برجی که اکنون با وجود رقیب مدرنی چون آسمانخراش «میلاد»، همچنان نماد تهران و انتخاب اول گردشگران برای گرفتن عکس یادگاریست.
آنقدر به گلها و فضای سبز محوطه این بنای تاریخی آب دادهاند که ریشههای برج «آزادی» به جای آنها در حال پوسیدن است و حالا به میلگردهای برج رسیده. آبریزشهای فضای سبز قسمت شمال «آزادی» موجب رطوبت شدید در دفتر سابق مدیریت گالری برج شده که در حال حاضر بیشتر شبیه به یک انباری نم گرفته است تا دفتر یک مدیر!
به گفته مدیر «برج آزادی» بسیاری از آبهای جمع شده داخل این محوطه را با پمپ خارج کردهاند، اما در برخی از قسمتهای کف این اتاق همچنان آب دیده میشود.
غلامحسین شاه علی - مدیر مجموعه آزادی - در اینباره اظهار میکند: مطالعات اخیر نشان میدهد که یکی از جاهایی که آب به شدت به داخل بنا نفوذ میکند، حاصل از آبیاری یکی از شش باغچه محوطه بیرون بناست.
او میگوید: حجم آب به قدری زیاد بوده که بخشی از آن را از طریق پمپ به بیرون هدایت کردهاند.
رطوبت به قدری در این قسمت نفوذ کرده که دیوار را پوک کرده است و لباس برخی از خبرنگاران که برای بازدید وارد اتاق شدند آغشته به خاک حاصل از این پوکی شد!
یکی از راهنمایان برج میگوید: به علت نشت زیاد آب مجبور شدند کتابخانه برج را هم تعطیل کنند!
رییس سابق شورای شهر تهران در بازدید از «برج آزادی» در برنامه تهرانگردی بار دیگر زخم چرکین التیام نیافته این بنا را باز میکند تا شاید دستی مرهمی برای او بیاورد. او پس از بازدید از قسمتهای پوسیده بنا بر اثر نشت آب، به یکی از سوقهای سقف اشاره میکند و توضیح میدهد: این بنا قبل از تاسیس شهرداری تهران ساخته شده است و معماری آن برگرفته از بازارهای چهارسوق قدیم است. آرم «شمسه» در سقف هر کدام از این چهارسوقها کار شده است، شاید طراح لوگوی شهرداری هم از این اِلمان الهام گرفته باشد.
یکی از راهنمایان این بنا درباره 52 مانیتوری که زیر یکی از سوقها، دور تا دور به شکل دایره چیده شده، میگوید: مردم با نشستن به روی صندلیها در مقابل این مانیتورها میتوانستند با مناطق مختلف ایران آشنا شوند که متاسفانه با شیطنت برخی از بازدیدکنندگان دیگر قادر به کار کردن نیستند. برخی از بازدیدکنندگان هم با زدن مشت موجب شکستن مانیتورها شدهاند!
سالن آمفیتئاتر مجموعه «آزادی» تنها قسمتی است که هنوز آسیب ندیده است که به گفته مدیر مجموعه، این قسمت از سوی شهرداری برداشت و باسازی نشده است؛ به همین دلیل هم سالم مانده و بعد از آن که قسمتهای دیگر را شهرداری بازسازی کرد، آبریزش آن قسمتها بیشتر شد.
صحبتهای مدیر مجموعه آزادی در اینباره حتی موجب شگفتی احمد مسجد جامعی میشود.
یکی از ویژگیهای سالن آمفیتئاتر برج «آزادی» سقف آن است که در طراحی آن از مرداب بندر انزلی الهام گرفته شده و به شکل هنر ویترای (نقاشی روی شیشه) درآمده است.
شاهعلی همچنین درباره دیگر قسمتهای بنا بیان میکند: هر بخش برج از قسمتی از معماری ایران برگفته شده که مسجد شیخ لطفالله، باغ ماهان کرمان و... از جمله آنها هستند.
او با اشاره به صندلیهای این سالن میافزاید: اگر از پایین سالن به این صندلیها نگاه کنید، نقوش برخی معماریهای تاریخی اسلامی و ایرانی را میبینید اما به دلیل اینکه بازدیدکنندگان احساس راحتی بیشتری کنند، صندلیهای تاشو قدیمی جمعآوری شد و ما تشکچههایی جایگزین آن کردیم.
رییس سابق شورای شهر تهران از این اتفاق به عنوان یک کشف نام میبرد و اذعان میکند: تاکنون این نقشها را در سالن ندیده بودم و هر بار که برای برنامهای به این سالن دعوت میشدم، تنها روی صندلی مینشستم و پس از آن سالن را ترک میکردم.
