شورای ایرانیان آمریکایی تبار (AIC) در آوریل 2014 در هتل باستانی ویلارد، نشستی پیرامون موضوع "لزوم تفکر راهبردی در روابط ایران و آمریکا" در واشنگتن پایتخت تشکیل داد. در این گردهمایی 35 نفر از کارمندان دولتی، دانشگاهیان و مدیران ارشد، مشاوران، حقوقدانان و بازگانان (تجار) و مسولان سابق (که همگی نمایندگان سازمانهای هستند که با طرف ایرانی رایزنی می کنند) گرد هم آمدند تا ابعاد گوناگون روابط ایران و آمریکا را مورد بررسی قراردهند.
در این گردهمایی این موضوع نیز بررسی شد که چگونه می توانند با همکاری
یکدیگر تعامل بین دو کشور را به گونه موثرتری ارتقا ببخشند و به دولت
اوباما در ایجاد و اجرای سیاستی غیرمنفعلانه با ایران، یاری برسانند. البته
این گردهمایی اهداف دوجانبه ای داشت: ابتدا اینکه دلایل اهمیت گسترش یک
رویکرد راهبردی در روابط ایران و آمریکا و ابعاد چنین دیگاهی بررسی شود و
دوم راه های گسترش و تعمیق چنین تعاملات و روابطی بین دو کشور مورد بررسی
قرار گیرد. برگزار کننده ارشد این همایش، دکتر علیداد مافی نظام ریس شورای
ایرانیان آمریکایی بود.
بخش اول گفتگوها پیرامون موضوع اهمیت بسط تفکر راهبردی و غیرمنفعلانه در
روابط دوکشور بود، بویژه که دولت اوباما در بیانیه ها و خطابه های مهم
سیاسی بر روابط روابط دوجانبه دو کشور تاکید کرده است. اولین سخنران سناتور
اسبق – بنت جانسون- بود که ریاست شورا را برعهده دارد. او به غرامت سنگین
هرگونه رو در رویی نظامی با ایران اشاره کرد و به لزوم گسترش گفتگوهای
امنیتی بین دو کشور به منظور کاهش اختلافات و مناقشه دو ملت تاکید داشت.
وی از اولین سفرش به ایران به عنوان دلیلی برای اعتقادش به گفتگو و تعامل بین دو کشور یاد کرد و نیز در مورد سابقه طولانی شورای ایرانیان آمریکای در ایجاد پل های ارتباطی بین دو کشور صحبت کرد. در این گردهمایی همچنین از مردان و زنان برجسته دولتی که در برنامه های قبلی شورا حضور پیدا کرده بودند از جمله وزیر امور خارجه آمریکا، جان کری، وزیر دفاع چاک هگل، نخست وزیر جو بایدن و نیز وزیر سابق وزارت امور خارجه آمریکا؛ مادلین آلبرایت یاد شد.
در این نشست دکتر هوشنگ امیر احمدی بنیانگذار و دبیر شورای ایرانیان آمریکایی تبار بر ماهیت پیچیده و چند جانبه روابط ایران و آمریکا و همچنین لزوم بکارگیری راهکار تعامل گسترده از سوی هر دو کشور برای تکمیل مذاکرات هسته ای تاکیدکرد. به نظرایشان این امر باعث افزایش احتمال موفقیت در مذاکرات هسته ای اخیر می شود؛ به خصوص موفقیت در اجرای هر گونه توافق حاصله که می تواند زمینه ساز همکاریهای ایران و آمریکا در بخش ها و زمینه های گوناگون باشد. تفکر راهبردی در هر دو کشور و همچنین ارزیابی دقیق از موضع خصومت آمیزی که دو کشور تا کنون نسبت به هم داشته اند امری الزامی است. برای مثال ما می دانیم که تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران به طور قابل توجهی اقتصاد ایران را تضعیف کرده اما آیا این تحریم ها برای آمریکا سودی داشته است؟
درهمین خصوص امیر احمدی خاطر تصریح کرد که سیاست آمریکا در خصوص تحریم ها و محدودیت ها علیه ایران به هدف تضعیف این کشور است اما آیا یک ایران ضعیف و شکننده دست آوردمثبتی برای آمریکا و ثبات منطقه است؟ از یک سو آمریکا برجستگی اقتصادی و تاریخی ایران را تصدیق می کند. امیر احمدی هشدار می دهد که فقدان تفکر راهبردی در دو کشور منجر به ایجاد وضعیت کنونی " نه جنگ و نه صلح" شده است وضعیتی که خود بخود مانعی جدید در روابط پیش روی ایران و آمریکای تلقی می شود.
