صراط: از زمان فراگیر شدن شبکه‌های اجتماعی همراه یا اپلیکیشن‌های پیام‌رسان موبایلی از یک سال گذشته همواره بحث محتوایی که از این طریق منتقل و منتشر می‌شود مطرح بوده و چالش‌ها در این زمینه موجب شد تا در نهایت بحث فیلترینگ هوشمند به عنوان یک موضوع مورد وفاق میان موافقان و مخالفان این شبکه‌ها مطرح شود؛ پروژهای که وزارت ارتباطات از ماه‌ها قبل می‌گوید آن را در سطح ملی و با تکیه بر امکانات داخلی به پیش‌می‌برد اما هنوز خروجی آن مشخص نشده است.
ضرب‌العجل یک ماهه برای واعظی
اما در هفته‌های اخیر «انتشار وسیع مطالب موهن علیه بنیانگذارانقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) از طریق برخی شبکه‌های اجتماعی نظیر واتس آپ، وایبر و تانگو» زنگ خطر عدم نظارت و کنترل بر محتوای این اپلیکیشن‌ها را به صدا درآورده تا آنجا که دیروز معاون اول قوه قضائیه در نامه‌ای به وزیر ارتباطات اعلام کرد: در اجرای دستور ریاست محترم قوه قضائیه حضرت آیت‌الله آملی ظرف مدت حداکثر یک ماه نسبت به فرآهم‌آوری زمینه و بستر فنی مورد نیاز مسدودسازی و کنترل اطلاعاتی موثر شبکه‌های اجتماعی نظیر واتس‌اپ، وایبر و تانگو اقدام عاجل صورت پذیرد.
در نامه حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای به واعظی تاکید شده است: علی‌رغم استمهال سه ماهه جنابعالی و همکاران محترم مبنی بر اعلام آمادگی در خصوص فرآهم‌آوری امکان مسدودسازی و پالایش هوشمند محتوای مجرمانه در شبکه‌های موصوف و ارائه شبکه‌های اجتماعی داخلی هم سطح با شبکه‌های مذکور، مع الاسف تا کنون اقدام موثری به عمل نیامده است.
بابی که با واتس‌آپ باز شد
موضوع اپلیکیشن‌های پیام‌رسان همراه همزمان با گسترش استفاده از آنها و انتقال حجم بالای محتوا به موضوعی مورد بحث در مراجع مرتبط و محافل خبری تبدیل شد و شاید یکی از قدیمی‌ترین مباحث در این زمینه چالش میان وزارت ارتباطات و کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه بر سر فیلترینگ واتس‌آپ بود.
تصمیم به فیلترینگ واتس‌آپ در آخرین روزهای سال گذشته در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه اتخاذ شد اما وزیر ارتباطات صحت رای‌گیری درباره آن را زیر سوال برد و در عین حال تاکید کرد که کارگروه فیلترینگ باید تابع سیاستگذاری شورای‌عالی فضای مجازی باشد و تاکید کرد که رئیس‌جمهور تصمیم‌گیری درباره شبکه‌های پیام رسان موبایلی را به این شورا سپرده است.
پیشنهاد تولید نرم‌افزای برای فیلترینگ هوشمند
در جریان همان بحث‌ها، محمدعلی اسفنانی، عضو کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه از جلسه مشترک با وزیر ارتباطات و سایر وزرای مرتبط در این زمینه خبر داد و گفت : پیشنهاد طراحی نرم‌افزاری برای مسدود کردن صفحات دارای محتوای مجرمانه در این جلسات مطرح شده تا بر این اساس تنها صفحات مجرمانه مسدود شود نه اینکه کل یک فضا یا نرم‌افزار فیلتر شود.
وی با بیان اینکه مسئولیت طراحی نرم‌افزار برای فیلتر صفحات با محتوای مجرمانه با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است، گفت: در تلاشیم تا نرم‌افزار فیلتر صفحات با محتوای مجرمانه را به صورت هوشمند طراحی و بومی‌سازی کنیم، زیرا برای کارگروه بسیار طاقت‌فرسا و غیرممکن است که صدها هزار صفحه را رصد کرده و تصمیم به فیلتر صفحه خاصی بگیرد.
