صراط: مذاکرات ژنو 2 موسوم به کنفرانس صلح سوریه که تدارک آن چندین ماه به درازا کشید، گام مهمی برای حل بحران و پایان دادن به جنگ داخلی در سوریه تلقی میشد. اما از آنجائیکه روز نخست این کنفرانس به بگومگو، تهدید و ملامت دوجانبه شرکتکنندگان گذشت، تردیدها درباره موفقیت آن را بیشتر کرد. در نخستین روز کنفرانس، وزیر خارجه سوریه مخالفان را حامی گروههای تروریستی دانست و مخالفان نیز خواهان برکناری هرچه سریعتر بشار اسد شدند که همین درگیریهای لفظی شکاف عمیق میان طرفهای درگیر را بیش از پیش به نمایش گذاشت.
این موضوع زمانی به نگرانیها دامن زد که دو طرف از دیدار دوجانبه و گفتوگوی مستقیم با یکدیگر طفره میرفتند و پیام خود را از طریق اخضر ابراهیمی به یکدیگر منتقل میکردند که در نهایت با وساطت او موافقت کردند اولین گفتوگوی مستقیم را با هم داشته باشند.
هر چند از ابتدا قرار بود این نشست بر پایان دادن به درگیریهای خونین و تشکیل دولت انتقالی متمرکز شود، اما با توجه به شکافی که میان دو طرف وجود داشت، بحث بر سر مسائل کمچالشتر نظیر «تبادل اسرا» و «ارائه کمکهای بشردوستانه» در دستورکار قرار گرفت که نتایج اندکی نیز به همراه داشت.
نخستین روز مذاکرات نمایندگان معارضان و دولت سوریه در روز شنبه به کمک بشردوستانه به مردم شهر حمص اختصاص یافت. اخضر ابراهیمی در آن روز با بیان اینکه کاروان امداد آماده حرکت است، ابراز امیدواری کرد که بتوان در این زمینه به توافق رسید تا هرچه سریعتر کاروان کمکهای بشردوستانه روانه حمص شوند.
بعد از توافق بر سر این مسئله بود که «عمران الزعبی»، وزیر اطلاعرسانی سوریه ضمن تأکید بر آمادگی دولت سوریه برای فراهم کردن کانالهای انتقال کمکهای بشردوستانه، مسئولیت محاصره غیرنظامیها در برخی روستاهای این کشور را به عهده معارضان دانست.
ظاهرا در جلسه بعد از ظهر شنبه نیز این مسئله مورد بررسی قرار گرفت که آتشبس باید از کدام مناطق آغاز شود. برای معارضان شهر حمص در اولویت قرار دارد زیرا این شهر از نوامبر 2012 در محاصره است و دسترسی به مواد غذایی و دارو ندارد. دولت سوریه تیراندازی تکتیراندازهای شورشی به کاروان کمکهای غذایی و دارویی را عامل نرسیدن کمک به مردم این منطقه اعلام کرد.
یکشنبه نیز آزادی و تبادل زندانیان و آوارگان موضوع گفتوگو میان نمایندگان معارضان و دولت سوریه بود که اخضر ابراهیمی در این رابطه گفت، «دولت سوریه به بنده ابلاغ کرده زنان و کودکان میتوانند از مناطق محاصره شده در حمص خارج شوند». دولت سوریه همچنین خواهان ارائه فهرستی از نام کسانی شده است که می خواهند از حمص خارج شوند.
نمایندگان معارضان اعلام کردند که فهرستی از دهها هزار زندانی مخالف دولت اسد ارائه کردهاند. آنها گفتند در صورتی که تفاهمی درباره آزادی زندانیان انجام شود، باید ابتدا زنان، کودکان و زخمیان آزاد شوند.
عمران الزعبی، وزیر اطلاعرسانی سوریه نیز گفته، هزاران نفر در سوریه از طرف شورشیان و جهادیها دزدیده شدهاند. او در ادامه تاکید کرد که بعضی از این افراد بیش از دوسالونیم است که مفقود شدهاند و هیچ اثری از آنها وجود ندارد.
در نهایت در سومین روز مذاکرات شرایطی فراهم شد تا بحث تشکیل دولت انتقالی مورد بررسی قرار گیرد؛ بحثی که یکی از دشوارترین و پرمناقشهترین موضوعات پیرامون بحران سوریه به شمار میآید. با این حال، دوشنبه، هیئت اعزامی دولت سوریه به ژنو، بستهای پیشنهادی برای جلوگیری از دخالت خارجی در آینده سوریه مطرح کرد. دولت سوریه در این بسته همچنین خواستار توقف ارسال سلاح یا آموزش تروریستها در سوریه شد. این سند همچنین به مردم سوریه اجازه میدهد آینده خود را بدون دخالت خارجی و با احترام به تمامیت ارضی این کشور انتخاب کنند.
طبق این طرح، دولت سوریه باید دولتی دموکراتیک، مستقل و همراه با استقلال نهاد قضایی و با تنوع فرهنگی و وحدت ملی باشد. دولت سوریه همچنین باید همه اراضی اشغال شدهاش را باز پس بگیرد و با هر گونه رویکرد و دیدگاه تکفیری مبارزه کند.
اما معارضان سوری با رد این بسته آن را تلاشی برای باقی ماندن اسد در قدرت تلقی کردند. بعد از آن نیز «لوئ صافی» یکی از اعضا ائتلاف معارضان سوری در جمع خبرنگاران در ژنو گفت، «گفتوگوی دو طرف شبیه به گفتوگوهای ناشنواهاست». به این ترتیب، جلسهای که برای بررسی این موضوع تشکیل شده بود، ناتمام ماند.
اما مشکل اصلی اینجاست که معارضان برای رسیدگی به مسئله انتقال قدرت عجله دارند در حالی که دولت سوریه بر مبارزه فوری با تروریسم پیش از هر کار دیگری مُصر هستند. به این ترتیب، نشست صلح سوریه با ورود به نقطه گرهی خود یعنی بحث بر سر ماندن یا رفتن اسد به بنبست رسید چراکه معارضان سوری جایی برای حضور اسد در آینده سوریه قائل نیستند. از طرف دیگر، نمایندگان دولت سوریه با اشاره به مخالفت مخالفان سوری با طرح پیشنهادی دمشق میگویند، ائتلاف مذکور تروریستی بوده و به دنبال نابودی سوریه است. با توجه به این رویدادها، ناظران نسبت به پیشرفت کنفرانس در روزهای آتی تردید دارند.