یکی دیگر از سخنرانان اصلی شورا آقای رابرت جی اینهورن بود که در حال حاضر عضو ارشد موسسه بروکلین است و تا سال گذشته یکی از مقامات ارشد سازمان منع گسترش سلاح های هسته ای در وزارت امور خارجه آمریکابود که به طور مستقیم در مذاکرات با ایران در ارتباط با برنامه هسته ای حضور داشت. ایشان در صحبت های خود به اهمیت دستیابی به توافق جامع هسته ای با ایران و وجود چالشی بزرگ در مسیر رسیدن به این توافق در فضای مذاکرات کنونی بین کشور های 5+1 و ایران اشاره کرد. در حالی که قرار است این مذاکرات تا 20 جولای به نتیجه برسد امکان تمدید این زمان درصورت بروز اختلاف نظر بر سر میزان مورد قبول غنی سازی اورانیوم وجود دارد. تنها در صورت توافق موفقیت آمیز جامع هسته ای این امکان وجود دارد که ایران و آمریکا در جهت توافقات بیشتر و روابط بهتر پیش روند.
دکتر شیرین طهماسبی هانتر استاد مدعو روابط بین الملل در دانشگاه جورج تاون با در نظر گرفتن روابط ایران و آمریکا از نقطه نظر منطقه ای و بین المللی این نکته را خاطر نشان کرد که ایالات متحده نبایست به ایران تنها از منظر مباحث هسته ای بنگرد چرا که اختلاف نظر بر سر فعالیت های هسته ای ایران عمدتا نشانه ای از مشکلات عمیق تر در روابط این دو کشور است تا بر سر دلیل اصلی آن. روشی بهتر برای نزدیک شدن به ایران ورود به مسایل گسترده منطقه ای است. ایشان سپس به این نکته اشاره کرد که در گذشته هدف تعدادی از سیاست های آمریکا به انزوا کشاندن و محدود کردن ایران بود.
او همچنین بیان کرد که عدم پاسخ مثبت آمریکا به همکاری با ایران در نقاطی مانند افغانستان منافع آمریکا را به خطر انداخته است. به عنوان مثال بی میلی آمریکا به در نظر گرفتن پیشنهادات ایران برای همکاری در افغانستان بعد از تسلط آمریکا بر آن کشور در سال 2001 آمریکا را مجبور به قبول فشارهایی از جانب پاکستان و وابستگی به این کشور کرد چرا که پاکستان مسیر دسترسی به افغانستان بود. همچنین سیاست آمریکا در ممانعت از هر گونه مشارکت ایران درپروژه های انرژی محور در قفقاز و مخالفت با انتقال گاز ایران به اروپا تنها کمکی بود به روسیه تا شبکه توزیع انرژی خود را در اروپا مستحکم تر کند. پیامد های منفی این شرایط در جریان بحران اخیر کریمه کاملا آشکار شد.
هانتر همچنین خاطر نشان کرد که سیاست امریکا در به انزوا کشاندن ایران منجر شده است که آمریکا گسترش دیدگاههای بنیادگرایی خصوصا وهابیت و سلفی گرایی در خاورمیانه و جنوب آسیا و آسیای مرکزی به وبژه در افغانستان و پاکستان را نادیده بگیرد. این امر باعث ایجاد گروه های بنیادگرا از جمله طالبان و اخیرا نیز گروه داعش در این دو کشور شده است. این گروه ها به دنبال اهدافی ناهمگون با منافع آمریکا هستند. آخرین نکته اینکه سیاست آمریکا در مقابل ایران هیچ گونه کمکی به ایجاد اصلاحات و حقوق بشر در ایران نکرده است.
