صراط: محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران طی سخنانی در شورای حقوق بشر سازمان ملل در ژنو گفت: به رغم دستاوردهایی که شورای حقوق بشر سازمان ملل داشته، همچنان باور قدیمی و غلط انحصار طلبی توانسته است وظیفه همکاری را تبدیل به گرایش به سمت سیاسی بازی و اقدامات سیاسی کند.
ظریف گفت: هفتاد سال پیش موسسان سازمان ملل این نهاد را با هدف نجات نسل‌های آینده از خشم جنگ تشکیل دادند و بر پایبندی بر اصول حقوق بشر تاکید کردند. آنها در واقع خرد و آینده‌نگری داشتند و آن زمان متوجه بودند که این اهداف بزرگ محقق نخواهد شد مگر با هماهنگی همه تلاش‌ها، همکاری و نیز رد تهدید و اجبار.
وی افزود: این آینده نگری هوشمندانه در بخش‌های مختلف منشور سازمان ملل مشخص است و از جمله آنها وظیفه ما برای همکاری در برخورد با همه نگرانی‌ها از جمله اجرای اقدامات جمعی برای جلوگیری یا حذف تهدیدهای پیش‌روی صلح یا دستیابی به همکاری بین‌المللی در توسعه و ترغیب پایبندی به حقوق بشر است.
وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد: به رغم دستاوردهایی که شورای حقوق بشر سازمان ملل داشته همچنان باورهای قدیمی و غلط انحصار طلبی توانسته که به استیلای خود ادامه دهد و وظیفه همکاری را تبدیل به گرایش به سمت سیاسی بازی و اقدامات سیاسی کند.
ظریف گفت: این تاثیر در هیچ زمینه‌ای به اندازه حقوق بشر آسیب زننده و زیان بار نبوده است. اقدامات قهری تقریباً غیرقابل کنترل برای مطیع‌سازی و تحت نفوذ در آوردن همه چیز برای تحقق ملاحظات سیاسی موجب شده که زخم‌هایی غیرقابل پاک شدن بر نهادها، ساز و کارها و حتی بر اصول و مفاهیم سازمان ملل باقی بمانند. این مسئله موجب بی‌تعادلی‌های شدید در تفسیر، اجرا و تحقق حقوق بشر شده است.
وی اظهار داشت: اعترافی جهانی درباره استیلای اعمال نفوذهای سیاسی، معیارهای دوگانه و اقدامات گزینشی در کمیسیون حقوق بشر و سازوکارهای ویژه آن، وجود دارد. با این حال این اعتراف به دلایل مختلف و در موارد مختلف توسط گروه‌های مختلف و با اهداف سیاسی مختلف صورت گرفته است. اقدامات گزینشی و معیارهای دوگانه زمانی که اصول و محتواها را تحت تاثیر قرار داده است تاثیر مخرب بسیار شدیدتری داشته است.
وی به مثالی درباره آزادی بیان اشاره کرد و گفت: در حالی که نژادپرستی و یهودی ستیزی به درستی محکوم شده‌اند و حتی در بسیاری از جوامع جرم معرفی شده‌اند، موارد گسترده اسلام هراسی و بی توجهی گسترده به ارزش‌ها، باورها و مقدسات شهروندان مسلمان بیشتر جوامع نه تنها مورد تحمل پذیری قرار گرفته بلکه حتی به طور علنی به عنوان آزادی بیان مورد حمایت قرار گرفته است و ما پیامدهای فاجعه بار آن را مشاهده کرده‌ایم. این در حالی است که ما باید آن را به شدت و به صراحت محکوم کنیم.
ظریف خاطرنشان کرد: فرای اقدام فوری و لازم برای محکوم و تقبیح کردن همه اشکال خشونت فیزیکی و کلامی، همه ما باید به دنبال بررسی دقیق احساسات و انگیزه‌های خود باشیم. چرا چنین اتفاقی افتاد اینکه چرا شمار قابل توجهی از افراد و گروه‌ها، ایدئولوژی‌های افراط گرایانه‌ای را دنبال می‌کنند و اقدامات خشونت بار وحشیانه و وحشتناکی در اروپا و در سطحی گسترده‌تر در عراق و سوریه صورت می‌دهند. این درحالی است که آنها تصادفاً نسل دوم شهروندان دموکراسی‌های غربی نیز هستند.
