صراط: «گرت پورتر» روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مشهور آمریکایی در مقاله‌ای مبسوط در نشریه آمریکایی تروث‌آوت به رابطه میان عمل کردن مقامات ایرانی به مفاد توافق ژنو و عدم پایبندی دولت اوباما به مفاد مبنی بر کاهش تحریم‌های ایران پرداخته و می‌گوید که این کار آمریکایی‌ها می‌تواند روند کل مذاکرات را به شکست بکشاند.
پورتر در ابتدای این یادداشت آورده است: «در حالی که مذاکره کنندگان به روزهای نهایی باقی مانده تا ضرب الاجل 24 نوامبر (سوم آذر) نزدیک می شوند، دیگر ظرفیت غنی سازی مشکل اصلی نیست، بلکه این موضع آمریکایی ها در قبال لغو تحریم های ایران است که به مانع اصلی بدل شده است. اگر آمریکا تجدید نظر اساسی در موضع خود نکند، مذاکرات بدون تردید، شکست می خورد.»
پورتر در این رابطه به گمانه زنی هایی که در رسانه ها در رابطه با حل احتمالی اختلاف بر سر میزان ذخایر اورانیوم ایران منتشر شده، اشاره کرده و مدعی شده است که در حال حاضر مذاکراتی جدی بر سر طرح انتقال اورانیوم مطرح است.
روزنامه نیویورک تایمز چندی قبل در گزارشی که از سوی ایران گمانه زنی رسانه ای و نادرست اعلام شد، نوشت که طرفین توافق کرده‌اند که بخشی از ذخیره اورانیوم غنی شده با غلظت پایین ایران را به روسیه منتقل و در آنجا به میله سوختی تبدیل کنند. کاری که ذخیره اورانیوم در ایران را کاهش داده و ضمنا فاصله فرضی با بمب را کاهش می دهد.
با این حال آمریکایی‌ها باز هم در پی کاهش قدرت سانتریفیوژهای ایرانی هستند. «لس‌آنجلس تایمز» هم در این خصوص نوشته که آمریکایی‌ها در مذاکرات 4 نوامبر به ماندن حداکثر 6 هزار سانتریفیوژ در ایران راضی شده‌اند. آمریکایی‌ها پیش از آن اعدادی مانند 4000 و یا حتی 1500 سانتریفیوژ را به عنوان سقف قابل قبول واشنگتن، اعلام کرده بودند.
با این حال، بعید به نظر می‌رسد که طرفین نتوانند بین عدد 6000 تا 9400 به رقمی مرضی الطرفین برسند.
به نوشته پورتر، در حقیقت این موضع آمریکایی ها در قبال نحوه لغو تحریم هاست که به مانع توافق بدل شده و «مسئله ای سیاسی» به وجود آورده است.
آمریکایی‌ها قبول دارند که باید در قالب کاهش تحریم‌ها، ایرانیان را به امضای توافق‌نامه هسته‌ای تشویق کنند. آنها به دولتمردان ایران اطلاع داده‌اند که به محض امضای توافق جامع، تحریم‌های مربوط به کشورهای آسیایی و اروپایی که به کاهش فروش نفت خام ایران انجامیده، برداشته خواهد شد.
علاوه بر این، ایالات متحده برخی از تحریم‌های یکجانبه علیه تهران را نیز «تعلیق» خواهد کرد، ولی باز هم برخی از تحریم‌های یکجانبه کماکان به قوت خود باقی مانده و تحریم‌های شورای امنیت هم که حداقل تا چندین سال بر پا خواهند بود. همین امر اعتراض شدید هیئت ایرانی را در مذاکرات برانگیخته است.
عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران در این خصوص گفته است: «جمهوری اسلامی ایران برجا ماندن حتی یک تحریم را پس از توافق جامع هسته‌ای، قبول نمی‌کند.»
به نوشته پورتر تهران تحریم ها را که بخشی از آن ها حتی به پیش از آغاز مسئله هسته ای بازمی گردد به عنوان یک چالش ارزیابی می کند و در حقیقت بخشی از انگیزه ایران برای آغاز غنی سازی نیز رسیدن به اهرم فشاری جهت لغو همین تحریم ها بوده است.
اما باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا که از سوی اسرائیل و اکثریت کنگره که آن ها هم حامی اسرائیل هستند، تحت فشار است علناً گفته که تنها با تعلیق برخی از تحریم‌ها موافقت خواهد کرد و از میان برداشته شدن همیشگی تحریم‌ها خبری نیست و این تعلیق هم تنها به تحریم‌های مربوط با برنامه هسته‌ای مربوط می‌شود. بر این اساس، برداشته شدن کامل تحریم‌ها تنها در آخرین گام از توافق امکان‌پذیر خواهد و نه در اولین روزهای پس از توافق.
بر اساس قوانین ایالات متحده، تنها کاری که رئیس جمهور بدون اخذ تأییدیه کنگره در خصوص تحریم‌ها می تواند انجام دهد، استفاده از اختیارات خود در حوزه امنیت ملی و تعلیق 120 روزه تحریم‌هاست.
