صراط: همایش استانی«پدافند کالبدی و فنی مهندسی مدیران کل پدافند غیرعامل استان‌ها» با حضور سردار جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در محل این سازمان برگزار شد.
سردار غلامرضا جلالی در این جلسه ضمن اشاره به تصویب اساسنامه توسط مقام معظم رهبری، گفت: اساسنامه ظرفیت‌های بسیار خوبی را ارائه می‌کند و تکالیف قانونی مشخصی را در محورهای مختلف تعیین می‌کند، یکی اینکه برابر اساسنامه شورای عالی یا کمیته دائمی پدافند غیرعامل به تصویب رسیده که متشکل از هفت نفر است.
سردار جلالی خاطرنشان کرد: رئیس ستادکل، رئیس سازمان پدافند غیرعامل، وزرای دفاع و کشور، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و رئیس کمیسیون امنیت‌ملی مجلس به علاوه یکی از معاونین ستادکل، حوزه کار و تصمیمات این شورا در اساسنامه مشخص شده و می‌تواند خیلی از مشکلات را برطرف کند. نکته دوم این است که این اساسنامه به صراحت در استان‌ها، استاندار را مسئول پدافند غیرعامل خطاب کرده و نکته دیگر اینکه ماموریت‌های عملیاتی پدافند غیرعامل مثل قرارگاه زیستی، سایبری، پرتویی و شیمیایی در اساسنامه تصریح و ماموریت‌های ستادی و عملیاتی هم کاملاً مشخص شده است.
وی ادامه داد: همراه با اساسنامه گزارش خدمت مقام معظم رهبری تقدیم و رویکردهای جدید پدافند غیرعامل تشریح شده که چون تهدیدات تغییر کرده می‌بایست رویکردها هم در مقابله با تهدیدات تغییر کند و به نوعی تقابل نظیر به نظیر با آنها داشته باشد، ایشان پس از مطالعه گزارش، پی‌نوشت فرمودند که «همین درست است»، این رویکرد را هم تایید فرمودند.
جلالی یادآور شد: در گزارش ذکر شده سه نوع دسته‌بندی برای تهدیدات وجود دارد: تهدیدات فناورانه(فناوری محور)، تهدیدات مردم محور و تهدیدات سخت و نظامی و برای مقابله و رویایی با آن حدود 8 حوزه تخصصی، پدافند غیرعامل را احصاء کرده، بالطبع بحث‌های این 8 حوزه تخصصی و لازم است مدیران حاضر در جمع این حوزه‌ها را دقیق بشناسند.
وی ادامه داد: این جلسه متمرکز به پدافند کالبدی است. تلاش می‌شود که رویکرد پدافند کالبدی توضیح داه شود، حضرت آقا فرمودند پدافند غیرعامل یک اصل برای همیشه نه در یک مقطع خاص، بنابراین این مسئله، مستمر و همیشگی است به این مفهوم که اگر تهدید کم شود مفهومش این نیست که دست از کار بکشیم بلکه این باید کاملاً ادامه پیدا کند، ایشان فرمودند پدافند غیرعامل مثل مصونیت سازی برای انسان است و از درون ما را مصون می کند. به این معنی است که اگر دشمن تهاجمی بکند اثر نخواهد داشت.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل اظهار داشت: نکته بعدی این است که ایشان فرمودند؛ مهم است که این مصونیت سازی را برای کل پیکره کشور و جامعه بوجود بیاوریم و این با پدافند غیرعامل تحقق پیدا می کند، براساس این نگاه مقام معظم رهبری مصونیت را به بدن تشبیه کردند و پیکره را مساوی با کالبد بدن دیدند و مصداق آن زیر ساخت های کشور است. جامعه را هم مردم فرض کردند که در مقایسه با انسان جان است و در دستگاه ها روح یا نگاه مدیریتی. پس ایشان در سه حوزه مصونیت خواستند: 1- کل پیکره و کالبد کشور 2- جامعه 3- نظام مدیریتی و هرکدام از اینها رویکردهای خاص خود را دارد.
وی افزود: در کالبد و پیکره کشور، پدافند کالبدی را دنبال می کنیم، در جامعه پدافند مردم محور و در نظام مدیریتی سایر رویکردها را. ورود به مسئله پدافند کالبدی توجه به تهدیدات خاص این حوزه است. اولین تهدید که در اینجا وجود دارد تهدید جنگ نودهای اساسی است، رویکردی که آمریکایی در انتخاب مدل اهداف دارند می گویند تمرکز بر نودها (گره) در واقع گره های زیر ساختی که در ساختار یک کشور وجود دارد، میزانی که بقیه ی زیر ساخت ها به یک زیر ساخت وابسته هستند ، وقتی میزان وابستگی بالا برود گره تولید می شود ، در واقع تمرکز بر روی گره ها رویکرد آمریکایی هاست، یعنی هر چه در نظام معماری مهندسی کشور گره و نود تولید کنیم این گره و نود در لیست اهداف دشمن قرار می گیرد و هر چه این گره بزرگتر باشد در اولویت بیشتر توجه دشمن قرار می گیرد.
سردار جلالی گفت: نکته بعدی دشمن ، سیستمی به دشمن خود نگاه کردن است یعنی این که دشمن فقط قدرت نظامی نیست بلکه مجموعه ای از محورهای قدرت است که نگاه فلج سازی راهبردی و تمرکز بر نگاه سیستمی بر کشور و پیدا کردن روابط و اجزایی است که اگر این روابط و اجزا آسیب ببیند کشور فلج خواهد شد.
