میوه گندیده‌ای روی پرده سینمای تهران

سفر آذر دختر جوان خانواده (مرجان شيرمحمدي) به ايران و مشکلاتي که با همسرش داشته خانواده را دور هم جمع مي کند. آذر در اقامت در عمارت خانوادگي و اتفاقي با مردي جوان (رامبد جوان) آشنا مي شود و تصميم به ماندن مي گيرد.

 

فیلم جدید بهروز افخمی را می توان یک عبور نه چندان غافلگیرانه از مرز سینمای اصیل و سکنی گزیدن در ورای علقه های سینماورزانه دانست که با تمهیدی عاطفی، لاپوشانی شده است. 

فیلمی که به کلی از فضای داغ و عاشقانه و دراماتیک و حرفه ای آثار خوب و ماندگاری چون شوکران و حتی طنزهای قابل تحمل و خوش ساختی مثل سن پطرزبورگ به دور است و به نحوی زمخت و لخت در گیرو دار ادای دین به یک زندگی به ظاهر از دست رفته باقی می ماند. فیلم نه فیلمنامه محکمی دارد و نه انسجام درستی.

 

شخصیتهای ساختگی و رها در قاب بی هویت دوربین افخمی، تنها ادای چیزی را درمی آورند که بی آنکه ورزداده شده باشد به آنها و البته به تماشاگر حقنه می شود. نوع جعل زندگی و ستایش دیرهنگام از همه انچیزهایی که گویی یک زمانی فیلمساز اعتقادی چندانی به آنها نداشته و حالا در پیرانه سری بدانها دست یافته و فهمش کرده و این موقعیت بیش از آنکه بشاشیت و فرهمندی و فرحت داشته باشد، رقت انگیز و ترحم آمیز است.

 

دام درام برای این شخصیتهای جعلی و مقوایی، بی فایده است و نه گرهی می افکند و نه گرهی می گشاید. نه قصه ای در کار است و نه نقطه عطفی؛ نه بارقه ای از هویتی و نه حرکت بر مدار درستی. همه چیز به یک تابلوی شتابزده و نیمه کاره می ماند که با کلی رنگ و لعاب، تزیین شده است. به همین دلیل هم هست که نه با مخاطب خاص سینما درگیر می شود و نه برای عموم مردم چیزی به ارمغان می آورد. و این همه شاید علامه بر عناصر فرامتنی و ضعف کارگردانی و فهم کژ و معوج و البته دیرهنگام او از زندگی، به موضوع اقتباس هم مرتبط باشد که هست.

 

ظاهرا فیلمساز بیش و پیش از آنکه متوجه کارکردهای اقتباس و نیازها و لوازم و امکانت بایسته و شایسته ای باشد که باید در متن مورد اقتباس و فضای سینمای اثر موجود باشد، امید واهی و اتکا و اطمینان نادرستی به یک داستان کرده است. داستانی که خود از مولفه های درام چندان غنی نیست و در بستر فضاسازی های ذهنی و نه به منصه ظهور رسیده نویسنده اش دور می رند.

 

 

 

خلاصه اینکه در یک محدوده ادبی- سینمایی نازل و ضعیف و شتابزده و ورزنیامده، با یک مانیفست و ارجاع حجیم و کلی حرف در گلومانده کارگردان در باب زندگی در انواع و اقسام موقعیتهای متعالی و نازلش روبروییم:

 

 

البته به همه اینها باید اضافه کرد بازی های به کلی بد و ملال آور اکثر نقش های فیلم خصوصا امیرعلی دانایی و مرجان شیرمحمدی که به طرز رقت آوری توی ذوق می زند و خارج. به نظر می رسد ما در «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» بیش و پیش از آنکه با سینما و داستان و درام و فضا و لذت از دنیای بدیع ونوآورانه یک فیلمساز مولف روبرو باشیم با محاکات ابتر مانده و پیرهنگام یک موجود زمینی روبروییم که جابجا شده و سینما را با اصل زندگی و احیانا سالها پیش زندگی را با اصل سینما اشتباه گرفته.

 

 

همان عنصر مستعدی که عاشق ادبیات و کاربلد سینماست و حداقل با «شوکران»اش اثبات کرده که چقدر خوب بلد است درام را به تصویر بکشد و ما را در دنیا گرم قصه گویی استاندارد و خوش ریتمش پیش ببرد و غرق لذت کند.