جان لیمبرت دیپلمات اسبق آمریکا که در حال حاضر استاد مطالعات خاورمیانه
در آکادمی نوادای آمریکا است به خاطرات تاریخی از ایرانیان و نیاز به آگاهی
سیاستگذاران آمریکایی از تحولاتی که ایرانیان در چند دهه گذشته تجربه کرده
اند اشاره کرد. ایشان بر ضرورت پایه گذاری گفتگو های عمیق بین ایران و
آمریکا به نحوی که آنها بتوانند در مورد شکایات و شبهاتی که نسبت به
یکدیگردارند صحبت کنند تاکید کرد. لیمبرت یکی از طرفداران پر و پا قرص
یافتن ریشه های دشمنی بین دو ملت و ایجاد آینده ای مبنی بر یادگیری از
اشتباهات گذشته می باشد.
نادره شاملو مشاور ارشد سابق بانک جهانی به پتانسیل اقتصادی ایران اشاره
کرد. ایشان معتقد است که در جهت ایجاد دیدگاه راهبردی بلند مدت در روابط
ایران و آمریکا، تحلیل جامع "هزینه فایده" امری ضروری است. برای عموم مردم
آمریکا ممکن است چنین باوری وجود داشته باشد که ایرانیان هزینه فقدان تجارت
را تحمل می کنند و آمریکایی ها از عواید آن بهره مند می شوند. اما در
حقیقت این چنین نیست. آمریکایی ها فرصت های شغلی رادر مقایسه با چینی ها
و هندی ها که روابط محکمی را با ایران حفظ کرده اند، از دست می دهند.
ایران کشوری با 75 میلیون نفر جمعیت است. در سال 2012 سازمان (IMF) صندوق
بین المللی پول بر اساس تولید ناخالص داخلی (GDP) ایران را هجدهمین
اقتصاد بزرگ جهان معرفی کرد که بزرگترین اقتصاد در خاورمیانه و تنها کمی
پایین تر از اقتصاد استرالیا است. این کشور دارای جمعیت مرد و زن تحصیل
کرده است، زیرساخت های سلامت عمومی پیشرفته ای دارد، دارای شبکه های گسترده
جاده ای، راه آهن، خط لوله، بنادر و همچنین فرودگاه هایی در دریای خزر و
منطقه خلیج فارس است. شاملو همچنین به میزان نسبت پایین بدهی های بین
المللی ایران به عنوان یک از نکات مثبت در مورد ایران اشاره کرد. با توجه
به نزدیکی مردم ایران به غرب و به خصوص به آمریکا و همچنین مهاجرت ایرانیان
موفق به آمریکا، امکان ایجاد روابط تجاری قابل قبول بین دو کشور توجیه
پذیر است. این امر می تواند اشتغال مورد نیاز آمریکا را ایجاد کند، موضوعی
که هر سیاست مداری می تواند به عنوان یک وعده انتخاباتی از آن بهره ببرد.
نیروی کار آمریکایی می تواند از روابط جدید با ایران نیز منتفع شود. منتها
این مسله باید برای توده مردم آمریکا آشکارشود.
ادوارد کرآلند، متخصص برجسته حقوقی، دبیر فعالیت های بین المللی در موسسه
حقوقی واشنگتن دی سی، درارتباط با پیچیدگی های تحریم های اقتصادی آمریکا
علیه ایران پژوهش های گسترده ای انجام داده است. او تفاوت زیادی بین تحریم
های اعمال شده علیه ایران در نیمه دهه 1990 و تحریمهای اعمال شده از طرف
کنگره و مقامات اجرایی آمریکا در چند سال اخیر قایل است. او معتقد است که
شرایط کنونی تحت تاثیر دخالت کنگره در وضع تحریمهای اولیه و ثانویه موجود
علیه ایران می باشد. هر گونه تلاشی برای برداشتن یا کاهش تحریم های کنونی
علیه ایران مستلزم برنامه ریزی از پیش تعریف شده، مدیریت اجرایی موثر و در
نهایت حرکتی از سوی کنگره است. او به ضرورت ایجاد راهکاری قابل قبول از سوی
همه ارکان دولت از جمله کاخ سفید، وزارت امور خارجه، وزارت خزانه داری و
همچنین کمیته های گوناگون سنا و مجلس نمایندگان در ارتباط با تحریم های
حاضر اشاره کرد.