وی گفت: نکته بعد که باید به آن اشاره شود، جنگ های فنی و مهندسی است، امروزه مدل های حمله و تهدید به نوعی فنی و مهندسی شده اند یعنی وقتی به جایی حمله می شود بمب ها کاملاً تخصصی و در هر حوزه بمب خاص خودش وجود داشته و نگاه فنی بر این موضوع حاکم است، برای مثال اگر بخواهید یک ساختمان مرتفع را تخریب کنید کارگر معمولی نمی تواند آن را تخریب کند بلکه کسی باید پیشنهاد تخریب را بدهد که نظام باربر ی ساختمان را شناخته و ستون های اصلی ساختمان را از تعادل خارج کند که موجب تخریب آن می شود،از این منظر نگاه به تهدیدات این حوزه کاملاً نگاه فنی است مثلاً وجود ماهواره و سیستم های امنیتی هنگام حمله به یک کشور باعث می شود تا مهاجم بداند دقیقاً به کدام منطقه آسیب برساند که موجب آسیب تاثیر گذار شود.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور ادامه داد: اولین تهدیدی که در این حوزه وجود دارد، اشرافیت روی زیر ساخت ها و سامانه‌های سنجش از راه دور است که از زیر ساخت ها عکسبرداری و شناساسیی می کند. مثلاً در عکس هایی که در کتابخانه کاخ سفید از زیر ساخت های نطنز وجود دارد حتی قٌطر، سطح و میزان خاکریزی کاملاً مشخص شده است و نشان می دهد که یک نگاه مستمر بر روی آن بوده، زمانی که بخواهد برای عمل انتخاب شود، از تمام اطلاعات فنی آن آگاه هستند، اخیراً گوگل سامانه جدیدی تولید کرده که به صورت آنلاین از طریق ماهواره فیلم برداری می کند، این مسئله حوزه های امنیتی را هم تحت تاثیر قرار می دهد، یعنی می تواند یک ماشین یا فرد مهم را تبدیل به هدف کرده آن را تعقیب کند.
وی گفت: نکته بعدی شبکه های جاسوسی فنی، صنعتی است، تنظیم قرارداد و پروتکل های امنیتی در شرکت های مشاوره، یعنی اطلاعات را در حوزه های مختلف جمع کرده و استفاده می کنند، اینگونه نیست که مشاور خارجی در بخشی بیاید و باعث پیشرفت شود، اطلاعات جمع آوری و بفروش می رسد. لذا باید توجه کرد که حضور مشاور خارجی در پروژه یعنی اینکه اطلاعات شما را خارج می کنند، خرید و فروش اطلاعات در این زمینه بسیار است. دشمن اطلاعات زیر ساختی را گرفته وبر اساس این اطلاعات تعیین هدف می کند.
سردار جلالی اظهار داشت: از این منظر اکثراً اهداف غیر نظامی و گره ها و زیر ساخت ها هدف است. لذا آن زیر ساختی که بتواند بیشترین عدم تعادل و آسیب را در کشور ایجاد کند در بالای لیست قرار می گیرد، مثلاً در جنگ 33 روزه مراکز فاضلاب روستایی تبدیل به هدف شد علت آن بود که در صورت زدن فاضلاب بهداشت مردم آسیب ببیند و مردم دچار مشکل می شوند. در واقع ارتباط مستقیم بین اهمیت زیر ساخت و اهداف آنها وجود دارد یعنی به میزانی که زیر ساخت ها اهمیت پیدا می کنند، وارد لیست اهداف جذب دشمن می شود. برای هر نوع زیر ساختی سلاح خاص درست شده است برای بتن یک نوع سلاح ، برای دکل های ماکروویو یک نوع و...،زیر ساخت های که بیشترین وابستگی به آن وجود دارد در ابتدای لیست دشمن قرار می گیرد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: استفاده از عوامل پنهان در این حوزه ها نیز یک نکته بسیار اساسی است که معمولاً در شبکه های جاسوسی به آن دقت می شود، نگاهی که به تهدید شناسی وجود دارد این است که نخست ببینیم چه تهدیدی به صورت کلان علیه کشور موجود است، بعد آن تهدید را در حوزه ای به صورت تخصصی شناسایی و رصد شود این تهدید علیه کالبد ما چه کارکردی داشته و ببینیم چه خساراتی وارد می کند، میزان خطر هر زیر ساخت را در مشخص، هم افزایی خطر را هم نگاه سیستمی کرده ،محاسبه کنیم. لذا این مسیر به صورت 5 گام است که باید به آن توجه کنیم.
وی خاطرنشان کرد: 3 دسته مفهوم در پدافند وجود دارد؛ یک دسته مباحث راهبردی است که از جنس مدیریت راهبردی و در سطوح راهبردی مدیریتی و برنامه ریزی می شود مثلاً برنامه توسعه کشور طرح جامع توسعه گاز و...،ممکن است در این طرح ها می تواند کل آسیب و آسیب پذیری نهادینه شود اگر توجه شودسپس به لایه ی بعدی برویم. سطح دوم سطوح عملیاتی است که عموماً رویکرد مهندسی و کارهای صنعتی را در بر گرفته ، ماهیت مهندسی و ساخت دارد در سطح اول مفهوم تولید شده، برنامه است و از آن بهره برداری می کنیم مثل زیر ساخت های موجود که از آن بهره برداری می شود، در هر سطحی ماهیت بحث ها متفاوت است، در سطح راهبردی ماهیت بحث مغز افزاری است ( از جنس سیاست، راهبرد، قانون) در سطح زیر ساختی ماهیت بحث مهندسی است ، جامعه ی مهندسی کشور و هر ساختاری در کشور که برنامه را به زیر ساخت تبدیل می کند مخاطب است.
سردار جلالی افزود: ماهیت سطح سوم ، ماهیت مدیریت و بهره برداری است و بحثی که در آن دنبال می شود آمادگی پاسخ به هر تهدید و سطح ادبیات آن برنامه ریزی راهبردی است. سطح دوم مخاطب مهندسین هستند و لذا ادبیات آن هم ادبیات مهندسی و صنعتی است ، در سطح سوم مخاطب مدیران اجرایی هستند که ادبیات آن بیشتر ، مدیریت بحران و اجرا است. در هر حوزه در سطح راهبردی به دنبال این هستیم که یک برنامه توسعه پایدار و مصون تولید کنیم در سطح دوم مهندسی هدف تبدیل برنامه به زیر ساخت است در سطح سوم اهداف بهره برداری بهینه است که در واقع کاهش تلفات تاثیر مدیریت بحران را به عنوان نتیجه این حوزه نشان می دهد.