اولین پردهی آب موجود در ایران که بعدها شهرداری مشابه آن را در پارکها استفاده کرده است، پشت پرده سینمای سالن آمفی تئاتر این مجموعه وجود داشته که همچنان هم کار میکند و در برخی از نمایشها نیز مورد استفاده قرار میگیرد. پشت پرده آب نیز پردهای طلاکوب شدهای وجود دارد که از همان زمان پهلوی همچنان باقی مانده و مناظر تاریخی ایران را به نمایش گذاشته شده است.
مدیر مجموعه درباره سوراخهای به وجود آمده در این پرده مخملی میگوید: تا کنون این پرده از جای خودش درآورده نشده و تنها آن را گردگیری میکنیم. اگر بخواهیم آن را رفوع کنیم، ممکن است آسیب ببیند.
یکی از راهنماهای برج نیز اظهار میکند: این پرده با این ابعاد و طلاکوب شده در زمان خودش بینظیر بوده است.
راهنمای برج در قسمت دیگری از بازدید به درهای این مجموعه اشاره میکند و میگوید: این بنا هشت در دارد که سه در مربوط به خروجی و ورودی است و میتوان گفت هر در نمادی از دروازههای قدیمی تهران است.
«شاه علی» در پشت بام «آزادی» به مسجدی که حریم این بنا در حال ساخت است اشاره میکند و توضیح میدهد: این مسجد مورد مناقشه ما و شهرداری تهران است و نمای بصری برج را به هم زده است.
اما رییس سابق شورای شهر تهران بعد از بازدید از بنا و اقدامات در حال انجام برای بهتر شدن حال «آزادی» میگوید: مبلغ دو میلیارد تومان برای تعمیر داخل برج و 18 میلیارد هم برای محوطه بیرون برج پیشبینی کردهایم. برای نورپردازی بنا هم از یک شرکت ژاپنی که تخصص آن طراحی نورپردازی برجهای بزرگ دنیا است دعوت میکنیم تا سه بنای زیر مجموعه بنیاد رودکی از جمله «تئاتر شهر»، «تالار وحدت» و «برج آزادی» را انجام دهد.
مسجد جامعی اضافه میکند: مطالعاتی نیز درباره ریزش بتونی این مجموعه که پوسیده شده صورت گرفته و گزارش آن در جلسهای که با حضور کمیسیون عمران، شهرسازی، میراث فرهنگی و مدیران برج آزادی برگزار شد، داده شده و مصوبهای هم ارائه شد تا چناچه به اعتباری بیش از مبلغ تعیین شده نیاز بود، اصلاحیهای داده شود و به عبارتی پرونده این کار به نحوی بسته شود که کیفیت فضا حفظ شود.
او همچنین درباره نوار کاشیهای برج بیان میکند: شهرداری در آن سالها نوار کاشیها را تا نیمههای برج عوض کرد، اما باید مابقی آن هم عوض شود. آقای «قانبیگی» این کار را انجام داده بود و مطالعاتی در اینباره انجام داده و همچنین مبلغی برای آن پیش بینی کرده که به نظرم رقم خوبی است.
این عضو شورای شهر درباره مدیریت چند بخشی مجموعه هم تنها میگوید: این مشکل از ابتدا مطرح بوده است.
شاهعلی نیز درباره اقدامات انجام شده برای جلوگیری از نشت آب حاصل از آبیاری باغچهها به مجموعه توضیح میدهد: به صورت مقطعی کارهای انجام شده است تا به صورت موقت محدود شود، اما این کارها در طولانی مدت جواب نمیدهد و حتما باید اقدامات اساسی صورت بگیرد. بهویژه که در فصل پاییز و زمستان وضعیت برج بدتر میشود.
سالن تشریفات مجموعه نیز از سیمان سفید و سنگ مرمر که روی آن تیشه کاری شده است، تشکیل میشود. مساحت این سالن حدود 270 متر است و در زمان گذشته مهمانان ویژه را به این سالن میآوردند تا کلید شهر را به صورت نمادین به آنها بدهند. در حال حاضر این سالن برای کاربرد قبلیاش آماده میشود.
درهای برج آزادی از در قلعههای قدیم الهام گرفته است، هر کدام از آنها 3 و نیم تن وزن دارد و چون کاربرد آن موزه بوده است، کسی نتواند به راحتی داخل بنا شود.
اما به نظر میرسد با وجود درهای محکم این بنا، آبها به راحتی به داخل
مجموعه نفوذ کردهاند تا ریشه آزادی را از بیخ بخشکانند. حالا باید منتظر
ماند تا ببینیم برنامههای در نظر گرفته شده برای بهتر شدن حال آزادی اجرا
میشود یا اینکه داستان تخریب شدن بناهای شهرمان سر دراز دارد.