وی افزود: آیا این وحشتناک نیست که تروریست‌های داعش که افراد بی‌گناه را سر می‌برند با لهجه مادری به زبان‌های اروپایی سخن می‌گویند. میزان بالای عضوگیری گروه‌های تروریستی نشان‌دهنده یک اشتباه و یک کوتاهی نظام‌مند است که منجر به حاشیه رانده شدن، دور شدن و منزوی شدن گروه‌ها و افرادی شده است که زاده شده، رشد یافته و تحصیل کرده دموکراسی‌های غربی هستند.
ظریف گفت: یک سئوال مرتبط دیگر باید در اینجا مطرح و پاسخ داده شود. چطور این گروه کشتار گسترده در خاورمیانه و شمال آفریقا ایجاد شده است. یک توضیح که به طور مستقیم با چالش‌های پیش روی سازوکارهای بین‌المللی برای حفاظت و اشاعه حقوق بشر مربوط می‌شود، در واقع بسیار قابل توجه است. این گروه‌ها چه تشکیل و چه رشد آنها در واقع نتیجه منافع استراتژیک امنیتی کوته بینانه قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی بوده است و این منافع با بهانه حقوق بشر توجیه شده‌اند.
وزیر امور خارجه کشورمان گفت: اشتباه نکنید، این به‌اصطلاح «دولت اسلامی» که امروز با آن روبرو هستیم و هیچ یک از ویژگی‌های «دولت» یا «اسلامی» بودن را ندارد، متشکل از همان به‌اصطلاح مبارزان آزادیِ چند سال پیش است. حقوق بشر، پوششی برای پروژه گسترده اجتماعی، سیاسی و راهبردی در راستای ایجاد تحول در منطقه و آسیب زدن به دولت‌هایی است که رفتارشان غیردوستانه به نظر می‌رسد.
ظریف اظهار داشت: علاج این اوضاع دردناک باید سطوح چندگانه داشته باشد که مهمترین و ضروری‌ترین آنها در سطح شناختی است. افکار، دیدگاه‌ها، گفتمان و چشم‌اندازهای ما بیش از همه اهمیت دارد. ما باید ذهنیت طرد کننده دوران جنگ سرد را کنار بگذاریم و صادقانه این اصل را بپذیریم که همه انسان‌ها برابر هستند. همچنین باید درک کنیم که همه (انواع) حقوق بشر شایستگی احترام و ترویج به شکل متوازن را دارد. باید بدانیم که در عصر جهانی شدن دنیا، رویکردهای حاصل جمع صفر (که در آن برنده شدن یک گروه به قیمت بازنده شدن فرد دیگر است)، اوضاع منفی منجر خواهد شد. باور راستین به سرنوشت مشترک همه انسان‌ها، نخستین گام در این راه است. بنابراین، ما باید برای مهار، نظارت و غلبه بر اسلام هراسی و دیگر انواع افراطی‌گری، دست یاری به یکدیگر دهیم.
ظریف افزود: اعتقاد راسخ دارم که سازمان ملل به رغم همه چالش‌ها، مناسب‌ترین عرصه جهانی است که ظرفیت لازم برای تولید فکر، فرآیندها و فضای لازم برای دستیابی به اجماع نظر را دارد. تازه‌ترین نقش آفرینی ایران در این تلاش جمعی یا همان «برنامه جهانی برای گفت‌وگوی تمدن‌ها» (A/RES/56/6) که مجمع عمومی از آن حمایت کرد و موج جهان علیه خشونت و افراطی گری (A/RES/68/127)، بیانگر عزمِ جمعی ما برای پایه گذاری الگوی فکری مبتنی بر شمول، جایگاه برابر و همکاری است.