وی در خصوص سطوح تهدیدات گفت: در سطح راهبردی، تهدیدات راهبردی ، سطح عملیاتی ، تهدیدات فنی مهندسی و در سطح اجرایی ، تهدیدات تاکتیکی و اجرایی مطرح است، در پدافند کالبدی نیازمند به یک چرخه هستیم زیرا در بحث ها گفته می شود نهادینه سازی مفاهیم پدافند غیرعامل در ذات طرح ها ، اولین کار این است که دانش و علم مهندسی در آن حوزه تولید شده، دانش تبدیل به استاندارد و الزام ، سپس در مراجع قانونی تصویب و ابلاغ شود، چه از طریق سازمان استاندارد ویا سازمان پدافند غیرعامل ، بنابر اساسنامه تصویب و ابلاغ آیین نامه های تخصصی حوزه ی پدافند غیرعامل به کمیته دائمی سازمان واگذار شده است.
وی اظهار داشت: سطح بعدی انتشار پس از ابلاغ ، آموزش و فرهنگ سازی(کتاب و فیلم آموزشی) ،سپس اِعمال و اجرا است، که در این مرحله وارد حوزه های مدیریتی شده، کنترل و نظارت انجام می دهیم ،در این مرحله باید بازخورد مشخص شود، مقام معظم رهبری فرمودند که بروید و مطمئن شوید که کاری که گفته اید انجام می شود یا خیر، در بازخورد برخورد هم هست یعنی اگر دستگاهی اقدام نکرد ، با آن برخورد می شود، بعد اصلاح و بهینه سازی ،سپس نهادینه کردن در ذات طرح است.
سردار جلالی در خصوص دسته‌بندی سرمایه های کالبدی گفت: در پدافند کالبدی سرمایه ها باید شناخته و دسته بندی شود که این کار به دو صورت؛ اهمیت و ماهیت انجام می شود ، اهمیت یعنی حیاتی، حساس مهم و قابل حفاظت واز نظر ماهیت، نوع سرمایه های فیزیکی ، انسانی، سایبری و سرمایه های معنوی مورد نظر است.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: گام بعد این است که تهدیدات آن حوزه را به صورت تخصصی شناخته و آسیب پذیری ها احصاء شود. در واقع آسیب پذیری یعنی پیامد اثر تهدیدات بر سرمایه، که اگر دچار چالش شود، آسیب پذیر و چنانچه به چالش نیفتد می شود ضعف ریسک ، میزان آن را اندازه گرفته (میزان تهدید خطر برتولید) ومشخص می شود تهدید موثر بر طرح چیست، مهندسی معکوس می کنیم و یا مهندسی مستقیم سپس آسیب پذیری را به سمت صفر کاهش می دهیم به صفر که رسیدیم می شود مصون ،در مقطی هم در آینده ارزیابی مجدد می کنیم این در واقع همان چرخه است.
سردار جلالی گفت: در حوزه های دانشی و علمی انسان ها زیر ساخت هستند به همین دلیل است که کشورها نسبت به انسان های سطح بالا ی خود اقدامات حفاظتی و کنترلی انجام داده و از آنها حفاظت می کنند، زیر ساخت های معنوی، زیر ساخت های فیزیکی یعنی زیر ساخت هایی که در فضای سایبری می توان به آن حمله کرد و سایر زیر ساخت ها،این زیر ساخت ها به لحاظ کارکرد می توانند زیر ساخت های دفاعی، امنیتی، عمومی ، مردمی، بهداشتی و انواع و اقسام دیگر باشند،که به لحاظ اهمیت در استان ها مجبور هستیم دسته بندی زیر ساخت ها را به نوعی متفاوت کنیم.
وی در خصوص اهمیت زیرساخت ها گفت: یک زیر ساخت ویژه داریم یعنی زیر ساختی که خودش زیر ساخت بقیه زیر ساخت های حیاتی است ، یعنی پیامد آسیب دیدن این زیر ساخت در سطح ملی تاثیر گذار باشد، زیر ساخت حساس ، که تاثیر آن چند استانی است ، زیر ساخت مهم ، که تاثیر آن استانی و زیر ساخت قابل حفاظت که تاثیر آن نقطه ای است.
وی ادامه داد: بصورت قانونی سه دسته زیرساخت؛ حیاتی ، حساس و مهم وجود دارد اما در سطح استان مهم و قابل حفاظت هم مطرح است که این لایه ها با هم متفاوت است، از نظر میزان امنیت اگر زیر ساخت ویژه باشد باید آسیب ناپذیر شود. سطح حیاتی باید کاملاً مصون بوده و بتواند تهدید را پاسخ دهد. سطح حساس ، پایدار و مستحکم ، سطح مهم ایمن و سطح قابل حفاظت باید امن باشد.
سردار جلالی گفت: در بحث طراحی و بهره برداری با دو نگاه حرکت می کنیم؛ یکی مهندسی مستقیم یعنی اِعمال ملاحظات پدافند غیر عامل از ابتدا و به صورت گام به گام ،نگاه دوم اقدامات مهندسی معکوس ، یعنی برای طرح های ساخته شده و در حال بهره برداری است که بخواهیم اقدامات پدافند غیرعامل را انجام دهیم ، از مهندسی معکوس استفاده می کنیم.
وی افزود: در مسائل مهندسی سه دسته مفهوم را دنبال می کنیم ؛ یکی اصول ،دیگری الزامات و سوم ملاحظات، اصول که صد در صد لازم الاجرا است و چنانچه اجرا نشود آسیب می بیند ، الزام بایستی انجام شود ملاحظه می تواند انجام شود یا انجام نشود. در واقع مثل واجب و مباح و مستحب است.
سردار جلالی گفت: در پدافند کالبدی نیازمند نظام فنی و اجرایی مهندسی پدافند غیر عامل هستیم، تفاوت آن با نظام مهندسی جاری و عادی این است که اثر تهدید انسان ساخت در این نوع نظام مهندسی وجود ندارد ، در نظام فنی و مهندسی خودمان اثر تهدید انسان ساخت را بررسی ، کنترل و مدیریت می کنیم.