قرارداد با سه دانشگاه برای فیلترینگ هوشمند
بعد از این بود که برای نخستین بار در اردیبهشت ماه سال جاری وزیر ارتباطات از انعقاد قرارداد با 3 دانشگاه و مرکز پژوهشی برای اجرای فیلترینگ هوشمند خبر داد.
او بار دیگر در مرداد ماه گذشته بر لزوم فیلترینگ هوشمند اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به جای فیلترینگ کامل آنها تاکید کرد. محمود واعظی می‌گوید: دولت می‌توانست با صرف هزینه، برنامه لازم برای فیلترینگ هوشمند را از خارج از کشور تهیه کند اما برای ما مهم است برنامه فیلترینگ، محصول خودمان باشد و به این منظور پروژه‌های مختلفی به دانشگاه‌های داخل کشور سپرده شده است.
وزیر ارتباطات اوایل شهریور ماه هم در حاشیه جلسه هیئت دولت درباره همکاری سه دانشگاه برای اجرای طرح فیلترینگ هوشمند اظهار کرد: حدود شش ماه دیگر خروجی این طرح مشخص خواهد شد، در این میان نکته جالب آنکه این طرح صد‌درصد بومی است و با همکاری اساتید و دانشگاه‌های داخلی پیگیری می‌شود و به همین دلیل مانند طرح خرید برخی تجهیزات نیست که بخواهیم بگوییم پس از چند ماه خریداری می‌شود، اما به هر حال پیگیری‌های لازم انجام می‌شود تا ظرف شش ماه آینده تست آزمایشی این طرح نیز انجام شود.
مشکل فنی نداریم، مهم سیاستگذاری است
پیش از این محمد حسن انتظاری، دبیر شورای عالی فضای مجازی درباره طرح فیلترینگ هوشمند که در دستور این شورا است، گفته بود: در فیلترینگ هوشمند نقص داریم و با پیاده سازی آن بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد؛ برای مثال با اجرای این سیستم، می توان بسیاری از محتواهای مجرمانه را فیلتر کرد در حالی که منبع اصلی سایت باقی بماند؛ این پروژهای است که به صورت جدی دنبال آن هستیم و در آینده نیز آن را اجرایی خواهیم کرد. به لحاظ توانمندی داخلی مشکل فنی در مورد فیلترینگ هوشمند نداریم اما اجرای این پروژه، نیازمند سیاستگذاری و برنامه ریزی مدونی است که باید به آن بپردازیم.
چه محتوایی از باند پهن عبور کند؟
با این همه با اعطای مجوز نسل 3 و 4 تلفن همراه بحث محتوایی که قرار است از باند پهن عبور کند بار دیگر مطرح و بازار پیام‌رسان‌های موبایلی هم داغ تر شد. علیرضا شاه میرزایی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی، می‌گوید: با مجوز اخیر وزارت ارتباطات در زمینه نسل‌های سوم و بالاتر ارتباطی، ناگهان تعداد کاربران به اینترنت پرسرعت موبایل 100 برابر می‌شود، در حالی که کشورهای دنیا برای چنین توسعه‌ای شاخص‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را بررسی می‌کنند و با مطالعات جدی به بحث وارد می‌شوند.
اما وزارت ارتباطات در ماههای اخیر با طرح موضوع نهضت تولید محتوا سعی کرده تا برای این بخش چاره‌اندیشی کند . لطف الله سبوحی، قائم‌مقام رگولاتوری مجوز نسل‌های سوم و بالاتر ارتباطی را شروع کار می‌داند و می‌گوید: به موازات این پروانه‌ها، کار را برای تولید محتوا شروع کرده‌ایم. به عنوان مثال در کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برای حمایت از تولیدکنندگان محتوا که پیش از این هیچ تضمین درآمدی نداشتند، 30 درصد از درآمد شبکه‌داران را در نظر گرفته‌ایم و از آن طرف حق‌السهم خود از درآمد اپراتورها را برای حمایت از تولیدکنندگان برنامه‌های کاربردی، کاسته‌ایم.
