخوان رسیدیم، اولین سوالی که از هر بیمار می‌پرسیدم این بود «برخوردشان با شما چطور است؟ وضعیت نگهداری، تغذیه و درمان چطور است؟».
کمپ اخوان در سال 92 به عنوان اولین مرکز جمع‌آوری معتادان متجاهر کشور با پذیرش 40 معتاد کار خود را آغاز کرد و طبق گفته‌های محمدرضا آذرنیا دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر تهران در سال جاری 1027 نفر از معتادان در این کمپ تحت درمان قرار گرفته‌اند و اکنون 240 نفر در کمپ اخوان تحت درمان و مشغول حرفه آموزی شدند.
پشت دیوارهای اخوان چه خبر است؟
در اولین نگاه- حداقل زمانی که خبرنگاران برای بازدید آمدند- همه چیز در اخوان تمیز و مرتب بود. لباس همه مددجویان یک دست و بدون لک، تخت‌ها مرتب و دیوارها و حتی کف آسایشگاه‌ها تمیز بود. فضا را بوی عجیبی پر کرده بود که نمی‌توانستیم تشخیص دهیم که منشاء آن چیست هر کدام از خبرنگاران حدس‌هایی داشتند و حتی پای شربت تریاک هم به این میان باز شد اما هر چه بود، برای افرادی که از خارج کمپ آمده بودند غریب و ناشناخته بود.
با رضا از از مددجویان هم صحبت شدم. از او در مورد شرایط کمپ پرسیدم. گفت که همیشه اینجا همین شکلی است و همه چیز خوب است؛ درست برعکس کمپ‌های خصوصی که جز دری وری و کتک چیزی نداشت.
رضا که از شرایط اخوان راضی بود، افزود: «من را برای 21 روز بردند کمپ «م ف» روز اول کتانی‌هام، پلاکم، دستبندم و ساعتم را گرفتند و روز آخر هم 450 هزار تومان پول از ما گرفتند.
حرفهای رضا را بهزاد تکمیل کرد و گفت: «کمپ م ف» در مارلیک است و وقتی معتاد را به آنجا می‌برند لخت می‌کنند و هر چه دارد از او می‌گیرند و بعد هم پس نمی‌دهند».
بهزاد از اعتیاد 8 ساله‌اش به شیشه و دوا (هروئین) گفت و افزود: زمانی که من را همراه دوستانم به کمپ «م ف» بردند آن 7 نفر که همراه من بودند با پرداخت 300 هزار تومان آزاد شدند اما من پول ندادم و 7 روز را در آنجا ماندم تا به اخوان فرستادندم.
از بهزاد پرسیدم مگر معتاد کارتن خواب این مقدار پول همراه خود دارد که او گفت: «ما کارتن خواب نبودیم و هنگام مراجعه برای خرید مواد دستگیر شدیم وقتی دستگیر شدم 500 هزار تومان پول همراه داشتم».
بهزاد خود را تنها مصرف‌کننده عنوان کرد و تاکید کرد که هرگز توزیع‌کننده نبوده است. او برخلاف رضا می‌گوید که پولش را در کمپ «م ف» بالا نکشیده‌اند و تنها اموالی مانند موبایل معتادان را گرفته‌اند و پس نداده‌اند.
وی اصرار داشت که شرایط اخوان بسیار بهتر از کمپ‌های دیگر است و برای نمونه به برخورد مددکاران و پزشکان در اخوان اشاره کرد و گفت: در کمپ‌های خصوصی ما را به درخت می‌بستند و کتک می زدند و گاهی اوقات هم سطل آب یخ رویمان می‌ریختند.
هنوز حرفهای بهزاد تمام نشده بود که شاهین سراسیمه جلو آمد و من را به کناری کشید. در گوشم پرسید: ما را چند وقت اینجا نگه می‌دارند؟
نگاهی به شاهین کردم و گفتم دوره درمان 3 ماهه است و با نظر پزشک تا 6 ماه هم تمدید می‌شود.
با نگرانی گفت: من مغازه دارم و باید کرایه مغازه را بدهم.
از شاهین در مورد کسب و کارش پرسیدم که گفت: در یکی از مناطق تهران مغازه در و پنجره UPVC دارد و تازه آن را 40 میلیون تومان رهن کرده و باید ماهی یک میلیون و 200 هزار تومان اجاره دهد».