تحریم‌های شورای امنیت که بین سال‌های 2006 تا 2010 علیه ایرانیان وضع شد، یکی دیگر از موضوعات حساسیت‌برانگیز در این عرصه است. این تحریم‌ها هرگونه تجارت مرتبط با برنامه هسته‌ای را بین بازرگانان ایرانی و دیگر تجار دنیا ممنوع می‌کند؛ انجام معامله با بانک‌های ایرانی مرتبط با برنامه هسته‌ای را غیرقانونی می‌داند و اموال صنایع و شرکت‌های مهم ایران را ضبط کرده است.
کاخ سفید اعلام کرده است که لغو تحریم های شورای امنیت سازمان ملل و همچنین دریافت مجوز کنگره برای لغو کامل تحریم های یکجانبه را تا پایان توافق به تأخیر می اندازد. اوباما این موضع را اینطور توجیه می کند که با این کار اهرمی شکل می گیرد تا ایرانی ها ملزم به اجرای کامل توافق شوند. اما در سوی دیگر، ایرانی ها که به حق نسبت به همکاری کنگره برای لغو تحریم ها با دیده تردید می نگرند، این موضع را قبول ندارند.
پورتر در ادامه مسئله ادعای ابعاد احتمالی نظامی و تلاش غرب برای استفاده از آن به عنوان اهرمی جهت فشار به ایران اشاره کرده و نوشته است که با وجود آنکه «یوکیا آمانو» مدیر کل آژانس به ایران اعلام کرده بود در صورت دریافت مستنداتی که این ادعاه را رد کند، پرونده مواردی چون چاشنی های انفجاری را مختومه اعلام می کند، نوشته است که آژانس با وجود دریافت مدارکی که نشان می دهد ایران از این چاشنی ها در صنعت نفت و گاز بهره برده، همچنان این مسئله را باز نگه داشته است.
وی با بیان اینکه حل مسئله ابعاد احتمالی نظامی بیش از آنکه مسئله ای فنی باشد، نیازمند تصمیم سیاسی است، نوشته است که به نظر می رسد این مسئله «یک بهانه دیگر از سوی ایالات متحده برای خودداری از لغو تحریم ها باشد.»
این روزنامه نگار تحقیقی که پیش از این با انتشار کتاب «بحران ساختگی» و پس از آن یادداشت های متعدد ساختگی بودن اسناد آژانس را ثابت کرده، در پایان نوشته است: «تنها یک بازنگری کامل بر کل راهبرد مذاکره در مورد این مسئله است که می تواند قبل از آنکه فرصت از دست برود، از شکست تقریبا قطعی مذاکرات جلوگیری کند.»
پورتر در ابتدای این یادداشت آورده است: «در حالی که مذاکره کنندگان به روزهای نهایی باقی مانده تا ضرب الاجل 24 نوامبر (سوم آذر) نزدیک می شوند، دیگر ظرفیت غنی سازی مشکل اصلی نیست، بلکه این موضع آمریکایی ها در قبال لغو تحریم های ایران است که به مانع اصلی بدل شده است. اگر آمریکا تجدید نظر اساسی در موضع خود نکند، مذاکرات بدون تردید، شکست می خورد.»
پورتر در این رابطه به گمانه زنی هایی که در رسانه ها در رابطه با حل احتمالی اختلاف بر سر میزان ذخایر اورانیوم ایران منتشر شده، اشاره کرده و مدعی شده است که در حال حاضر مذاکراتی جدی بر سر طرح انتقال اورانیوم مطرح است.
روزنامه نیویورک تایمز چندی قبل در گزارشی که از سوی ایران گمانه زنی رسانه ای و نادرست اعلام شد، نوشت که طرفین توافق کرده‌اند که بخشی از ذخیره اورانیوم غنی شده با غلظت پایین ایران را به روسیه منتقل و در آنجا به میله سوختی تبدیل کنند. کاری که ذخیره اورانیوم در ایران را کاهش داده و ضمنا فاصله فرضی با بمب را کاهش می دهد.
با این حال آمریکایی‌ها باز هم در پی کاهش قدرت سانتریفیوژهای ایرانی هستند. «لس‌آنجلس تایمز» هم در این خصوص نوشته که آمریکایی‌ها در مذاکرات 4 نوامبر به ماندن حداکثر 6 هزار سانتریفیوژ در ایران راضی شده‌اند. آمریکایی‌ها پیش از آن اعدادی مانند 4000 و یا حتی 1500 سانتریفیوژ را به عنوان سقف قابل قبول واشنگتن، اعلام کرده بودند.
با این حال، بعید به نظر می‌رسد که طرفین نتوانند بین عدد 6000 تا 9400 به رقمی مرضی الطرفین برسند.
به نوشته پورتر، در حقیقت این موضع آمریکایی ها در قبال نحوه لغو تحریم هاست که به مانع توافق بدل شده و «مسئله ای سیاسی» به وجود آورده است.