وی ادامه داد: نکته بعد، لزوم ظرفیت های فنی و بومی پدافندغیر عامل است ، منظور از فنی، شرکت مشاور پیمانکار و مهندسین و بومی هم اینکه داخلی باشد، راهبری، هدایت و کنترل و نظارت طرح ها را باید انجام دهیم، همچنین در حوزه های فنی مهندسی مدیریت دانش انجام داده و دستاوردهای خود را مستند سازی کنیم و به بقیه استان ها و شهرها آموزش داده و الگوی طرح توسعه به صورت بومی و نهادینه سازی نظام فنی مهندسی طرح ها را داشته باشیم، اصول ارزش عبارتند از؛ الف) نظام مندی و مهندسی ،ب) پویایی، ابتکار و خلاقیت ،پ) استحکام، ایمنی، ج)پایداری و مصونیت ،چ) استاندارد آیین نامه های بومی و فنی.
سردار جلالی گفت: 2 عنصر در استانداردهای ملی مغفول مانده ، یکی عنصر ملاحظات اقلیمی و محیطی ، مثل استانداردی که از ژاپن و استرالیا می آید، عینا همینجا اجرا می شود، دیگری هم تهدید انسان ساخت، اگر این دو عنصر در استاندارد دیده شود آن استاندارد یک استاندارد بومی تلقی می شود.
وی ادامه داد: شعار محوری ما ، مستحکم، ایمن، پایدار و مصون سازی است، رسالت این مجموعه مصون سازی کالبدی و پیکره ای کشور در برابر تهدیدات دشمن است، مصونیت چارچوبی دارد؛ اول اینکه تهدید تخصصی هر حوزه را بشناسیم. دوم اینکه ادبیات علم تخصصی را در حوزه خاص خود داشته واز ملاحظات خاص هر حوزه استفاده کنیم.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: پرهیز از تعمیم اصول ملاحظات نظامی به همه برنامه ها، نکته کلیدی این است که توسعه دانش بین رشته ای و ترکیبی پدافند و ادبیات تخصصی آن حوزه به نوعی تزریق و ترکیب عالمانه ژن پدافند به کالبد کشور است که بایستی اینجا شکل گیرد، در این مباحث به دنبال راه اندازی نظام فنی مهندسی خاص پدافند هستیم، پدافند کالبدی، به دنبال مهندسی تهدید شناسی با قابلیت زیرسازی و امکان تاثیر بر فرمول های مهندسی ست.
وی تصریح کرد: چون تهدید یک مفهوم حسی، نسبی و کیفی است، می‌خواهیم در نظام مهندسی وارد کرده ، الگوی طرح های پایه ای بومی را امن کنیم، این دسته از مباحث، مباحث پایه‌ای هستند که باید آنها را داشته باشیم و نکته پایانی، نظام خاص حفاظت وبرقراری امنیت در طرح‌هاست. هر طرح بنا بر میزان اهمیتش باید از درجه خاصی از حفاظت برخوردار باشد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: در بحث سیاست ها اولویت اول مسئله کالبدهای حیاتی کشور است، اولویت بعدی کالبدی است که نیازمندی های مردم را تأمین می کند ،سوم تأمین نیازهای اساسی ،چهارم تأمین نیازهای بخش دفاع و پنجم نیازهای عمومی را شامل می شود.
وی گفت: در سیاست ها ابتدا طرح ها باید بر اساس اهمیت، طراحی و دسته بندی شوند؛ فرآیندهای مهندسی روان سازی شده (پدافند غیرعامل در کار مهندسی نباید تبدیل به یک مانع و عنصر کند کننده بشود)، اختصاص میزان امنیت به اندازه اهمیت طرح، تدوین و تولید آئین نامه های پرمصرف، ایجاد آموزش های طولی و عرضی جامعه مخاطب است، فرهنگ سازی و تبلیغ باور پذیری عمومی در جامعه مخاطب است، تولید محتوای آموزشی پدافند کالبدی است، هر پروژه ای که کار و مطالعه می شود باید یک خروجی دانش داشته باشد و در دستگاه ها هم افزایی ایجاد کند.
سردار جلالی گفت: باید در طرح ها صرفه اقتصادی ایجاد شود، در اصول از صرفه به عنوان هزینه فایده جامع یاد می شود، کلمه جامع این است که اگر هزینه ای شود به فایده ی جامع آن هم نگاه شود، صرفه ی اقتصادی در طرح خیلی مهم است. ارتقای اقتصادی شرکت های مشاور و تخصصی، یعنی باید شرکت های مشاور تخصصی در آمد مناسب داشته باشند.
وی ادامه داد: به لحاظ دسته بندی 4 دسته طرح داریم: زیربنایی ملی و منطقه ای(فرا ملی و چند استانی)، طرح ها استانی، طرح های شهری با تمرکز بر شهرهای بزرگ که عموما شورای شهر و شهردار ها بر آن متمرکز هستند و طرح های عمرانی، طرح هایی هستند که وزارتخانه ها دنبال می کنند و طرح های استانی.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در پایان سخنانش گفت: سیاست بعدی هم تولید نظامات روان اجرایی است، یکسری انتظارات برای کارهای مهندسی پدافند تنظیم شده است که امکان دارد به این زودی انجام نشود ولی این رویکرد ماست، هیچ طرح استانی نباید به تهران بیاید و همه طرح های استانی در استان تصویب شود. نکته بعدی این است که همه ی مباحث فنی استان باید در استان انجام شود. فقط از اینجا آئین نامه، نظامات و نظارت انجام شود. سازماندهی شرکت های استانی را هم به صورت موضوعی و هم به صورت تخصصی انجام شود. هر اداره کل نیازمند یک تیم فنی مهندسی نیز می باشیم،آخرین موضوع هم تدوین و روان سازی فرآیندهای فنی و مهندسی در استان ها است. در واقع در قالب یک مدل راحت و روان در اختیار استان قرار بگیرد.