وزیر امور خارجه کشورمان خاطرنشان کرد: در سطح سیاسی، استفاده از حقوق بشر به عنوان ابزار سیاستگذاری امنیتی باید کنار گذاشته شود؛ برخورد گزینشی و معیارهای دوگانه نیز باید رها شود. ما واقعاً به این تغییر الگوی فکری نیاز داریم و قرار نیست الگوی ناشناخته‌ای را در پیش بگیریم، بلکه این فقط بازگشت به اصول اساسنامه (سازمان ملل) است. شاید پر توقعی باشد که انتظار داشته باشیم تغییر الگوی فکری با امنیت یا خلع سلاح جهانی آغاز شود؛ هر قدر هم که این دو مسئله ضروری باشند. اما قطعاً می‌توانیم کار را با حقوق بشر و مقاومت در برابر وسوسه بهره برداری سیاسی از همه چیز، آغاز کنیم.
وی افزود: در راستای نیل به این هدف و (حفظ) اعتبار حقوق بشر جهانی، ابتدا نقض سازمان یافته و هولناک حقوق بشر فلسطینی‌ها باید فوراً پایان یابد و قطعنامه‌های شورا (حقوق بشر) در این خصوص باید با قدرت اجرا شود.
ظریف خاطرنشان کرد: نهادهای چندجانبه ما نیز به اصلاحات، ترمیم و تطبیق با واقعیت‌های تازه دنیای ما نیاز دارند؛ ما به نخستین دهه (دهمین سالروز) تأسیس شورای حقوق بشر نزدیک می‌شویم. در سوابق فعالیت این شورا، اقدامات مثبت و منفی دیده می‌شود. گزارش بررسی دوره‌ای جهانی (UPR) اقدام مثبتی است که باید تقویت شود و ماهیت جهانی آن را نیز باید جدی‌تر گرفت.
وزیر امور خارجه کشورمان اظهار داشت: شورای حقوق بشر همچنین توانسته است ژرفای درک ما از تنوع و چندگانگیِ حقوق بشر افزایش دهد. از دیگر دستاورهای مثبت شورا می‌توان به تحقیقاتی مانند بررسی آثار فساد بر حقوق بشر، یا پیامدهای منفی اقدامات قهرآمیز اشاره کرد.
ظریف افزود: اطمینان دارم که ما می‌توانیم رو به جلو حرکت کنیم و با کنار گذاشتن تمایل خود برای بهره‌بردار سیاسی نه فقط از روی انجام وظیفه، بلکه به خاطر ضرورت اجتناب ناپذیر برای همکاری، دستاوردهای بیشتری داشته باشیم.
ظریف گفت: هفتاد سال پیش موسسان سازمان ملل این نهاد را با هدف نجات نسل‌های آینده از خشم جنگ تشکیل دادند و بر پایبندی بر اصول حقوق بشر تاکید کردند. آنها در واقع خرد و آینده‌نگری داشتند و آن زمان متوجه بودند که این اهداف بزرگ محقق نخواهد شد مگر با هماهنگی همه تلاش‌ها، همکاری و نیز رد تهدید و اجبار.
وی افزود: این آینده نگری هوشمندانه در بخش‌های مختلف منشور سازمان ملل مشخص است و از جمله آنها وظیفه ما برای همکاری در برخورد با همه نگرانی‌ها از جمله اجرای اقدامات جمعی برای جلوگیری یا حذف تهدیدهای پیش‌روی صلح یا دستیابی به همکاری بین‌المللی در توسعه و ترغیب پایبندی به حقوق بشر است.
وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد: به رغم دستاوردهایی که شورای حقوق بشر سازمان ملل داشته همچنان باورهای قدیمی و غلط انحصار طلبی توانسته که به استیلای خود ادامه دهد و وظیفه همکاری را تبدیل به گرایش به سمت سیاسی بازی و اقدامات سیاسی کند.
ظریف گفت: این تاثیر در هیچ زمینه‌ای به اندازه حقوق بشر آسیب زننده و زیان بار نبوده است. اقدامات قهری تقریباً غیرقابل کنترل برای مطیع‌سازی و تحت نفوذ در آوردن همه چیز برای تحقق ملاحظات سیاسی موجب شده که زخم‌هایی غیرقابل پاک شدن بر نهادها، ساز و کارها و حتی بر اصول و مفاهیم سازمان ملل باقی بمانند. این مسئله موجب بی‌تعادلی‌های شدید در تفسیر، اجرا و تحقق حقوق بشر شده است.