فیلترینگ هوشمند با تکیه بر دانش و امکانات فنی داخلی و نهضت تولید محتوا دو راهکار وزارت ارتباطات برای مواجهه با اینترنت پرسرعت و برنامه‌های پیام‌رسان همراه است اما انتشار گسترده محتوای نامطلوب و بعضا مجرمانه از این طریق و عملی نشدن این راهکارها حالا کار را برای این وزارت خانه دشوار کرده است.
ضرب‌العجل یک ماهه برای واعظی
اما در هفته‌های اخیر «انتشار وسیع مطالب موهن علیه بنیانگذارانقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) از طریق برخی شبکه‌های اجتماعی نظیر واتس آپ، وایبر و تانگو» زنگ خطر عدم نظارت و کنترل بر محتوای این اپلیکیشن‌ها را به صدا درآورده تا آنجا که دیروز معاون اول قوه قضائیه در نامه‌ای به وزیر ارتباطات اعلام کرد: در اجرای دستور ریاست محترم قوه قضائیه حضرت آیت‌الله آملی ظرف مدت حداکثر یک ماه نسبت به فرآهم‌آوری زمینه و بستر فنی مورد نیاز مسدودسازی و کنترل اطلاعاتی موثر شبکه‌های اجتماعی نظیر واتس‌اپ، وایبر و تانگو اقدام عاجل صورت پذیرد.
در نامه حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای به واعظی تاکید شده است: علی‌رغم استمهال سه ماهه جنابعالی و همکاران محترم مبنی بر اعلام آمادگی در خصوص فرآهم‌آوری امکان مسدودسازی و پالایش هوشمند محتوای مجرمانه در شبکه‌های موصوف و ارائه شبکه‌های اجتماعی داخلی هم سطح با شبکه‌های مذکور، مع الاسف تا کنون اقدام موثری به عمل نیامده است.
بابی که با واتس‌آپ باز شد
موضوع اپلیکیشن‌های پیام‌رسان همراه همزمان با گسترش استفاده از آنها و انتقال حجم بالای محتوا به موضوعی مورد بحث در مراجع مرتبط و محافل خبری تبدیل شد و شاید یکی از قدیمی‌ترین مباحث در این زمینه چالش میان وزارت ارتباطات و کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه بر سر فیلترینگ واتس‌آپ بود.
تصمیم به فیلترینگ واتس‌آپ در آخرین روزهای سال گذشته در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه اتخاذ شد اما وزیر ارتباطات صحت رای‌گیری درباره آن را زیر سوال برد و در عین حال تاکید کرد که کارگروه فیلترینگ باید تابع سیاستگذاری شورای‌عالی فضای مجازی باشد و تاکید کرد که رئیس‌جمهور تصمیم‌گیری درباره شبکه‌های پیام رسان موبایلی را به این شورا سپرده است.
پیشنهاد تولید نرم‌افزای برای فیلترینگ هوشمند
در جریان همان بحث‌ها، محمدعلی اسفنانی، عضو کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه از جلسه مشترک با وزیر ارتباطات و سایر وزرای مرتبط در این زمینه خبر داد و گفت : پیشنهاد طراحی نرم‌افزاری برای مسدود کردن صفحات دارای محتوای مجرمانه در این جلسات مطرح شده تا بر این اساس تنها صفحات مجرمانه مسدود شود نه اینکه کل یک فضا یا نرم‌افزار فیلتر شود.
وی با بیان اینکه مسئولیت طراحی نرم‌افزار برای فیلتر صفحات با محتوای مجرمانه با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است، گفت: در تلاشیم تا نرم‌افزار فیلتر صفحات با محتوای مجرمانه را به صورت هوشمند طراحی و بومی‌سازی کنیم، زیرا برای کارگروه بسیار طاقت‌فرسا و غیرممکن است که صدها هزار صفحه را رصد کرده و تصمیم به فیلتر صفحه خاصی بگیرد.
قرارداد با سه دانشگاه برای فیلترینگ هوشمند
بعد از این بود که برای نخستین بار در اردیبهشت ماه سال جاری وزیر ارتباطات از انعقاد قرارداد با 3 دانشگاه و مرکز پژوهشی برای اجرای فیلترینگ هوشمند خبر داد.