سردار غلامرضا جلالی در این جلسه ضمن اشاره به تصویب اساسنامه توسط مقام معظم رهبری، گفت: اساسنامه ظرفیت‌های بسیار خوبی را ارائه می‌کند و تکالیف قانونی مشخصی را در محورهای مختلف تعیین می‌کند، یکی اینکه برابر اساسنامه شورای عالی یا کمیته دائمی پدافند غیرعامل به تصویب رسیده که متشکل از هفت نفر است.
سردار جلالی خاطرنشان کرد: رئیس ستادکل، رئیس سازمان پدافند غیرعامل، وزرای دفاع و کشور، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و رئیس کمیسیون امنیت‌ملی مجلس به علاوه یکی از معاونین ستادکل، حوزه کار و تصمیمات این شورا در اساسنامه مشخص شده و می‌تواند خیلی از مشکلات را برطرف کند. نکته دوم این است که این اساسنامه به صراحت در استان‌ها، استاندار را مسئول پدافند غیرعامل خطاب کرده و نکته دیگر اینکه ماموریت‌های عملیاتی پدافند غیرعامل مثل قرارگاه زیستی، سایبری، پرتویی و شیمیایی در اساسنامه تصریح و ماموریت‌های ستادی و عملیاتی هم کاملاً مشخص شده است.
وی ادامه داد: همراه با اساسنامه گزارش خدمت مقام معظم رهبری تقدیم و رویکردهای جدید پدافند غیرعامل تشریح شده که چون تهدیدات تغییر کرده می‌بایست رویکردها هم در مقابله با تهدیدات تغییر کند و به نوعی تقابل نظیر به نظیر با آنها داشته باشد، ایشان پس از مطالعه گزارش، پی‌نوشت فرمودند که «همین درست است»، این رویکرد را هم تایید فرمودند.
جلالی یادآور شد: در گزارش ذکر شده سه نوع دسته‌بندی برای تهدیدات وجود دارد: تهدیدات فناورانه(فناوری محور)، تهدیدات مردم محور و تهدیدات سخت و نظامی و برای مقابله و رویایی با آن حدود 8 حوزه تخصصی، پدافند غیرعامل را احصاء کرده، بالطبع بحث‌های این 8 حوزه تخصصی و لازم است مدیران حاضر در جمع این حوزه‌ها را دقیق بشناسند.
وی ادامه داد: این جلسه متمرکز به پدافند کالبدی است. تلاش می‌شود که رویکرد پدافند کالبدی توضیح داه شود، حضرت آقا فرمودند پدافند غیرعامل یک اصل برای همیشه نه در یک مقطع خاص، بنابراین این مسئله، مستمر و همیشگی است به این مفهوم که اگر تهدید کم شود مفهومش این نیست که دست از کار بکشیم بلکه این باید کاملاً ادامه پیدا کند، ایشان فرمودند پدافند غیرعامل مثل مصونیت سازی برای انسان است و از درون ما را مصون می کند. به این معنی است که اگر دشمن تهاجمی بکند اثر نخواهد داشت.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل اظهار داشت: نکته بعدی این است که ایشان فرمودند؛ مهم است که این مصونیت سازی را برای کل پیکره کشور و جامعه بوجود بیاوریم و این با پدافند غیرعامل تحقق پیدا می کند، براساس این نگاه مقام معظم رهبری مصونیت را به بدن تشبیه کردند و پیکره را مساوی با کالبد بدن دیدند و مصداق آن زیر ساخت های کشور است. جامعه را هم مردم فرض کردند که در مقایسه با انسان جان است و در دستگاه ها روح یا نگاه مدیریتی. پس ایشان در سه حوزه مصونیت خواستند: 1- کل پیکره و کالبد کشور 2- جامعه 3- نظام مدیریتی و هرکدام از اینها رویکردهای خاص خود را دارد.
وی افزود: در کالبد و پیکره کشور، پدافند کالبدی را دنبال می کنیم، در جامعه پدافند مردم محور و در نظام مدیریتی سایر رویکردها را. ورود به مسئله پدافند کالبدی توجه به تهدیدات خاص این حوزه است. اولین تهدید که در اینجا وجود دارد تهدید جنگ نودهای اساسی است، رویکردی که آمریکایی در انتخاب مدل اهداف دارند می گویند تمرکز بر نودها (گره) در واقع گره های زیر ساختی که در ساختار یک کشور وجود دارد، میزانی که بقیه ی زیر ساخت ها به یک زیر ساخت وابسته هستند ، وقتی میزان وابستگی بالا برود گره تولید می شود ، در واقع تمرکز بر روی گره ها رویکرد آمریکایی هاست، یعنی هر چه در نظام معماری مهندسی کشور گره و نود تولید کنیم این گره و نود در لیست اهداف دشمن قرار می گیرد و هر چه این گره بزرگتر باشد در اولویت بیشتر توجه دشمن قرار می گیرد.
سردار جلالی گفت: نکته بعدی دشمن ، سیستمی به دشمن خود نگاه کردن است یعنی این که دشمن فقط قدرت نظامی نیست بلکه مجموعه ای از محورهای قدرت است که نگاه فلج سازی راهبردی و تمرکز بر نگاه سیستمی بر کشور و پیدا کردن روابط و اجزایی است که اگر این روابط و اجزا آسیب ببیند کشور فلج خواهد شد.