وی اظهار داشت: اعترافی جهانی درباره استیلای اعمال نفوذهای سیاسی، معیارهای دوگانه و اقدامات گزینشی در کمیسیون حقوق بشر و سازوکارهای ویژه آن، وجود دارد. با این حال این اعتراف به دلایل مختلف و در موارد مختلف توسط گروه‌های مختلف و با اهداف سیاسی مختلف صورت گرفته است. اقدامات گزینشی و معیارهای دوگانه زمانی که اصول و محتواها را تحت تاثیر قرار داده است تاثیر مخرب بسیار شدیدتری داشته است.
وی به مثالی درباره آزادی بیان اشاره کرد و گفت: در حالی که نژادپرستی و یهودی ستیزی به درستی محکوم شده‌اند و حتی در بسیاری از جوامع جرم معرفی شده‌اند، موارد گسترده اسلام هراسی و بی توجهی گسترده به ارزش‌ها، باورها و مقدسات شهروندان مسلمان بیشتر جوامع نه تنها مورد تحمل پذیری قرار گرفته بلکه حتی به طور علنی به عنوان آزادی بیان مورد حمایت قرار گرفته است و ما پیامدهای فاجعه بار آن را مشاهده کرده‌ایم. این در حالی است که ما باید آن را به شدت و به صراحت محکوم کنیم.
ظریف خاطرنشان کرد: فرای اقدام فوری و لازم برای محکوم و تقبیح کردن همه اشکال خشونت فیزیکی و کلامی، همه ما باید به دنبال بررسی دقیق احساسات و انگیزه‌های خود باشیم. چرا چنین اتفاقی افتاد اینکه چرا شمار قابل توجهی از افراد و گروه‌ها، ایدئولوژی‌های افراط گرایانه‌ای را دنبال می‌کنند و اقدامات خشونت بار وحشیانه و وحشتناکی در اروپا و در سطحی گسترده‌تر در عراق و سوریه صورت می‌دهند. این درحالی است که آنها تصادفاً نسل دوم شهروندان دموکراسی‌های غربی نیز هستند.
وی افزود: آیا این وحشتناک نیست که تروریست‌های داعش که افراد بی‌گناه را سر می‌برند با لهجه مادری به زبان‌های اروپایی سخن می‌گویند. میزان بالای عضوگیری گروه‌های تروریستی نشان‌دهنده یک اشتباه و یک کوتاهی نظام‌مند است که منجر به حاشیه رانده شدن، دور شدن و منزوی شدن گروه‌ها و افرادی شده است که زاده شده، رشد یافته و تحصیل کرده دموکراسی‌های غربی هستند.
ظریف گفت: یک سئوال مرتبط دیگر باید در اینجا مطرح و پاسخ داده شود. چطور این گروه کشتار گسترده در خاورمیانه و شمال آفریقا ایجاد شده است. یک توضیح که به طور مستقیم با چالش‌های پیش روی سازوکارهای بین‌المللی برای حفاظت و اشاعه حقوق بشر مربوط می‌شود، در واقع بسیار قابل توجه است. این گروه‌ها چه تشکیل و چه رشد آنها در واقع نتیجه منافع استراتژیک امنیتی کوته بینانه قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی بوده است و این منافع با بهانه حقوق بشر توجیه شده‌اند.
وزیر امور خارجه کشورمان گفت: اشتباه نکنید، این به‌اصطلاح «دولت اسلامی» که امروز با آن روبرو هستیم و هیچ یک از ویژگی‌های «دولت» یا «اسلامی» بودن را ندارد، متشکل از همان به‌اصطلاح مبارزان آزادیِ چند سال پیش است. حقوق بشر، پوششی برای پروژه گسترده اجتماعی، سیاسی و راهبردی در راستای ایجاد تحول در منطقه و آسیب زدن به دولت‌هایی است که رفتارشان غیردوستانه به نظر می‌رسد.