شرکت کنندگان بعد از مباحثه پیرامون مسایل کلان در روابط ایران و آمریکا
به شرایط کنونی روابط و تعاملات بین دو کشور پرداختند. آنها همچنین محدودیت
های مالی و حقوقی که منجر به کاهش قابل توجه روابط مردمی و تبادل علمی بین
دو کشور شده است را برشمردند. شرکت کنندگان عمدتا بر این باور بودند که
ایجاد و گشترش چنین تعاملاتی باعث افزایش بروز روابط حسنه بین دو کشور می
شود.
اهمیت تعامل
"پیروز پرورنده"، مدیر کل یک شرکت تجاری سهامی عام در صنعت نیمه رساناها در نواحی خلیچ سانفرانسیکو، اهمیت کار گروه موثر و نقش مهم توسعه شبکه ها در طراحی و اجرای پروژه های پیشرفته را مطرح کرد. با در نظر داشتن ده ها سال سابقه در در زمینه ابر-تکنولوژی ها، "پرورنده" بر ابعاد مختلف کارگروه های موفق، از جمله اهداف دقیق تعریف شده، سیستم اخلاقی مدیریت کارمند، درک شفاف هریک از اعضای کارگروه از همدیگر و مزیت های تطبیقی توجه دارد.
ایشان بر لزوم تنوع فکری و زمینه های مختلف دانشگاهی در بهنیه سازی نقش خلاقانه کارگروه ها و نیز تمرکز اعضای کارگروه بر یادگیری متقابل و ابداع اهداف و راهبردهای مشترک در جهت نیل به آنها تاکید و اصرار دارد.
گلن شویتزر، مدیر برنامه های آکادمی ملی علوم نیز ضرورت همکاری های آمریکا و ایران در زمینه علوم، بهداشت و مهندسی را برشمرد.
یکی دیگر از شرکت کنندگان، خانم سیری اوسوالد، مدیر همکاری های تحقیقاتی در CRCF Global به اهمیت تعمیم یک نگرش منطقه ای بر روی مشکلات مشترک اشاره داشت. وی در سخنان خود برخی از نمونه های تحقیقاتی موسسه خود را برای مثال جلب کشورهای حاشیه خلیج فارس (از جمله ایران) به مسایل فنی حفظ منابع آبی و خاک برشمرد که نگرش منطقه ای بر روی مشکلات مشترک را در بر داشت.
این رویکرد منطقه ای برای حل مسایل؛ باعث می شود تا محققان ارشد ایران وارد مذاکرات فرامرزی شوند.
کاترین بوآ، مسوول هماهنگی های فاز دوم مراحل مقدماتی در موسسه تحقیقاتی اهداف مشترک (SCG) اذعان داشت که این موسسه برنامه های درازمدتی در سامان دهی ورزشکاران شاخص و تبادل فرهنگی بین دو کشور داشته است. همکار ایشان، آقای ویلیام گرین میلر، سفیر سابق و مشاور ارشد SFCG نیز در این جلسه حضور داشت. خانم بوآ، گسترش و تداوم تعاملات سطوح عالیه دو کشور را به عنوان راهی برای افزایش تفاهم بین افراد شاخص دو کشور در زمینه ای مختلف و عامه مردم دانست.
در این نشست نمایندگانی از شورای آتلانتیک، موسسه اقتصاد بین الملل و موسسه های بهداشتی بین المللی، دانشگاه آمریکایی و دانشگاه جورج واشنگتن حضور داشتند.