او بار دیگر در مرداد ماه گذشته بر لزوم فیلترینگ هوشمند اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به جای فیلترینگ کامل آنها تاکید کرد. محمود واعظی می‌گوید: دولت می‌توانست با صرف هزینه، برنامه لازم برای فیلترینگ هوشمند را از خارج از کشور تهیه کند اما برای ما مهم است برنامه فیلترینگ، محصول خودمان باشد و به این منظور پروژه‌های مختلفی به دانشگاه‌های داخل کشور سپرده شده است.
وزیر ارتباطات اوایل شهریور ماه هم در حاشیه جلسه هیئت دولت درباره همکاری سه دانشگاه برای اجرای طرح فیلترینگ هوشمند اظهار کرد: حدود شش ماه دیگر خروجی این طرح مشخص خواهد شد، در این میان نکته جالب آنکه این طرح صد‌درصد بومی است و با همکاری اساتید و دانشگاه‌های داخلی پیگیری می‌شود و به همین دلیل مانند طرح خرید برخی تجهیزات نیست که بخواهیم بگوییم پس از چند ماه خریداری می‌شود، اما به هر حال پیگیری‌های لازم انجام می‌شود تا ظرف شش ماه آینده تست آزمایشی این طرح نیز انجام شود.
مشکل فنی نداریم، مهم سیاستگذاری است
پیش از این محمد حسن انتظاری، دبیر شورای عالی فضای مجازی درباره طرح فیلترینگ هوشمند که در دستور این شورا است، گفته بود: در فیلترینگ هوشمند نقص داریم و با پیاده سازی آن بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد؛ برای مثال با اجرای این سیستم، می توان بسیاری از محتواهای مجرمانه را فیلتر کرد در حالی که منبع اصلی سایت باقی بماند؛ این پروژهای است که به صورت جدی دنبال آن هستیم و در آینده نیز آن را اجرایی خواهیم کرد. به لحاظ توانمندی داخلی مشکل فنی در مورد فیلترینگ هوشمند نداریم اما اجرای این پروژه، نیازمند سیاستگذاری و برنامه ریزی مدونی است که باید به آن بپردازیم.
چه محتوایی از باند پهن عبور کند؟
با این همه با اعطای مجوز نسل 3 و 4 تلفن همراه بحث محتوایی که قرار است از باند پهن عبور کند بار دیگر مطرح و بازار پیام‌رسان‌های موبایلی هم داغ تر شد. علیرضا شاه میرزایی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی، می‌گوید: با مجوز اخیر وزارت ارتباطات در زمینه نسل‌های سوم و بالاتر ارتباطی، ناگهان تعداد کاربران به اینترنت پرسرعت موبایل 100 برابر می‌شود، در حالی که کشورهای دنیا برای چنین توسعه‌ای شاخص‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را بررسی می‌کنند و با مطالعات جدی به بحث وارد می‌شوند.
اما وزارت ارتباطات در ماههای اخیر با طرح موضوع نهضت تولید محتوا سعی کرده تا برای این بخش چاره‌اندیشی کند . لطف الله سبوحی، قائم‌مقام رگولاتوری مجوز نسل‌های سوم و بالاتر ارتباطی را شروع کار می‌داند و می‌گوید: به موازات این پروانه‌ها، کار را برای تولید محتوا شروع کرده‌ایم. به عنوان مثال در کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برای حمایت از تولیدکنندگان محتوا که پیش از این هیچ تضمین درآمدی نداشتند، 30 درصد از درآمد شبکه‌داران را در نظر گرفته‌ایم و از آن طرف حق‌السهم خود از درآمد اپراتورها را برای حمایت از تولیدکنندگان برنامه‌های کاربردی، کاسته‌ایم.
فیلترینگ هوشمند با تکیه بر دانش و امکانات فنی داخلی و نهضت تولید محتوا دو راهکار وزارت ارتباطات برای مواجهه با اینترنت پرسرعت و برنامه‌های پیام‌رسان همراه است اما انتشار گسترده محتوای نامطلوب و بعضا مجرمانه از این طریق و عملی نشدن این راهکارها حالا کار را برای این وزارت خانه دشوار کرده است.