وی گفت: نکته بعد که باید به آن اشاره شود، جنگ های فنی و مهندسی است، امروزه مدل های حمله و تهدید به نوعی فنی و مهندسی شده اند یعنی وقتی به جایی حمله می شود بمب ها کاملاً تخصصی و در هر حوزه بمب خاص خودش وجود داشته و نگاه فنی بر این موضوع حاکم است، برای مثال اگر بخواهید یک ساختمان مرتفع را تخریب کنید کارگر معمولی نمی تواند آن را تخریب کند بلکه کسی باید پیشنهاد تخریب را بدهد که نظام باربر ی ساختمان را شناخته و ستون های اصلی ساختمان را از تعادل خارج کند که موجب تخریب آن می شود،از این منظر نگاه به تهدیدات این حوزه کاملاً نگاه فنی است مثلاً وجود ماهواره و سیستم های امنیتی هنگام حمله به یک کشور باعث می شود تا مهاجم بداند دقیقاً به کدام منطقه آسیب برساند که موجب آسیب تاثیر گذار شود.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور ادامه داد: اولین تهدیدی که در این حوزه وجود دارد، اشرافیت روی زیر ساخت ها و سامانه‌های سنجش از راه دور است که از زیر ساخت ها عکسبرداری و شناساسیی می کند. مثلاً در عکس هایی که در کتابخانه کاخ سفید از زیر ساخت های نطنز وجود دارد حتی قٌطر، سطح و میزان خاکریزی کاملاً مشخص شده است و نشان می دهد که یک نگاه مستمر بر روی آن بوده، زمانی که بخواهد برای عمل انتخاب شود، از تمام اطلاعات فنی آن آگاه هستند، اخیراً گوگل سامانه جدیدی تولید کرده که به صورت آنلاین از طریق ماهواره فیلم برداری می کند، این مسئله حوزه های امنیتی را هم تحت تاثیر قرار می دهد، یعنی می تواند یک ماشین یا فرد مهم را تبدیل به هدف کرده آن را تعقیب کند.
وی گفت: نکته بعدی شبکه های جاسوسی فنی، صنعتی است، تنظیم قرارداد و پروتکل های امنیتی در شرکت های مشاوره، یعنی اطلاعات را در حوزه های مختلف جمع کرده و استفاده می کنند، اینگونه نیست که مشاور خارجی در بخشی بیاید و باعث پیشرفت شود، اطلاعات جمع آوری و بفروش می رسد. لذا باید توجه کرد که حضور مشاور خارجی در پروژه یعنی اینکه اطلاعات شما را خارج می کنند، خرید و فروش اطلاعات در این زمینه بسیار است. دشمن اطلاعات زیر ساختی را گرفته وبر اساس این اطلاعات تعیین هدف می کند.
سردار جلالی اظهار داشت: از این منظر اکثراً اهداف غیر نظامی و گره ها و زیر ساخت ها هدف است. لذا آن زیر ساختی که بتواند بیشترین عدم تعادل و آسیب را در کشور ایجاد کند در بالای لیست قرار می گیرد، مثلاً در جنگ 33 روزه مراکز فاضلاب روستایی تبدیل به هدف شد علت آن بود که در صورت زدن فاضلاب بهداشت مردم آسیب ببیند و مردم دچار مشکل می شوند. در واقع ارتباط مستقیم بین اهمیت زیر ساخت و اهداف آنها وجود دارد یعنی به میزانی که زیر ساخت ها اهمیت پیدا می کنند، وارد لیست اهداف جذب دشمن می شود. برای هر نوع زیر ساختی سلاح خاص درست شده است برای بتن یک نوع سلاح ، برای دکل های ماکروویو یک نوع و...،زیر ساخت های که بیشترین وابستگی به آن وجود دارد در ابتدای لیست دشمن قرار می گیرد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: استفاده از عوامل پنهان در این حوزه ها نیز یک نکته بسیار اساسی است که معمولاً در شبکه های جاسوسی به آن دقت می شود، نگاهی که به تهدید شناسی وجود دارد این است که نخست ببینیم چه تهدیدی به صورت کلان علیه کشور موجود است، بعد آن تهدید را در حوزه ای به صورت تخصصی شناسایی و رصد شود این تهدید علیه کالبد ما چه کارکردی داشته و ببینیم چه خساراتی وارد می کند، میزان خطر هر زیر ساخت را در مشخص، هم افزایی خطر را هم نگاه سیستمی کرده ،محاسبه کنیم. لذا این مسیر به صورت 5 گام است که باید به آن توجه کنیم.
وی خاطرنشان کرد: 3 دسته مفهوم در پدافند وجود دارد؛ یک دسته مباحث راهبردی است که از جنس مدیریت راهبردی و در سطوح راهبردی مدیریتی و برنامه ریزی می شود مثلاً برنامه توسعه کشور طرح جامع توسعه گاز و...،ممکن است در این طرح ها می تواند کل آسیب و آسیب پذیری نهادینه شود اگر توجه شودسپس به لایه ی بعدی برویم. سطح دوم سطوح عملیاتی است که عموماً رویکرد مهندسی و کارهای صنعتی را در بر گرفته ، ماهیت مهندسی و ساخت دارد در سطح اول مفهوم تولید شده، برنامه است و از آن بهره برداری می کنیم مثل زیر ساخت های موجود که از آن بهره برداری می شود، در هر سطحی ماهیت بحث ها متفاوت است، در سطح راهبردی ماهیت بحث مغز افزاری است ( از جنس سیاست، راهبرد، قانون) در سطح زیر ساختی ماهیت بحث مهندسی است ، جامعه ی مهندسی کشور و هر ساختاری در کشور که برنامه را به زیر ساخت تبدیل می کند مخاطب است.
سردار جلالی افزود: ماهیت سطح سوم ، ماهیت مدیریت و بهره برداری است و بحثی که در آن دنبال می شود آمادگی پاسخ به هر تهدید و سطح ادبیات آن برنامه ریزی راهبردی است. سطح دوم مخاطب مهندسین هستند و لذا ادبیات آن هم ادبیات مهندسی و صنعتی است ، در سطح سوم مخاطب مدیران اجرایی هستند که ادبیات آن بیشتر ، مدیریت بحران و اجرا است. در هر حوزه در سطح راهبردی به دنبال این هستیم که یک برنامه توسعه پایدار و مصون تولید کنیم در سطح دوم مهندسی هدف تبدیل برنامه به زیر ساخت است در سطح سوم اهداف بهره برداری بهینه است که در واقع کاهش تلفات تاثیر مدیریت بحران را به عنوان نتیجه این حوزه نشان می دهد.