آمریکایی‌ها قبول دارند که باید در قالب کاهش تحریم‌ها، ایرانیان را به امضای توافق‌نامه هسته‌ای تشویق کنند. آنها به دولتمردان ایران اطلاع داده‌اند که به محض امضای توافق جامع، تحریم‌های مربوط به کشورهای آسیایی و اروپایی که به کاهش فروش نفت خام ایران انجامیده، برداشته خواهد شد.
علاوه بر این، ایالات متحده برخی از تحریم‌های یکجانبه علیه تهران را نیز «تعلیق» خواهد کرد، ولی باز هم برخی از تحریم‌های یکجانبه کماکان به قوت خود باقی مانده و تحریم‌های شورای امنیت هم که حداقل تا چندین سال بر پا خواهند بود. همین امر اعتراض شدید هیئت ایرانی را در مذاکرات برانگیخته است.
عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران در این خصوص گفته است: «جمهوری اسلامی ایران برجا ماندن حتی یک تحریم را پس از توافق جامع هسته‌ای، قبول نمی‌کند.»
به نوشته پورتر تهران تحریم ها را که بخشی از آن ها حتی به پیش از آغاز مسئله هسته ای بازمی گردد به عنوان یک چالش ارزیابی می کند و در حقیقت بخشی از انگیزه ایران برای آغاز غنی سازی نیز رسیدن به اهرم فشاری جهت لغو همین تحریم ها بوده است.
اما باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا که از سوی اسرائیل و اکثریت کنگره که آن ها هم حامی اسرائیل هستند، تحت فشار است علناً گفته که تنها با تعلیق برخی از تحریم‌ها موافقت خواهد کرد و از میان برداشته شدن همیشگی تحریم‌ها خبری نیست و این تعلیق هم تنها به تحریم‌های مربوط با برنامه هسته‌ای مربوط می‌شود. بر این اساس، برداشته شدن کامل تحریم‌ها تنها در آخرین گام از توافق امکان‌پذیر خواهد و نه در اولین روزهای پس از توافق.
بر اساس قوانین ایالات متحده، تنها کاری که رئیس جمهور بدون اخذ تأییدیه کنگره در خصوص تحریم‌ها می تواند انجام دهد، استفاده از اختیارات خود در حوزه امنیت ملی و تعلیق 120 روزه تحریم‌هاست.
تحریم‌های شورای امنیت که بین سال‌های 2006 تا 2010 علیه ایرانیان وضع شد، یکی دیگر از موضوعات حساسیت‌برانگیز در این عرصه است. این تحریم‌ها هرگونه تجارت مرتبط با برنامه هسته‌ای را بین بازرگانان ایرانی و دیگر تجار دنیا ممنوع می‌کند؛ انجام معامله با بانک‌های ایرانی مرتبط با برنامه هسته‌ای را غیرقانونی می‌داند و اموال صنایع و شرکت‌های مهم ایران را ضبط کرده است.
کاخ سفید اعلام کرده است که لغو تحریم های شورای امنیت سازمان ملل و همچنین دریافت مجوز کنگره برای لغو کامل تحریم های یکجانبه را تا پایان توافق به تأخیر می اندازد. اوباما این موضع را اینطور توجیه می کند که با این کار اهرمی شکل می گیرد تا ایرانی ها ملزم به اجرای کامل توافق شوند. اما در سوی دیگر، ایرانی ها که به حق نسبت به همکاری کنگره برای لغو تحریم ها با دیده تردید می نگرند، این موضع را قبول ندارند.
پورتر در ادامه مسئله ادعای ابعاد احتمالی نظامی و تلاش غرب برای استفاده از آن به عنوان اهرمی جهت فشار به ایران اشاره کرده و نوشته است که با وجود آنکه «یوکیا آمانو» مدیر کل آژانس به ایران اعلام کرده بود در صورت دریافت مستنداتی که این ادعاه را رد کند، پرونده مواردی چون چاشنی های انفجاری را مختومه اعلام می کند، نوشته است که آژانس با وجود دریافت مدارکی که نشان می دهد ایران از این چاشنی ها در صنعت نفت و گاز بهره برده، همچنان این مسئله را باز نگه داشته است.
وی با بیان اینکه حل مسئله ابعاد احتمالی نظامی بیش از آنکه مسئله ای فنی باشد، نیازمند تصمیم سیاسی است، نوشته است که به نظر می رسد این مسئله «یک بهانه دیگر از سوی ایالات متحده برای خودداری از لغو تحریم ها باشد.»
این روزنامه نگار تحقیقی که پیش از این با انتشار کتاب «بحران ساختگی» و پس از آن یادداشت های متعدد ساختگی بودن اسناد آژانس را ثابت کرده، در پایان نوشته است: «تنها یک بازنگری کامل بر کل راهبرد مذاکره در مورد این مسئله است که می تواند قبل از آنکه فرصت از دست برود، از شکست تقریبا قطعی مذاکرات جلوگیری کند.»