ظریف اظهار داشت: علاج این اوضاع دردناک باید سطوح چندگانه داشته باشد که مهمترین و ضروری‌ترین آنها در سطح شناختی است. افکار، دیدگاه‌ها، گفتمان و چشم‌اندازهای ما بیش از همه اهمیت دارد. ما باید ذهنیت طرد کننده دوران جنگ سرد را کنار بگذاریم و صادقانه این اصل را بپذیریم که همه انسان‌ها برابر هستند. همچنین باید درک کنیم که همه (انواع) حقوق بشر شایستگی احترام و ترویج به شکل متوازن را دارد. باید بدانیم که در عصر جهانی شدن دنیا، رویکردهای حاصل جمع صفر (که در آن برنده شدن یک گروه به قیمت بازنده شدن فرد دیگر است)، اوضاع منفی منجر خواهد شد. باور راستین به سرنوشت مشترک همه انسان‌ها، نخستین گام در این راه است. بنابراین، ما باید برای مهار، نظارت و غلبه بر اسلام هراسی و دیگر انواع افراطی‌گری، دست یاری به یکدیگر دهیم.
ظریف افزود: اعتقاد راسخ دارم که سازمان ملل به رغم همه چالش‌ها، مناسب‌ترین عرصه جهانی است که ظرفیت لازم برای تولید فکر، فرآیندها و فضای لازم برای دستیابی به اجماع نظر را دارد. تازه‌ترین نقش آفرینی ایران در این تلاش جمعی یا همان «برنامه جهانی برای گفت‌وگوی تمدن‌ها» (A/RES/56/6) که مجمع عمومی از آن حمایت کرد و موج جهان علیه خشونت و افراطی گری (A/RES/68/127)، بیانگر عزمِ جمعی ما برای پایه گذاری الگوی فکری مبتنی بر شمول، جایگاه برابر و همکاری است.
وزیر امور خارجه کشورمان خاطرنشان کرد: در سطح سیاسی، استفاده از حقوق بشر به عنوان ابزار سیاستگذاری امنیتی باید کنار گذاشته شود؛ برخورد گزینشی و معیارهای دوگانه نیز باید رها شود. ما واقعاً به این تغییر الگوی فکری نیاز داریم و قرار نیست الگوی ناشناخته‌ای را در پیش بگیریم، بلکه این فقط بازگشت به اصول اساسنامه (سازمان ملل) است. شاید پر توقعی باشد که انتظار داشته باشیم تغییر الگوی فکری با امنیت یا خلع سلاح جهانی آغاز شود؛ هر قدر هم که این دو مسئله ضروری باشند. اما قطعاً می‌توانیم کار را با حقوق بشر و مقاومت در برابر وسوسه بهره برداری سیاسی از همه چیز، آغاز کنیم.
وی افزود: در راستای نیل به این هدف و (حفظ) اعتبار حقوق بشر جهانی، ابتدا نقض سازمان یافته و هولناک حقوق بشر فلسطینی‌ها باید فوراً پایان یابد و قطعنامه‌های شورا (حقوق بشر) در این خصوص باید با قدرت اجرا شود.
ظریف خاطرنشان کرد: نهادهای چندجانبه ما نیز به اصلاحات، ترمیم و تطبیق با واقعیت‌های تازه دنیای ما نیاز دارند؛ ما به نخستین دهه (دهمین سالروز) تأسیس شورای حقوق بشر نزدیک می‌شویم. در سوابق فعالیت این شورا، اقدامات مثبت و منفی دیده می‌شود. گزارش بررسی دوره‌ای جهانی (UPR) اقدام مثبتی است که باید تقویت شود و ماهیت جهانی آن را نیز باید جدی‌تر گرفت.
وزیر امور خارجه کشورمان اظهار داشت: شورای حقوق بشر همچنین توانسته است ژرفای درک ما از تنوع و چندگانگیِ حقوق بشر افزایش دهد. از دیگر دستاورهای مثبت شورا می‌توان به تحقیقاتی مانند بررسی آثار فساد بر حقوق بشر، یا پیامدهای منفی اقدامات قهرآمیز اشاره کرد.
ظریف افزود: اطمینان دارم که ما می‌توانیم رو به جلو حرکت کنیم و با کنار گذاشتن تمایل خود برای بهره‌بردار سیاسی نه فقط از روی انجام وظیفه، بلکه به خاطر ضرورت اجتناب ناپذیر برای همکاری، دستاوردهای بیشتری داشته باشیم.