وی در خصوص سطوح تهدیدات گفت: در سطح راهبردی، تهدیدات راهبردی ، سطح عملیاتی ، تهدیدات فنی مهندسی و در سطح اجرایی ، تهدیدات تاکتیکی و اجرایی مطرح است، در پدافند کالبدی نیازمند به یک چرخه هستیم زیرا در بحث ها گفته می شود نهادینه سازی مفاهیم پدافند غیرعامل در ذات طرح ها ، اولین کار این است که دانش و علم مهندسی در آن حوزه تولید شده، دانش تبدیل به استاندارد و الزام ، سپس در مراجع قانونی تصویب و ابلاغ شود، چه از طریق سازمان استاندارد ویا سازمان پدافند غیرعامل ، بنابر اساسنامه تصویب و ابلاغ آیین نامه های تخصصی حوزه ی پدافند غیرعامل به کمیته دائمی سازمان واگذار شده است.
وی اظهار داشت: سطح بعدی انتشار پس از ابلاغ ، آموزش و فرهنگ سازی(کتاب و فیلم آموزشی) ،سپس اِعمال و اجرا است، که در این مرحله وارد حوزه های مدیریتی شده، کنترل و نظارت انجام می دهیم ،در این مرحله باید بازخورد مشخص شود، مقام معظم رهبری فرمودند که بروید و مطمئن شوید که کاری که گفته اید انجام می شود یا خیر، در بازخورد برخورد هم هست یعنی اگر دستگاهی اقدام نکرد ، با آن برخورد می شود، بعد اصلاح و بهینه سازی ،سپس نهادینه کردن در ذات طرح است.
سردار جلالی در خصوص دسته‌بندی سرمایه های کالبدی گفت: در پدافند کالبدی سرمایه ها باید شناخته و دسته بندی شود که این کار به دو صورت؛ اهمیت و ماهیت انجام می شود ، اهمیت یعنی حیاتی، حساس مهم و قابل حفاظت واز نظر ماهیت، نوع سرمایه های فیزیکی ، انسانی، سایبری و سرمایه های معنوی مورد نظر است.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: گام بعد این است که تهدیدات آن حوزه را به صورت تخصصی شناخته و آسیب پذیری ها احصاء شود. در واقع آسیب پذیری یعنی پیامد اثر تهدیدات بر سرمایه، که اگر دچار چالش شود، آسیب پذیر و چنانچه به چالش نیفتد می شود ضعف ریسک ، میزان آن را اندازه گرفته (میزان تهدید خطر برتولید) ومشخص می شود تهدید موثر بر طرح چیست، مهندسی معکوس می کنیم و یا مهندسی مستقیم سپس آسیب پذیری را به سمت صفر کاهش می دهیم به صفر که رسیدیم می شود مصون ،در مقطی هم در آینده ارزیابی مجدد می کنیم این در واقع همان چرخه است.
سردار جلالی گفت: در حوزه های دانشی و علمی انسان ها زیر ساخت هستند به همین دلیل است که کشورها نسبت به انسان های سطح بالا ی خود اقدامات حفاظتی و کنترلی انجام داده و از آنها حفاظت می کنند، زیر ساخت های معنوی، زیر ساخت های فیزیکی یعنی زیر ساخت هایی که در فضای سایبری می توان به آن حمله کرد و سایر زیر ساخت ها،این زیر ساخت ها به لحاظ کارکرد می توانند زیر ساخت های دفاعی، امنیتی، عمومی ، مردمی، بهداشتی و انواع و اقسام دیگر باشند،که به لحاظ اهمیت در استان ها مجبور هستیم دسته بندی زیر ساخت ها را به نوعی متفاوت کنیم.
وی در خصوص اهمیت زیرساخت ها گفت: یک زیر ساخت ویژه داریم یعنی زیر ساختی که خودش زیر ساخت بقیه زیر ساخت های حیاتی است ، یعنی پیامد آسیب دیدن این زیر ساخت در سطح ملی تاثیر گذار باشد، زیر ساخت حساس ، که تاثیر آن چند استانی است ، زیر ساخت مهم ، که تاثیر آن استانی و زیر ساخت قابل حفاظت که تاثیر آن نقطه ای است.
وی ادامه داد: بصورت قانونی سه دسته زیرساخت؛ حیاتی ، حساس و مهم وجود دارد اما در سطح استان مهم و قابل حفاظت هم مطرح است که این لایه ها با هم متفاوت است، از نظر میزان امنیت اگر زیر ساخت ویژه باشد باید آسیب ناپذیر شود. سطح حیاتی باید کاملاً مصون بوده و بتواند تهدید را پاسخ دهد. سطح حساس ، پایدار و مستحکم ، سطح مهم ایمن و سطح قابل حفاظت باید امن باشد.
سردار جلالی گفت: در بحث طراحی و بهره برداری با دو نگاه حرکت می کنیم؛ یکی مهندسی مستقیم یعنی اِعمال ملاحظات پدافند غیر عامل از ابتدا و به صورت گام به گام ،نگاه دوم اقدامات مهندسی معکوس ، یعنی برای طرح های ساخته شده و در حال بهره برداری است که بخواهیم اقدامات پدافند غیرعامل را انجام دهیم ، از مهندسی معکوس استفاده می کنیم.
وی افزود: در مسائل مهندسی سه دسته مفهوم را دنبال می کنیم ؛ یکی اصول ،دیگری الزامات و سوم ملاحظات، اصول که صد در صد لازم الاجرا است و چنانچه اجرا نشود آسیب می بیند ، الزام بایستی انجام شود ملاحظه می تواند انجام شود یا انجام نشود. در واقع مثل واجب و مباح و مستحب است.
سردار جلالی گفت: در پدافند کالبدی نیازمند نظام فنی و اجرایی مهندسی پدافند غیر عامل هستیم، تفاوت آن با نظام مهندسی جاری و عادی این است که اثر تهدید انسان ساخت در این نوع نظام مهندسی وجود ندارد ، در نظام فنی و مهندسی خودمان اثر تهدید انسان ساخت را بررسی ، کنترل و مدیریت می کنیم.