شاهین نگران وضعیت مغازه خود بود. او که بعد از مصرف مواد دستگیر شده بود، گفت: «بعد از مصرف مواد روی نیمکت پارک دراز کشیده بودم که دستگیرم کردند و حالا نمی‌دانم تکلیف مغازه‌ام و جنس‌های آن چه می‌شود.»
یکی از مددجویان حرفهای شاهین را قطع می‌کند و با صدایی که هنوز می‌تواند از آن درجه اعتیادش را حدس زد می‌گوید: «آقا اینجا خیلی به ما می‌رسند، هر بیماری به جز دندان درد را مجانی درمان می‌کنند، همین هفته پیش چشم دوستم را مجانی عمل کردند.»
اخوان نام مرکز ترک اعتیاد اجباری را یدک می‌کشد و اولین تصوری که از اخوان به ذهن می‌رسد این است که محلی باشد برای نگهداری معتادان متجاهر؛ اما نکته جالب اینجا بود که جمع زیادی از مددجویان حاضر در اخوان متجاهر و کارتن خواب نبودند.
شاهین مغازه دار بود و رضا وقتی از خانه برای تهیه مواد به پارک رفته بود دستگیر شده بود و رشید هم که در کار تأسیسات بود، در خانه خود دستگیر شده است.
رشید را آنچنان که خود می‌گفت، خانواده‌اش معرفی کرده بودند و پلیس او را از زیر پتو بیرون کشیده و دستگیر کرده است.
معتادان متجاهر چه کسانی هستند؟
معتاد متجاهر طبق قانون مبارزه با مواد مخدر به معتادی گفته می‌شود که رفتار، گفتار و اعمال وی عرفاً دلالت بر اعتیادش داشته باشد.
مطابق آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر با وجود اینکه تنها 0.8 درصد وسعت کشور به تهران محدود می‌شود اما تنها در ماه‌های پایانی سال 90 و کل سال 91 و در 6 ماهه ابتدایی سال 92 شاهد دستگیری 41 هزار نفر تحت عنوان معتادان متجاهر و اعزام آنها به مراکز اجباری در مراکز 18 گانه استانها بودیم که از این تعداد 53 درصد یعنی 21 هزار و 500 معتاد مربوط به استان تهران است.
رحمانی فضلی نیز در جدیدترین اظهارات خود تعداد معتادان متجاهر در تهران را 12 هزار نفر عنوان کرده و گفته که تا از اواسط بهمن جمع‌آوری معتادان متجاهر تهرانی آغاز شده است.
حرفه‌آموزی به معتادان اولویت ستاد مبارزه با مواد مخدر
دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر تعداد معتادانی که هم اکنون تحت درمان هستند را 700 هزار نفر عنوان کرد و گفت: سم‌زدایی و توانمندی معتادان متجاهر مهمترین اولویت این طرح است.
او گفت: روزی که من به وزارت کشور آمدم تهران تنها ظرفیت 500 معتاد را داشت، اما برای جمع‌آوری 12 هزار معتاد متجاهر باید اقداماتی انجام می‌دادیم که بالا بردن ظرفیت تا 10 هزار نفر را در دستور کار قرار دادیم.
وزیر کشور تأکید کرد: تا پایان سال 6 هزار معتاد را جمع‌آوری می‌کنیم.
وضعیت کمپ اخوان کارشناسان حوزه مواد مخدر و خود معتادان را امیدوار کرده است که بتوانند در کمپ‌های ترک اعتیاد به مانند بیماران حاضر در اخوان هم سم زدایی شوند و هم حرفهای بیاموزند.
کارگاه حرفه آموزی کمپ اخوان اکنون گروه دوم مددجویان را آموزش داده و تا چند روز دیگر انها را که اکنون پاک و توانمند شده‌اند به جامعه باز می‌گرداند.
رحمانی فضلی هم بر این موضوع تاکید می‌کند که دولت نمی‌تواند برای تک تک بهبود یافتگان اشتغال ایجاد کند اما می‌تواند آنها را با حرفه آموزی توانمند سازد تا در بازگشت به جامعه محتاج نان شب نباشند و روی پای خود بایستند.
تجربه حرفه آموزی در کمپ اخوان اکنون در کارگاه‌های تولیدی چند بهبود یافته سابق تبلور یافته و آنها با استخدام بهبود یافتگان اخوان، کار و بار خود را رونق بخشیده‌اند تا جایی که یکی از آنان خطاب به وزیر کشور گفت می‌تواند تا سقف 900 نفر از بهبود یافتگانی که حرفهای آموخته‌اند را بکارگیری کند.