وی ادامه داد: نکته بعد، لزوم ظرفیت های فنی و بومی پدافندغیر عامل است ، منظور از فنی، شرکت مشاور پیمانکار و مهندسین و بومی هم اینکه داخلی باشد، راهبری، هدایت و کنترل و نظارت طرح ها را باید انجام دهیم، همچنین در حوزه های فنی مهندسی مدیریت دانش انجام داده و دستاوردهای خود را مستند سازی کنیم و به بقیه استان ها و شهرها آموزش داده و الگوی طرح توسعه به صورت بومی و نهادینه سازی نظام فنی مهندسی طرح ها را داشته باشیم، اصول ارزش عبارتند از؛ الف) نظام مندی و مهندسی ،ب) پویایی، ابتکار و خلاقیت ،پ) استحکام، ایمنی، ج)پایداری و مصونیت ،چ) استاندارد آیین نامه های بومی و فنی.
سردار جلالی گفت: 2 عنصر در استانداردهای ملی مغفول مانده ، یکی عنصر ملاحظات اقلیمی و محیطی ، مثل استانداردی که از ژاپن و استرالیا می آید، عینا همینجا اجرا می شود، دیگری هم تهدید انسان ساخت، اگر این دو عنصر در استاندارد دیده شود آن استاندارد یک استاندارد بومی تلقی می شود.
وی ادامه داد: شعار محوری ما ، مستحکم، ایمن، پایدار و مصون سازی است، رسالت این مجموعه مصون سازی کالبدی و پیکره ای کشور در برابر تهدیدات دشمن است، مصونیت چارچوبی دارد؛ اول اینکه تهدید تخصصی هر حوزه را بشناسیم. دوم اینکه ادبیات علم تخصصی را در حوزه خاص خود داشته واز ملاحظات خاص هر حوزه استفاده کنیم.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: پرهیز از تعمیم اصول ملاحظات نظامی به همه برنامه ها، نکته کلیدی این است که توسعه دانش بین رشته ای و ترکیبی پدافند و ادبیات تخصصی آن حوزه به نوعی تزریق و ترکیب عالمانه ژن پدافند به کالبد کشور است که بایستی اینجا شکل گیرد، در این مباحث به دنبال راه اندازی نظام فنی مهندسی خاص پدافند هستیم، پدافند کالبدی، به دنبال مهندسی تهدید شناسی با قابلیت زیرسازی و امکان تاثیر بر فرمول های مهندسی ست.
وی تصریح کرد: چون تهدید یک مفهوم حسی، نسبی و کیفی است، می‌خواهیم در نظام مهندسی وارد کرده ، الگوی طرح های پایه ای بومی را امن کنیم، این دسته از مباحث، مباحث پایه‌ای هستند که باید آنها را داشته باشیم و نکته پایانی، نظام خاص حفاظت وبرقراری امنیت در طرح‌هاست. هر طرح بنا بر میزان اهمیتش باید از درجه خاصی از حفاظت برخوردار باشد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: در بحث سیاست ها اولویت اول مسئله کالبدهای حیاتی کشور است، اولویت بعدی کالبدی است که نیازمندی های مردم را تأمین می کند ،سوم تأمین نیازهای اساسی ،چهارم تأمین نیازهای بخش دفاع و پنجم نیازهای عمومی را شامل می شود.
وی گفت: در سیاست ها ابتدا طرح ها باید بر اساس اهمیت، طراحی و دسته بندی شوند؛ فرآیندهای مهندسی روان سازی شده (پدافند غیرعامل در کار مهندسی نباید تبدیل به یک مانع و عنصر کند کننده بشود)، اختصاص میزان امنیت به اندازه اهمیت طرح، تدوین و تولید آئین نامه های پرمصرف، ایجاد آموزش های طولی و عرضی جامعه مخاطب است، فرهنگ سازی و تبلیغ باور پذیری عمومی در جامعه مخاطب است، تولید محتوای آموزشی پدافند کالبدی است، هر پروژه ای که کار و مطالعه می شود باید یک خروجی دانش داشته باشد و در دستگاه ها هم افزایی ایجاد کند.
سردار جلالی گفت: باید در طرح ها صرفه اقتصادی ایجاد شود، در اصول از صرفه به عنوان هزینه فایده جامع یاد می شود، کلمه جامع این است که اگر هزینه ای شود به فایده ی جامع آن هم نگاه شود، صرفه ی اقتصادی در طرح خیلی مهم است. ارتقای اقتصادی شرکت های مشاور و تخصصی، یعنی باید شرکت های مشاور تخصصی در آمد مناسب داشته باشند.
وی ادامه داد: به لحاظ دسته بندی 4 دسته طرح داریم: زیربنایی ملی و منطقه ای(فرا ملی و چند استانی)، طرح ها استانی، طرح های شهری با تمرکز بر شهرهای بزرگ که عموما شورای شهر و شهردار ها بر آن متمرکز هستند و طرح های عمرانی، طرح هایی هستند که وزارتخانه ها دنبال می کنند و طرح های استانی.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در پایان سخنانش گفت: سیاست بعدی هم تولید نظامات روان اجرایی است، یکسری انتظارات برای کارهای مهندسی پدافند تنظیم شده است که امکان دارد به این زودی انجام نشود ولی این رویکرد ماست، هیچ طرح استانی نباید به تهران بیاید و همه طرح های استانی در استان تصویب شود. نکته بعدی این است که همه ی مباحث فنی استان باید در استان انجام شود. فقط از اینجا آئین نامه، نظامات و نظارت انجام شود. سازماندهی شرکت های استانی را هم به صورت موضوعی و هم به صورت تخصصی انجام شود. هر اداره کل نیازمند یک تیم فنی مهندسی نیز می باشیم،آخرین موضوع هم تدوین و روان سازی فرآیندهای فنی و مهندسی در استان ها است. در واقع در قالب یک مدل راحت و روان در اختیار استان قرار بگیرد.
